Regionalna izba obrachunkowa zakwestionowała zapisy naszej uchwały dotacyjnej w sprawie wymiany źródeł ciepła na ekologiczne. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego podano, że rada gminy nie określiła w niej wzoru/elementów wniosku, terminu jego złożenia i procedury z nim związanej, a także nie zawarła żadnych zapisów dotyczących rozliczenia dotacji. Czy orzeczenie RIO jest zasadne, skoro to wójt wykonuje uchwały?
Zgodnie z art. 403 ust. 4–5 ustawy – Prawo ochrony środowiska finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej może polegać na udzielaniu dotacji celowej z budżetu gminy lub budżetu powiatu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji:
1) podmiotów niezaliczonych do sektora finansów publicznych, w szczególności:
a) osób fizycznych,
b) wspólnot mieszkaniowych,
c) osób prawnych,
d) przedsiębiorców;
2) jednostek sektora finansów publicznych będących gminnymi lub powiatowymi osobami prawnymi.
Kryteria i tryb postępowania w uchwale
Zasady udzielania takiej dotacji, obejmujące w szczególności kryteria wyboru inwestycji do finansowania lub dofinansowania oraz tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania, określa odpowiednio rada gminy albo rada powiatu w drodze uchwały.
Jednoznaczne orzecznictwo
W orzecznictwie regionalnych izb obrachunkowych akcentuje się, że brak uregulowania powyższych kwestii w uchwale rady czyni tę uchwałę niekompletną. Powyższa wada stanowi istotne naruszenie prawa w rozumieniu art. 91 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Ten tok myślenia potwierdza uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z 21 października 2020 r. (nr KI-411/242/20) czy Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 17 września 2020 r. (nr 224/g129/D/20). Podkreślono w nich, że brak jest regulacji prawnych, które zwalniałyby organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego od określenia sposobu rozliczania dotacji, terminu składania oraz rodzaju dokumentów przy ubieganiu się o dofinansowanie zadań związanych z ochroną środowiska, przy jednoczesnym ustaleniu pozostałych wymogów ustawowych (zasad udzielania i trybu postępowania). Rada gminy winna jednoznacznie określić wzór wniosku oraz sposób rozliczenia przyznanej dotacji, terminy składania dokumentów oraz ich rodzaje.
Opisana wyżej problematyka była również przedmiotem oceny w jednym z nowszych orzeczeń nadzorczych, tj. w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie z 11 stycznia 2022 r. (nr 0102-7/22). W stanie faktycznym tej sprawy rada gminy nie określiła wzoru wniosku, jego treści, terminu złożenia oraz sposobu z nim postępowania. Postanowienia uchwały nie precyzowały również, jakie dane winien zawierać wniosek o udzielenie dotacji oraz jakie jeszcze załączniki konieczne są do udzielenia i rozliczenia dotacji. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia zwrócono uwagę, że takie dokumenty jak wniosek o dofinansowanie czy wniosek o rozliczenie stanowią istotne elementy trybu udzielania i rozliczania dotacji. Pozytywna weryfikacja wskazanych wniosków w zakresie formalnym i merytorycznym stanowi bowiem podstawę rozstrzygnięcia o udzieleniu dofinansowania, a następnie wypłaty dotacji oraz jej rozliczenia, a tym samym przesądza o prawach i obowiązkach podmiotów. Ponadto wskazano, że uregulowanie kwestii zasad i trybu udzielania dotacji oraz sposobu jej rozliczenia polegające w rzeczywistości na scedowaniu określenia istotnych elementów na organ wykonawczy świadczy o niewypełnieniu przez organ stanowiący delegacji do ustanowienia aktu prawa miejscowego zawartej w art. 403 ust. 5 prawa ochrony środowiska.
Reasumując, wskazane kwestie nie mogą być pozostawione do „wykonania” wójtowi gminy w znaczeniu stworzenia rozwiązań legislacyjnych, jednoznaczna kompetencja w zakresie ustalenia zasad udzielania i rozliczania dotacji należy bowiem do rady gminy.
Podstawa prawna
art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1372; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
art. 403 ust. 4–5 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1973; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2269)
