Na początku sierpnia wyjeżdżam z mężem i trójką dzieci na wakacje w góry. Na co dzień korzystamy z karty dużej rodziny, ale niedawno nasz dziesięcioletni syn powiedział nam, że zgubił gdzieś swój dokument. Przeszukaliśmy bez skutku cały dom, nigdzie jej nie ma. Czy mogę wystąpić do gminy o wyrobienie nowej kary – pyta pani Aleksandra
Członek rodziny wielodzietnej, który otrzymał kartę dużej rodziny (KDR), ale ją z różnych powodów stracił, np. zgubił lub została mu ukradziona razem z innymi dokumentami, może wystąpić do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o wydanie jej duplikatu. Obowiązuje go wtedy uproszczona procedura, która nie wymaga przedstawiania wszystkich dokumentów, jakie są składane przy wyrabianiu karty po raz pierwszy.
Do uzyskania duplikatu konieczne jest złożenie wniosku. Jest to ten sam druk, który obowiązuje przy staraniu się o pierwszą kartę, tyle tylko, że podczas jego wypełniania należy zaznaczyć, że chodzi o wyrobienie duplikatu. Przedstawić trzeba też dokument potwierdzający tożsamość, np. dowód lub paszport. Natomiast gdy duplikat karty jest wydawany dla niepełnoletniego dziecka, jego rodzic powinien przedstawić odpis aktu urodzenia lub dokument potwierdzający tożsamość małoletniego. Dodatkowo, w przypadku wyrabiania duplikatu KDR, przepisy wymagają zwrócenia dotychczas posiadanej karty, tak aby wójt mógł ją unieważnić. Jednak gdy ze względu na okoliczności sprawy nie jest możliwe, bo karta nie uległa zniszczeniu, ale została ukradziona lub zgubiona, potrzebne będzie oświadczenie, że stary dokument nie może być zwrócony.
Wydanie duplikatu KDR wymaga wniesienia opłaty. Wynosi ona 9,21 zł i trzeba ją wpłacić na rachunek wskazany przez gminę. Jednak, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności, wójt może zwolnić członka rodziny wielodzietnej z opłaty. Przepisy nie precyzują, kiedy duplikat karty może zostać wydany bezpłatnie. Wskazują jedynie, że może za tym przemawiać sytuacja rodzinna lub dochodowa. To oznacza, że od uznania gminy i dokonanej przez nią oceny sytuacji rodziny uzależnione jest rozstrzygnięcie w kwestii zwolnienia z opłaty. Członek rodziny wielodzietnej musi więc napisać wniosek, w którym odpowiednio umotywuje to, dlaczego stara się o bezpłatne wydanie duplikatu. Jeżeli gmina nie przychyli się do przedstawionych argumentów, może odwołać się od jej decyzji, ponieważ odmowa zwolnienia z opłaty wymaga jej wydania.
Rodzic powinien też pamiętać, aby w przypadku utraty swojej karty lub tej należącej do dziecka nie zwlekać z wystąpieniem do gminy o wydanie jej duplikatu. Może się bowiem okazać, że nie otrzyma jej przed planowanym wakacyjnym wyjazdem. Przepisy nie wskazują wprawdzie, ile czasu wójt ma na rozpatrzenie wniosku o wyrobienie KDR lub jej duplikatu, ale co do zasady powinno to nastąpić bez zbędnej zwłoki. Natomiast, gdyby dana sprawa wymagała przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, czas na to przeznaczony nie powinien przekroczyć miesiąca lub dwóch – w sprawach szczególnie skomplikowanych. Z kolei po rozpatrzeniu wniosku gmina zamawia wydruk KDR i czeka na jej dostarczenie. Trafi ona do samorządu w ciągu 30 dni od daty, w której zamówienie, zawierające dane niezbędne do personalizacji karty, wpłynęło do firmy drukującej te dokumenty. Czasami trzeba jednak czekać dłużej niż miesiąc na odbiór KDR, ponieważ termin jej przesłania jest dodatkowo uzależniony od tego, ile kart jest zamawianych. Jeżeli jest ich mniej niż 15, może wynosić nawet dwa miesiące.

Przywilej rodzin wielodzietnych

Prawo do karty dużej rodziny (KDR) przysługuje osobom, które spełniają definicję rodziny wielodzietnej. Są to zatem osoby mające co najmniej troje dzieci na utrzymaniu, które nie skończyły 18 lat. Jednak przepisy przewidują odstępstwa od tej zasady, bo karta przysługuje również, gdy potomkowie są pełnoletni, o ile uczą się w szkole lub szkole wyższej. Z kolei wiek dzieci w ogóle nie ma znaczenia dla posiadania karty, jeżeli mają one orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. Ponadto prawo do karty ma małżonek rodzica, a więc osoba, która nie jest biologicznym ojcem lub matką jego trójki dzieci oraz osoby, które są rodzicami zastępczymi lub prowadzą rodzinny dom dziecka. Rodzicom oraz ich małżonkom karta jest przyznawana na czas nieokreślony, co oznacza, że mogą z niej korzystać również po tym, gdy ich dzieci się usamodzielnią. W określonych sytuacjach mogą jednak zostać pozbawieni prawa do korzystania z KDR. Stanie się tak, gdy sąd pozbawi ich władzy rodzicielskiej (lub ją ograniczy) w stosunku do co najmniej 3 dzieci. Z kolei dzieciom KDR jest przyznawana do czasu skończenia 18 lat lub do końca roku szkolnego lub akademickiego, w którym przypada termin zakończenia nauki. Nie może to być jednak dłużej niż do osiągnięcia przez nie 25. roku życia. Jeżeli zaś dzieci przebywają w pieczy zastępczej – na czas umieszczenia w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka.

Podstawa prawna
Art. 10 ust. 1–3 i 7, art. 12 ust. 2, art. 13 ust. 2–5 i art. 17 ust. 2 ustawy z 5 grudnia 2014 r. o karcie dużej rodziny (Dz.U. poz. 1863).