Wydatki na ubezpieczenie OC i NWW sołtysów trzeba ująć w budżecie na 2026 r.

Od 1 stycznia 2026 r. wejdzie w życie art. 37c ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Przepis zobowiązuje gminę do zapewnienia członkom organu wykonawczego jednostki pomocniczej ubezpieczenia:

• od odpowiedzialności cywilnej oraz
• od następstw nieszczęśliwych wypadków.

Ubezpieczenie musi objąć zdarzenia, które mają związek z:

• wykonywaniem obowiązków inkasenta i poborem podatków w drodze inkasa,
• realizacją umów, o których mowa w art. 48 ust. 1b u.s.g. (czyli umów dotyczących zarządzania i korzystania z mienia komunalnego, określonych w statucie danej jednostki pomocniczej).

Ten nowy obowiązek wynika z ustawy z 12 września 2025 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o funduszu sołeckim. Jednak ani przepisy tych ustaw, ani ustawa o finansach publicznych nie wyjaśniają, jak gminy mają wdrożyć te nowe obowiązki, w szczególności nie rozstrzygają wątpliwości związanych z planowaniem wydatków na te ubezpieczenia w uchwałach budżetowych na 2026 r.

Czy można przyjąć przepisy wykonawcze przed wejściem w życie uchwały

Do pewnych wniosków prowadzi jednak analiza przepisów. Z par. 128 ust. 1 i 2 rozporządzenia w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” wynika, że:
► Rozporządzenie można wydać po dniu ogłoszenia ustawy, w której jest zamieszczony przepis upoważniający do jego wydania, a przed dniem wejścia w życie tej ustawy.
► W ww. przypadku termin wejścia w życie rozporządzenia wyznacza się na dzień nie wcześniejszy niż dzień wejścia w życie ustawy upoważniającej do wydania tego rozporządzenia.

Z kolei w myśl par.141 rozporządzenia: „Do projektów uchwał i zarządzeń stosuje się odpowiednio zasady wyrażone w dziale V, (…) w dziale I w rozdziałach 1–7 i w dziale II, o ile zasady zawarte w niniejszym dziale nie stanowią inaczej”. Zatem z rozporządzenia wynika, że w akcie prawa niższego rzędu można określić termin jego wejścia w życie, jednak termin ten nie może być wcześniejszy niż wejście w życie aktu wyższego rzędu. Zasadę tę stosuje się także do uchwał. W myśl par. 143 wymienionego rozporządzenia powyższe zasady określania wejścia w życie aktu niższego rzędu stosuje się nie tylko do projektów uchwał jednostek samorządowych, lecz także do projektów aktów prawa miejscowego.

W tym miejscu trzeba przypomnieć, że uchwała budżetowa jest aktem prawa wewnętrznego. W doktrynie podkreśla się, że akty wewnętrznie obowiązujące mogą dotyczyć wyłącznie podmiotów podległych organowi, który taki akt wydaje oraz regulować jedynie sprawy wynikające z tej relacji. Z powyższego wynika, że w świetle nowego art. 37c u.s.g., który wejdzie w życie 1 stycznia 2026 r., prawnie dopuszczalne i uzasadnione jest zaplanowanie odpowiednich wydatków już na etapie projektu uchwały budżetowej na 2026 r. i przyjęcie takiej uchwały przed wejściem w życie regulacji.

Czy regulacje w sprawie środków na zakup ubezpieczenia trzeba wpisać do projektu budżetu już teraz

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 3 listopada 2006 r. (sygn. K 31/06) wskazał, że wydanie aktu wykonawczego po ogłoszeniu ustawy, ale przed jej wejściem w życie, nie powoduje zagrożenia dla jasności systemu prawa ani ryzyka przekroczenia zakresu upoważnienia ustawowego. Jednocześnie TK zwrócił uwagę, że opóźnianie wydania przepisów wykonawczych względem daty wejścia w życie ustawy utrudnia prawidłowe stosowanie prawa.

TK podkreślił również, że spójność procesu legislacyjnego wymaga, aby przepisy wykonawcze wchodziły w życie razem z przepisami ustawowymi i były z nimi zgodne. Tylko takie rozwiązanie zapewnia spójność prawa i jego prawidłowe funkcjonowanie.

Uwaga! Mając na uwadze te uwarunkowania prawne, należy uznać, że wójt nie tylko może, ale także powinien ująć w uchwale budżetowej na 2026 r. wydatki związane z nowymi zadaniami nałożonymi na gminę. ©℗