Nasza gmina przygotowuje się do zmiany uchwały w sprawie ustalenia metody opłaty za odbieranie odpadów z nieruchomości niezamieszkanych. Chcemy zróżnicować stawki, tj. inna by była za worki, a inna za pojemniki o tej samej pojemności, np. worek 120 l – 18 zł, a pojemnik 120 l – 9 zł. Czy jest to możliwe?
W podanym stanie faktycznym mowa o nieruchomościach niezamieszkanych, a te są obejmowane gminnym systemem gospodarowania odpadami na zasadzie fakultatywności, o czym świadczy art. 6c ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.c.p.g.). W przepisie tym postanowiono, że rada gminy może zdecydować o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne. Jeśli radni taką uchwałę podejmą, to – zgodnie z art. 6h pkt 3 u.c.p.g. – właściciele tych obiektów są obowiązani ponosić opłatę za wykonanie usługi. Obowiązek ten powstaje za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości powstały śmieci (art. 6i pkt 2 u.c.p.g.). Kluczowe znacznie w opisanym stanie faktycznym ma jednak art. 6j ust. 3, gdzie postanowiono, że w przypadku nieruchomości niezamieszkanych opłata stanowi iloczyn zadeklarowanej liczby pojemników lub worków oraz stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w art. 6k ust. 1 pkt 2. Przez zadeklarowaną liczbę pojemników lub worków rozumie się iloczyn liczby pojemników lub worków przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości oraz liczby ich opróżnień wynikającej z częstotliwości odbioru odpadów komunalnych określonych na podstawie art. 6r ust. 3 i 3b albo harmonogramu odbioru odpadów komunalnych dla danej nieruchomości. Stawkę opłaty za pojemnik lub worek o określonej pojemności wskazuje rada gminy w drodze uchwały.
Z podanego stanu faktycznego wynika, że w gminie przewiduje się rozwiązane, w którym stawki opłat za pojemnik i worek mają być zróżnicowane pod względem wysokości – co istotne – przy tej samej objętości. W kontekście proponowanego rozwiązania na szczególną uwagę zasługuje stanowisko zawarte w uchwale nr 51/2022 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu z 20 lipca 2022 r. W analizowanej sprawie rada miasta przyjęła m.in. zapisy, że „Ustala się miesięczną stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami
komunalnymi za pojemnik lub worek w zależności od ich pojemności:
1) worek o pojemności 60 litrów – w wysokości: 9,00 zł;
2) worek o pojemności 110 litrów – w wysokości: 16,60 zł;
3) worek o pojemności 120 litrów – w wysokości: 18,10 zł;
(….)
5) pojemnik o pojemności 60 litrów – w wysokości: 2,50 zł;
6) pojemnik o pojemności 110 litrów – w wysokości: 4,50 zł;
7) pojemnik o pojemności 120 litrów – w wysokości: 5,00 zł”.
Organ nadzoru przypomniał, że art. 6j ust. 3 u.c.p.g. upoważnia radę gminy do ustalenia, w drodze uchwały, stawki opłaty za pojemnik lub worek o określonej pojemności, przeznaczony do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości – w granicach stawek ustawowych, przy uwzględnieniu jedynego kryterium, jakim jest pojemność. Jednocześnie zaznaczono, że przepisy nie dają radzie gminy uprawnienia do różnicowania stawek w zależności od typu zbiornika, w którym gromadzone są odpady. Dalej zaś dodano, że określając stawki opłaty za pojemnik na odpady komunalne o pojemności 60 l, 110 l i 120 l inne niż stawki opłaty za worek na odpady komunalne o tej samej pojemności, rada miejska w sposób istotny naruszyła zakres ustawowego upoważnienia zawartego w art. 6k ust. 1 pkt 2 w związku z art. 6j ust. 3 ww. ustawy.
wAŻNE Rada gminy nie może domniemywać kompetencji uchwałodawczych (zakaz domniemania kompetencji), która to zasada ma szczególne znaczenie przy stanowieniu przepisów podatkowych czy w sprawie opłat.
Warto także dodać, że różnicowanie jakichkolwiek stawek czy opłat jest dostępne w tych wszystkich przypadkach, w których ustawodawca wyraźnie to przewidział.
Wskazane wyżej stanowisko organu nadzoru jest prawnie uzasadnione. Rada gminy nie może domniemywać kompetencji uchwałodawczych (zakaz domniemania kompetencji), która to zasada ma szczególne znaczenie przy stanowieniu przepisów podatkowych czy w sprawie opłat.
Warto także dodać, że różnicowanie jakichkolwiek stawek czy opłat jest dostępne w tych wszystkich przypadkach, w których ustawodawca wyraźnie to przewidział. Przykładem może być art. 6j ust. 2a u.c.p.g., w którym postanowiono, że rada gminy może zróżnicować stawki opłat w zależności od powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego, ilości zużytej wody z danej nieruchomości lub lokalu mieszkalnego, liczby mieszkańców zamieszkujących nieruchomość, liczby osób lub ilości zużytej wody w gospodarstwie domowym, odbierania odpadów z terenów wiejskich lub miejskich, a także od rodzaju zabudowy lub od faktu objęcia nieruchomości uchwałą, o której mowa w art. 2a ust. 1. Rada gminy może stosować łącznie różne kryteria różnicujące stawki opłat.
Reasumując, w świetle przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie jest możliwe wprowadzenie zróżnicowanej wysokości stawek opłat z nieruchomości niezamieszkałych – przy tej samej objętości – w zależności od zbierania odpadów w worku czy pojemniku. Rada gminy nie może więc przyjąć takiego rozwiązania legislacyjnego.
Podstawa prawna
ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1297)
