Uchwalona 28 października 2020 r. nowelizacja ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw zawiera wiele modyfikacji programu. Mają one skłonić gminy do większego zaangażowania i sięgnięcia po rządowe pieniądze – z pożytkiem dla mieszkańców.
Podstawowe informacje o programie
☛ Istnieje od lutego 2019 r.
☛ Pomoc można wykorzystać na wymianę bądź likwidację źródeł ciepła i termomodernizację w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych osób ubogich energetycznie.
☛ Wnioskodawcą w programie jest gmina, która wykazuje na swoim terenie złą jakość powietrza.
☛ 70 proc. dofinansowania kosztów inwestycji pochodzi z budżetu państwa, a konkretnie z Funduszu Termomodernizacji i Remontów usytuowanym przy Banku gospodarstwa Krajowego.
☛ Łączny budżet programu na lata 2019 – 2024 to 883,2 mln zł (bez wkładu własnego JST), do tej pory wydano z niego 37,4 mln zł.
☛ Dotychczas podpisano jedynie siedem porozumień z gminami na zmiany źródeł ciepła w 1027 budynkach.
Tabela. Najważniejsze zmiany dla samorządów
Tak jest Tak będzie
Liczba budynków jednorodzinnych • Co najmniej 2 proc. wszystkich budynków w gminie. • Minimum 1 proc. wszystkich budynków w gminie lub 20 budynków. • Możliwość jednorazowego zniesienia limitu, jeśli gmina wcześniej już zawarła co najmniej jedno porozumienie w programie. Uwaga! Górna granica to nadal 12 proc. budynków. Uwaga 2! Przepisy nie dotyczą miast powyżej 100 tys. mieszkańców.
Na jakie budynki • Jednorodzinne, stanowiące własność lub współwłasność prywatną. oraz budynki należące do zasobów mieszkaniowych jst. • Dopuszczenie możliwości realizacji przedsięwzięć niskoemisyjnych również w budynkach będących w zasobach mieszkaniowych gminy.
Kto aplikuje o wsparcie • Gminy • Gminy. • Powiaty. • Związki międzygminne. • Metropolia górnośląska.
Rola gminy • Inwestor realizujący działania od A do Z. • Inwestor lub podmiot udzielający dotacji.
Dla kogo • Nowe urządzenia stają się własnością właścicieli lub współwłaścicieli budynków albo ich posiadaczy samoistnych. • Tak jak było, ale w uzasadnionych przypadkach (np. gdy ze względów technicznych nie jest możliwa realizacja pełnej inwestycji) gminy mogą nabywać urządzenia i instalacje jako własny środek trwały i udostępniać je beneficjentowi.
Na jakie przedsięwzięcia niskoemisyjne • Wymianę/likwidację urządzeń lub systemów grzewczych na spełniające standardy niskoemisyjne albo wykorzystujące paliwa gazowe czy na energię elektryczną. • Podłączenia do sieci ciepłowniczej, elektroenergetycznej lub gazowej. • Kompleksową termomodernizację (np. wymiana okien, drzwi, dachów). • Instalację lub wymianę urządzeń pomiarowo-kontrolnych. • Ze „Stop smog” można też sfinansować koszty: – projektów budowlanych lub technicznych, audytów potwierdzających zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze; – inne koszty, np. zarządzanie projektem (ale tylko 5 proc. całej inwestycji). • Rozszerzenie katalogu o: – modernizację istniejącego przyłącza ciepłowniczego, gazowego lub elektroenergetycznego, – zapewnienie budynkowi dostępu do energii z zewnętrznej instalacji OZE (np. pompy ciepła, w tym m.in. w oparciu o urządzenia stanowiące własność gminy); – instalację źródeł ciepła zasilanych energią elektryczną. • Z programu można też sfinansować koszty: – prac budowlanych niezbędnych do realizacji przedsięwzięć związanych z efektywnością energetyczną (ale tylko do 20 proc łącznych kosztów inwestycji); – serwisu i konserwacji; – nadzoru inwestorskiego; – przygotowania wniosku (ale tylko w okresie do dziewięciu miesięcy przed datą zawarcia porozumienia). • Wyłączenie z katalogu kotłów na paliwa stałe klasy 5, które spełniają normy UE (oznacza to, że nie podlegają one wymianie ani likwidacji w ramach dofinansowanej inwestycji).
Wyliczanie i weryfikowanie dochodu mieszkańca • Podstawą jest ustawa dodatkach mieszkaniowych. • Pod uwagę bierze się trzy ostatnie miesiące przed złożeniem wniosku. • Brakuje narzędzi do skutecznego weryfikowania oświadczeń mieszkańców • Podstawą jest ustawa o świadczeniach rodzinnych. • Pod uwagę bierze się roczne dochody netto beneficjenta. • Możliwe jest przeprowadzenie wywiadu środowiskowego na podstawie ustawy o dodatkach mieszkaniowych i wykorzystanie informacji z innych wywiadów środowiskowych czy rodzinnych. • Gmina może też przyjąć własne sposoby sprawdzania dochodów.
Próg dochodowy uprawniający do skorzystania z programu • 1245 zł netto/osobę – gosp. wieloosobowe 1743 zł netto – gosp. Jednoosobowe • 1500 zł netto/osobę – gosp. wieloosobowe 2100 zł netto – gospodarstwa jednoosobowe.
Próg majątkowy • 424 tys. zł • 53 tys. zł (ale bez wliczania wartości nieruchomości objętej inwestycją).
Spodziewany efekt – redukcja zapotrzebowania na ciepło grzewcze • 50 proc. (łącznie dla wszystkich przedsięwzięć niskoemisyjnych realizowanych przez gminę w ramach jednego porozumienia). • Efekty muszą się utrzymywać 10 lat. • 30 proc. (łącznie). • Czas utrzymania efektu niskoemisyjnego został skrócony do pięciu lat.
Czas realizacji porozumienia między NFOŚiGW a gminą • Trzy lata. • Co do zasady trzy lata, lecz w przypadku większych inwestycji (na więcej niż 2 proc. budynków) – cztery lata.
Formalności • Przed porozumieniem i rozpoczęciem inwestycji gmina musiała uchwalić gminny program niskoemisyjny. • 10-letni czas przechowywania dokumentów związanych z porozumieniem. • Brak wymogu tworzenia programu niskoemisyjnego. • Pięcioletni czas przechowywania dokumentów.
Zabezpieczenia • Akt notarialny z zabezpieczeniem roszczenia. • Akt notarialny z egzekucją należności albo weksel in blanco.
Podmiot odpowiedzialny za rozdysponowanie i rozliczanie tych środków z programu • Minister właściwy do spraw gospodarki. • NFOŚiGW działający w imieniu ministra klimatu.
Opr. BŁ, ZJ przy współpracy z NFOSiGW oraz departamentem gospodarki niskoemisyjnej Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii