Chciałabym otworzyć dom pomocy lub dom spokojnej starości. Słyszałam, że muszę spełnić określone wymagania i wystąpić o zezwolenie. Jakie są warunki jego uzyskania? Od czego powinnam zacząć – pyta pani Katarzyna.
Dom pomocy społecznej lub placówkę o podobnym charakterze może otworzyć każdy, kto ma odpowiednie środki oraz zaplecze. Takie placówki mogą prowadzić jednostki samorządu terytorialnego, kościoły, związki wyznaniowe oraz organizacje społeczne, fundacje i stowarzyszenia, inne osoby prawne i osoby fizyczne. Niezależnie od tego, czy placówka prowadzona ma być przez podmiot publiczny czy niepubliczny, niezbędne jest uzyskanie zezwolenia wojewody wydanego po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego.
Ubiegając się o wydanie zezwolenia, trzeba spełniać standardy dotyczące organizacji placówki, zakresu i poziomu świadczonych usług. Należy wykazać, że zostanie ona odpowiednio wyposażona i będzie w stanie świadczyć usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające oraz edukacyjne na określonym poziomie. Wszystko to ma na celu zapewnienie należytej opieki osobom, które jej potrzebują.
Postępowanie w sprawie wydania zezwolenia wszczyna się na wniosek zainteresowanego. Powinien zawierać nazwę podmiotu i jego siedzibę lub imię, nazwisko i adres zamieszkania, numer w rejestrze przedsiębiorców albo w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, numery NIP i REGON. Muszą się w nim znaleźć również nazwa, adres i typ domu pomocy społecznej, liczba miejsc przeznaczonych dla mieszkańców, struktura zatrudnienia, zakres usług świadczonych przez poszczególne grupy personelu.
Warunkiem uzyskania zezwolenia jest też przedstawienie dokumentów potwierdzających tytuł prawny do nieruchomości – chodzi o prawo do nieruchomości gruntowej, nie zaś o prawo do budynku.
Na tym nie koniec. Niezbędne są regulamin placówki lub jego projekt, dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań określonych w przepisach odrębnych, zwłaszcza w przepisach prawa budowlanego, wymagań w zakresie bezpieczeństwa sanitarnego, przeciwpożarowego.
Dom może być uznany za spełniający warunki, gdy zarówno budynek, jak i jego otoczenie nie mają barier architektonicznych. W budynku wielokondygnacyjnym powinna być zainstalowana winda. W każdym przypadku dom musi być wyposażony w system przyzywowo-alarmowy i system alarmu przeciwpożarowego. Liczba miejsc nie może przekraczać stu. Ustawodawca szczegółowo określił obligatoryjne pomieszczenia, minimalną powierzchnię pokojów mieszkalnych, warunki sanitarne, wyżywienia oraz w zakresie wyposażenia mieszkańców w odzież i obuwie.
Podmioty niepubliczne muszą przedstawić plan finansowania placówki, informację o niezaleganiu z płatnościami na rzecz urzędu skarbowego i ZUS, zaświadczenie lub oświadczenie o niekaralności, zaświadczenie o stanie zdrowia osoby, która będzie kierować domem.
Wydanie zezwolenia poprzedza wizytacja obiektu – oceniane są warunki dotyczące stanu budynku i jego wyposażenia. Domy podlegają rejestracji. Rejestr placówek prowadzi wojewoda.
Zezwolenie wydaje się na czas nieokreślony, co ma służyć zapewnieniu stabilności funkcjonowania placówki. Niemniej domy pomocy społecznej są okresowo kontrolowane, a negatywna ocena działalności może spowodować cofnięcie zezwolenia. Może to nastąpić, jeśli dom przestał spełniać standardy w zakresie świadczenia wspomnianych usług, a także jeśli podmiot prowadzący nie przedstawił dokumentów i informacji, do przekazania których był zobowiązany. Przepisy dają wojewodzie znaczny margines uznania.
Kontrole są przeprowadzane nie tylko w placówkach publicznych, ale i w prowadzonych przez podmioty niepubliczne. Ma to praktyczne uzasadnienie – wcześniejszy brak kontroli powodował w nich rażące zaniedbania. Zdarzało się bowiem, że podmiot spełniający wymagania w dniu wydania zezwolenia obniżał potem standard świadczonych usług.
Te standardy określane są w oparciu o indywidualne potrzeby mieszkańców domu. W tym też celu dom powołuje zespoły terapeutyczno-opiekuńcze. Jednym z podstawowych ich zadań jest opracowywanie indywidualnych planów wsparcia mieszkańców placówki oraz ich realizacja wraz z nimi.

Firma może świadczyć usługi opiekuńcze

Udział podmiotów niepublicznych w świadczeniu pomocy społecznej może sprowadzać się nie tylko do prowadzenia domów pomocy społecznej, lecz także do działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub w podeszłym wieku. Określa się go mianem prywatyzacji zadań publicznych w sferze pomocy społecznej.

Działalność gospodarcza w powyższym zakresie wymaga także uzyskania zezwolenia wydawanego przez wojewodę. Podmiot zamierzający podjąć taką działalność musi spełniać warunki zbliżone do warunków niezbędnych do uzyskania zezwolenia na prowadzenie domu pomocy społecznej. Wraz z wnioskiem o wydanie zezwolenia należy przedstawić dokumenty potwierdzające tytuł prawny do nieruchomości, zaświadczenie o możliwości użytkowania obiektu i koncepcję prowadzenia placówki. Ponadto należy wykazać niezaleganie z płatnościami wobec urzędu skarbowego i składkami do ZUS. Wniosek powinien też zawierać informację o sposobie finansowania placówki, o niekaralności osoby, która będzie nią kierować oraz informację o jej stanie zdrowia.

Opieka w takich placówce polega na świadczeniu całodobowych usług opiekuńczych i bytowych. Usługi opiekuńcze powinny zapewniać pomoc w codziennych czynnościach, organizację czasu wolnego, pomoc w zakupie odzieży i obuwia, pielęgnację w chorobie, wsparcie w korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych.

Podstawa prawna
Art. 57, art. 57a, art. 67, art. 68, art. 68a ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163 ze zm.). Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz.U. z 2012 r. poz. 964).