Subskrybuj nas na Youtube
Charakterystyka wyborów
Wybory do rad gminy charakteryzują się czterema istotnymi cechami. Są:
- powszechne: każdy obywatel posiada zarówno prawo czynne, jak i bierne, a stosowanie jakichkolwiek cenzusów wyborczych jest niedozwolone,
- równe: każdy wyborca dysponuje taką samą ilością głosów o jednakowej wadze i znaczeniu,
- bezpośrednie: każdy głosuje osobiście i sam decyduje o tym, na kogo odda swój głos. Jednakże wyborca posiadający orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo głosować przez pełnomocnictwo. Jest to możliwe po wniesieniu przez niepełnosprawnego odpowiedniego wniosku do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) najpóźniej na 10 dni przed datą wyborów,
a ponadto
- odbywają się w głosowaniu tajnym: głosujący oddaje swój anonimowy głos w odseparowaniu, a kartę wyborczą wrzuca do urny własnoręcznie.
Okręgi wyborcze
Okręg wyborczy to wydzielona część obszaru gminy. Podział gminy na okręgi jest stały, a zmiany w tej kwestii mogą być dokonywane najpóźniej na 3 miesiące przed upływem kadencji i tylko ze ściśle określonych powodów jak np. zmiana w podziale terytorialnym państwa, zmiana granic sołectw czy liczby mieszkańców danej gminy.
W przypadku gmin wiejskich okręgami wyborczymi są sołectwa. Można je łączyć się w celu utworzenia okręgu wielomandatowego bądź podzielić na kilka okręgów wyborczych, jeżeli wynika to z konieczności zachowania jednolitej normy przedstawicielstwa. Oblicza się ją, dzieląc liczbę mieszkańców gminy przez liczbę radnych wybieranych do danej rady. W miastach przy tworzeniu okręgów wyborczych uwzględnia się utworzone jednostki pomocnicze (dzielnice, osiedla).
Podział na okręgi wyborcze, ich granice i numery oraz liczbę radnych wybieranych w każdym okręgu ustala, na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), rada gminy, stosując jednolitą normę przedstawicielstwa.
Informacje o wyżej wymienionych kwestiach są podawane do publicznej wiadomości przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w formie obwieszczenia. Ma to miejsce najpóźniej w 50 dniu przed dniem wyborów.
Wybór radnych
Radni są wybierani bezpośrednio spośród kandydatów zgłoszonych w okręgach wyborczych. Liczba wyłonionych kandydatów zależy od liczby mieszkańców w danej gminie.
W gminach liczących do 20 000 mieszkańców wybiera się od 1 do 5 radnych, a o wyborze kandydata rozstrzyga liczba ważnie oddanych nań głosów.
Natomiast w gminach liczących powyżej 20 000 mieszkańców tworzy się okręgi wyborcze, w których wybiera się od 5 do 8 radnych. Podziału mandatów pomiędzy listy kandydatów dokonuje się proporcjonalnie do łącznej liczby ważnie oddanych głosów na kandydatów danej listy.