Radni podjęli uchwałę w sprawie utworzenia rady seniorów oraz nadania jej statutu. Czy przepisy te są aktem prawa miejscowego?
Tak, uchwała ta jest aktem prawa miejscowego. Jest ona adresowana do społeczności lokalnej, organizacji społecznych oraz dotyczy ich praw i obowiązków. Jest to akt ogólny, kierowany do nieokreślonego kręgu adresatów i wywołujący skutki prawne poza strukturami organizacyjnymi gminy. Takie stanowisko wyraził NSA w wyroku z 6 lutego 2019 r. (sygn. akt II OSK 3535/18). Tym samym NSA nie zgodził się z poglądem wojewody, który uważał, że gminna rada seniorów nie jest organem gminy w rozumieniu przepisów ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Zdaniem wojewody w opisywanej sprawie powołanie oraz nadanie statutu takiej radzie nie należy do materii wewnętrznego ustroju jednostek samorządu terytorialnego. W związku z tym brak było podstaw do kwalifikowania tej uchwały jako aktu prawa miejscowego. Zdaniem wojewody reguluje ona funkcjonowanie podległego gminie podmiotu, który posiada kompetencje opiniodawczo-doradcze, jest to zatem akt kierownictwa wewnętrznego.
NSA zgodził się ze stanowiskiem sądu I instancji, że jeśli uchwała rady gminy zawierała choćby jedną normę o charakterze generalno-abstrakcyjnym, do której ustanowienia była ona umocowana, to podjęta przez nią uchwała powinna być uznana za akt prawa miejscowego. Warunek ten spełnia chociażby zawarta w niej definicja seniora. Oznacza to, że jako akt prawa miejscowego wymagała publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
Zdaniem NSA określenie wieku uprawniającego do uczestnictwa w radzie seniorów jest niezwykle istotne, skoro zgodnie z art. 5c ust. 4 u.s.g. jej członkiem mają być przedstawiciele osób starszych. Wymaga to nadania pojęciu seniora konkretnego znaczenia, bo brak tej regulacji w istocie uniemożliwiałby funkcjonowanie rady seniorów i naruszałby uprawnienie organu JST do powołania tego podmiotu, nadania mu statutu oraz określenia trybu wyboru jego członków i zasad działania. Jednocześnie NSA wyraził pogląd, że wbrew twierdzeniu wojewody gminna rada seniorów jest elementem wewnętrznego ustroju gminy.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 5c ust. 1 u.s.g. gmina sprzyja solidarności międzypokoleniowej oraz tworzy warunki do pobudzania aktywności obywatelskiej osób starszych w społeczności lokalnej. Rada gminy, z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych środowisk, może utworzyć gminną radę seniorów. Podmiot ten reprezentuje interesy i potrzeby starszych mieszkańców wobec władz samorządowych i bierze udział w formułowaniu oraz przekazywaniu opinii i stanowisk dotyczących nie tylko strategicznych, ale i bieżących planów rozwoju gminy. Utworzenie rady to praktyczna realizacja postulatu zwanego „prawem do miasta”, tj. prawa mieszkańców, także osób starszych, do współdecydowania o tym, jak gmina ma funkcjonować, wyglądać, czemu służyć, na jakie programy i inwestycje wydawać środki budżetowe.
Gminna rada seniorów składa się z przedstawicieli grup seniorów, organizacji pozarządowych, zainteresowanych środowisk seniorskich oraz podmiotów prowadzących uniwersytety trzeciego wieku. Ma ona charakter konsultacyjny, doradczy i inicjatywny. Rada gminy, powołując gminną radę seniorów, nadaje jej statut określający tryb wyboru jej członków i zasady działania, dążąc do wykorzystania potencjału działających organizacji osób starszych oraz podmiotów działających na ich rzecz, a także zapewnienia sprawnego sposobu wyboru członków gminnej rady seniorów.
Rada gminy może przekazać zadanie utworzenia rady seniorów jednostki pomocniczej organowi uchwałodawczemu tej jednostki.
Podstawa prawna
Art. 5c ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 506).
