Jeden z kandydatów do rady gminy zapowiedział, że jeśli wyborów nie wygra obecny wójt, to on, jeśli zdobędzie mandat, nie będzie chciał przyjąć funkcji radnego. Czy można nim zostać bez złożenia ślubowania?
Nie. Zgodnie z art. 23a ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 994 ze zm.) przed przystąpieniem do wykonywania mandatu radni składają ślubowanie. Jest ono uroczystym aktem, związanym ze sprawowaniem funkcji publicznej i ma swój symboliczny walor. Treść roty jest określona ustawowo i brzmi: „Wierny Konstytucji i prawu Rzeczypospolitej Polskiej, ślubuję uroczyście obowiązki radnego sprawować godnie, rzetelnie i uczciwie, mając na względzie dobro mojej gminy i jej mieszkańców”.
Radny reprezentuje bowiem wspólnotę samorządową, a nie tylko swoich wyborców i ponosi odpowiedzialność polityczną, która jest weryfikowana każdorazowo podczas wyborów. Ślubowanie odbywa się w ten sposób, że po odczytaniu roty wywołani kolejno radni powstają i wypowiadają słowo „ślubuję”. Zgodnie z polską tradycją może być ono złożone z dodaniem słów: „Tak mi dopomóż Bóg”.
Jak wynika z rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody Podlaskiego z 29 grudnia 2006 r., znak: NK.II.J.S/0911-193/06 (LEX nr 208305), każdy radny przed objęciem mandatu jest zobowiązany do złożenia ślubowania o treści określonej w ustawie. Jest to bezwzględny warunek skutecznego objęcia mandatu. Co istotne, ślubowanie składa każdy radny, nawet wybrany na kolejną kadencję. Fakt, iż złożenie ślubowania przez radnych jest ich obowiązkiem, znajduje potwierdzenie w art. 23a ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, bowiem wynika z niego, że radni nieobecni na pierwszej sesji rady gminy oraz radni, którzy uzyskali mandat w czasie trwania kadencji, składają ślubowanie na pierwszej sesji, na której są obecni.
Z uwagi na fakt, że ślubowanie zostało unormowane ustawowo, nie ma obowiązku regulowania go w statucie gminy czy innym akcie prawa miejscowego. Uchwała rady gminy nie może bowiem regulować jeszcze raz tego, co jest już zawarte w obowiązującej ustawie. Potwierdza to orzecznictwo sądów administracyjnych (wyrok NSA z dnia 14.10.1999 r., sygn. akt II SA/Wr 1179/98).