Państwowy powiatowy inspektor sanitarny przeprowadził w szkole podstawowej kontrolę. Stwierdzono niewykonanie nałożonego wcześniej obowiązku doprowadzenia do właściwego stanu sanitarno-higienicznego ścian i sufitów oraz powierzchni podłogi w salach lekcyjnych. Z tytułu przeprowadzenia czynności naliczona zostanie opłata. Kto będzie musiał ją opłacić - organ prowadzący czy dyrektor szkoły?
Podmiotem, który zostanie obciążony opłatą za przeprowadzoną kontrolę, będzie organ prowadzący szkołę, czyli w tym przypadku wójt (burmistrz, prezydent miasta). Zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 1 prawa oświatowego (dalej: u.p.o.) placówka oświatowa może być zakładana i prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego. Z kolei w myśl art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy o samorządzie gminnym edukacja publiczna jest zadaniem własnym gminy, do której należy m.in. zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, w tym z oddziałami integracyjnymi lub specjalnymi, przedszkoli integracyjnych i specjalnych oraz innych form wychowania przedszkolnego, szkół podstawowych, w tym integracyjnych oraz z oddziałami integracyjnymi lub specjalnymi (z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych, szkół artystycznych oraz szkół przy zakładach karnych, szkół w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich).
Obowiązki organu prowadzącego
Z powyższych regulacji wynika, że organem prowadzącym szkołę podstawową jest gmina. Oznacza to, że to na niej spoczywa obowiązek realizacji zadań określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1 i 3 u.p.o., czyli zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkole oraz wykonywanie remontów i zadań inwestycyjnych w tym zakresie. Co więcej, organ prowadzący sprawuje nadzór nad przestrzeganiem w placówce oświatowej przepisów prawa regulujących wymagania sanitarno-higieniczne (art. 57 ust. 1 pkt 2 u.p.o.).
Pogląd powyższy potwierdza wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 22 maja 2018 r. (sygn. akt III SA/Łd 196/18), w którym stwierdzono, że ustawodawca odpowiedzialnością za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki obciążył organ prowadzący szkołę, czyli wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Zdaniem łódzkiego sądu administracyjnego oznacza to, że jest on podmiotem, o którym mowa w art. 36 ust. 1 i 2 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (dalej: u.p.i.s.), czyli jednostką organizacyjną obowiązaną do przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych w szkole.
Odpowiedzialność za stan sanitarny
Zgodnie z art. 36 ust. 1 i 2 u.p.i.s. za czynności wykonywane przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej pobiera się opłaty, a z opłat zwolnione są jedynie te podmioty, co do których nie stwierdzono naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych. WSA w Łodzi zauważył, że z art. 68 ust. 1 pkt 6 i 7 u.p.o. wynika, że dyrektor szkoły kieruje jej działalnością, reprezentuje ją na zewnątrz, a także odpowiada za wykonywanie zadań związanych z zapewnieniem bezpośredniego bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom (również sanitarnego). Przepis ten nie zmienia jednak faktu, że prawidłowa realizacja tych zadań jest w rzeczywistości uzależniona od wykonywania przez organ prowadzący placówkę ciążących na nim obowiązków wynikających z u.p.o. Według łódzkiego sądu administracyjnego nie można twierdzić, że to dyrektor szkoły ponosi odpowiedzialność za nieprawidłowy stan sanitarno-higieniczny placówki oświatowej w sytuacji niewykonywania przez organ prowadzący niezbędnych w tym zakresie prac remontowo-inwestycyjnych. Obowiązki te jednoznacznie nałożone zostały na organ prowadzący placówkę.
Na tę kwestę zwróciła uwagę także Marzena Machałek, wiceminister edukacji narodowej, która w piśmie z 12 kwietnia 2017 r. (odpowiedź na interpelację poselską nr 1120) wyjaśniła, że utrzymywanie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkołach i placówkach jest jednym z podstawowych standardów obowiązujących w systemie oświaty. Za działalność szkoły (placówki) odpowiada jej organ prowadzący, którego zadaniem jest w szczególności zapewnienie warunków działania szkoły (placówki), w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki, a także wykonywanie remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie.
Podstawa prawna
Art. 8 ust. 2 pkt 1, art. 10 ust. 1 pkt 1 i 3, art. 57 ust. 1 pkt 2, art. 68 ust. 1 pkt 6 i 7 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.).
Art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 994 ze zm.).
Art. 36 ust. 1 i 2 ustawy z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1261 ze zm.).
