Wprowadzenie dodatkowych pytań do kwestionariusza wywiadu przewiduje projekt nowelizacji rozporządzenia ministra rodziny i polityki społecznej z 8 kwietnia 2021 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz.U. poz. 893 ze zm.), który trafił do konsultacji. Modyfikacja treści wywiadu, którego wzór określa załącznik nr 1 do rozporządzenia, stanowi realizację zaleceń działającego przy Ministerstwie Sprawiedliwości zespołu ds. analizy zdarzeń, na skutek których małoletni poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Zalecenia w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego

Opracowywane przez wspomniany zespół raporty zawierają rekomendacje zmian w przepisach kierowanych do poszczególnych resortów, które mają służyć zwiększeniu ochrony dziecka przed przemocą domową. Wśród tych zaleceń, których adresatem było Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, zespół postulował m.in. zmianę kwestionariusza rodzinnego wywiadu środowiskowego i rozszerzenie diagnozy rodziny o sytuację dziecka i uwzględnienie jej w jego treści.

W związku z tym resort zaproponował uzupełnienie części I lit. C wywiadu – analiza warunków bytowych osoby lub rodziny. W jego punktach 4 i 5 znalazły się pytania o to, czy przemoc domowa może dotyczyć małoletniego oraz jak się zachowuje w czasie sprawdzania stanu jego bezpieczeństwa. Zostały one powtórzone również w części IV lit. A wywiadu, która jest wypełniana w celu jego aktualizacji.

Przeprowadzanie wywiadu środowiskowego gdy osoba jest ubezwłasnowolniona

Ponadto zmiany obejmą też przepisy samego rozporządzenia. Jedna z nich dotyczy zasad przeprowadzania wywiadu u osób ubezwłasnowolnionych i sprowadza się do wprowadzenia rozróżnienia na osoby całkowicie i częściowo ubezwłasnowolnione. W przypadku tych pierwszych wywiad ma być sporządzany z opiekunem prawnym, w miarę możliwości w obecności tej osoby i w miejscu jej przebywania. Natomiast, gdy wywiad będzie przeprowadzany z osobą ubezwłasnowolnioną częściowo, odbywać się to będzie w miejscu jej przebywania, a uzyskane w jego trakcie informacje będą musiały zostać skonsultowane z jej kuratorem.

Kolejna zmiana jest związana z art. 107 ust. 1a ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 1214 ze zm.), który wymienia inne świadczenia niż te z systemu pomocy społecznej, na potrzeby których może być przeprowadzony rodzinny wywiad środowiskowy. Chodzi tutaj o świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna, świadczenie wychowawcze oraz świadczenia z programu „Aktywny rodzic”. Obecne brzmienie przepisów rozporządzenia zakłada, że wywiad przeprowadza się z osobą deklarującą sprawowanie faktycznej opieki nad osobą, na którą ubiega się lub pobiera świadczenie pielęgnacyjne bądź specjalny zasiłek opiekuńczy – w jej obecności i miejscu jej pobytu. Po zmianie przepisów będzie to dotyczyć również pozostałych świadczeń wskazanych w art. 107 ust. 1a ustawy.

Podstawa prawna

Projekt rozporządzenia w konsultacjach