- Nie można subsydiować kosztów odbioru odpadów z nieruchomości niezamieszkałych pieniędzmi pochodzącymi z opłat pobieranych od mieszkańców - mówi w rozmowie z DGP Maciej Kiełbus, partner w Kancelarii Ziemski&Partners.
Jak będzie wyglądał odbiór odpadów z biurowców i instytucji po wejściu w życie nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach?
Właściciele nieruchomości niezamieszkałych – z wyjątkiem nieruchomości letniskowych i nieruchomości mieszanych – będą mieli dobrowolność w wyborze systemu odbioru odpadów komunalnych. Nawet jeśli rada gminy podejmie uchwałę o objęciu nieruchomości niezamieszkałych gminnym systemem odbioru odpadów komunalnych, odbiór ten będzie możliwy dopiero po złożeniu przez właściciela nieruchomości oświadczenia o wyrażeniu zgody w tym zakresie. Zgoda ta będzie miała charakter odwoływalny. Jednocześnie taki właściciel nieruchomości będzie musiał we własnym zakresie zawrzeć umowę na odbiór odpadów komunalnych z gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcą odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, wpisanym do rejestru działalności regulowanej. Wójt, burmistrz, prezydent miasta będzie miał obowiązek kontrolować zawarcie tego typu umów oraz korzystanie z nich.
Czy przedsiębiorcy odbierający odpady komunalne będą ograniczeni w kształtowaniu cen?
Od 2005 r. – a więc jeszcze przed wejściem w życie tzw. rewolucji śmieciowej – rada gminy ma obowiązek ustalić górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi odbioru odpadów komunalnych. Jej obowiązkiem jest także stosowanie wyższych stawek, jeżeli odpady komunalne nie są zbierane i odbierane w sposób selektywny. Określając je, rada może, ale nie musi, stosować zróżnicowane stawki w zależności od gęstości zaludnienia na danym obszarze gminy oraz odległości od miejsca unieszkodliwiania odpadów komunalnych.
Jakimi kryteriami gmina powinna się kierować przy ustalaniu stawek dla przedsiębiorców? Co ze stawkami maksymalnymi, którym same będą podlegać? Samorządowcy z miast mówili, że zostały one zaniżone.
Ustawa nie określa wprost żadnych kryteriów. Nie można jednak pomijać faktu, że dokonując ostatniej nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawodawca uznał, że usługa odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych świadczona przez gminę nie powinna być droższa przy selektywnej zbiórce odpadów komunalnych niż 3,2 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na jedną osobę ogółem za pojemnik o pojemności 1100 litrów (w 2019 r. – 54,18 zł) lub 1 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na jedną osobę ogółem za worek o pojemności 120 litrów (w 2019 r. – 16,93 zł). Powyższe stawki mają obejmować nie tylko odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych, lecz także koszty tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, obsługi administracyjnej tego systemu czy edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi. Co więcej, w niektórych gminach stawki te mają także uwzględniać wyposażenie nieruchomości w pojemniki. System gminny powinien się samobilansować. Nie można też subsydiować kosztów odbioru odpadów od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych środkami pochodzącymi z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od właścicieli nieruchomości zamieszkałych. Należy więc przyjąć, że zdaniem ustawodawcy powyższe stawki maksymalne są wystarczające. Jeśli zatem gmina ma zapewnić przy tych stawkach określoną usługę, należy zakładać, że także przedsiębiorcy prywatni powinni świadczyć swoje usługi przy podobnych stawkach maksymalnych. Z całą pewnością wcześniej czy później do kwestii tej będą musiały się odnieść organy nadzoru oraz sądy administracyjne.
Czy obowiązek selektywnej zbiórki odpadów komunalnych obejmie także właścicieli nieruchomości niezamieszkałych nieobjętych gminnym systemem?
Bez względu na to, czy odpady komunalne od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych odbierane są przez gminę czy przez podmiot prywatny na podstawie umowy, obowiązkiem właściciela będzie selektywna zbiórka odpadów. Ustawodawca nie różnicuje obowiązków właściciela nieruchomości wymienionych w art. 5 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w zależności od systemu odbioru odpadów komunalnych. Należy podkreślić, że podmiot odbierający odpady na podstawie umowy jest obowiązany do osiągnięcia w danym roku kalendarzowym w odniesieniu do masy odebranych przez siebie odpadów komunalnych określonych poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania.
Od kiedy zaczną obowiązywać nowe zasady odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych?
Kluczowe są w tym zakresie zawarte przez gminy przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej umowy na odbiór odpadów komunalnych albo wszczęte w tym zakresie postępowania przetargowe. Ustawodawca kolejny raz – podobnie jak w przypadku rozporządzenia w sprawie standaryzacji selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 19 ze zm.) – wiąże stosowanie nowych rozwiązań prawnych od zakończenia dotychczasowych umów, mając na względzie stabilność systemu oraz ochronę interesów prawnych podmiotów świadczących obecnie na zlecenie gminy usługi odbioru odpadów z tego typu nieruchomości.
