Opłata za wyżywienie w żłobku obejmuje całkowite koszty przygotowania posiłku

W analizie kluczowe są przepisy ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (dalej: u.o.d.). Na uwagę zasługują w szczególności art. 22 oraz art. 23 u.o.d. Wynika z nich, że żłobek i klub dziecięcy zapewniają przebywającym w nich dzieciom wyżywienie zgodne z wymaganiami dla danej grupy wiekowej, wynikającymi z aktualnych norm żywienia dla populacji polskiej, opracowywanych przez Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dr med. Aleksandra Szczygła w Warszawie. Rodzice są zobowiązani do ponoszenia opłat za pobyt oraz wyżywienie dzieci w żłobku lub klubie dziecięcym.

Konieczna uchwała w sprawie opłaty za wyżywienie w żłobku

Z kolei w myśl art. 58 ust. 1 u.o.d. wysokość opłaty za pobyt dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym utworzonym przez jednostkę samorządu terytorialnego (JST), a także maksymalną wysokość opłaty za wyżywienie, ustalają – w drodze uchwały – odpowiednio rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa. Przepis obejmuje również opłatę, o której mowa w art. 12 ust. 3 u.o.d. (zgodnie z tym przepisem w szczególnie uzasadnionych przypadkach wymiar opieki w żłobku lub klubie dziecięcym może być, na wniosek rodzica dziecka, wydłużony, za dodatkową opłatą).

Warto również zaznaczyć, że opłaty za wyżywienie w żłobku stanowią niepodatkowe należności budżetowe w rozumieniu ustawy o finansach publicznych. Charakter ten potwierdza orzecznictwo sądowe, w tym wyrok NSA z 17 czerwca 2021 r. (sygn. akt I FSK 1234/19), w którym sąd wskazał, że opłaty te są związane z wykonywaniem zadań własnych gminy i mają charakter publicznoprawny, a nie cywilnoprawny.

Brak takiego przepisu, jak w prawie oświatowym

Przywołane przepisy są ogólne, co utrudnia ich bezpośrednią interpretację. Dlatego trzeba przeanalizować również regulacje zawarte w ustawie Prawo oświatowe (dalej: p.o.). Z art. 106 p.o. wynika m.in., że w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych, w szczególności wspierania prawidłowego rozwoju uczniów, szkoła może zorganizować stołówkę. Jednocześnie ustawodawca przesądził, że „do opłat wnoszonych za korzystanie z posiłku w stołówce szkolnej (…) nie wlicza się wynagrodzeń pracowników, składek na te wynagrodzenia ani kosztów utrzymania stołówki”.

Powyższy przepis jednoznacznie wyłącza z zakresu opłaty za wyżywienie koszty osobowe oraz koszty funkcjonowania kuchni i stołówki. Takiego wyłączenia nie przewidziano jednak w odniesieniu do opłat wnoszonych w żłobkach i klubach dziecięcych. Brak analogicznej regulacji prowadzi do wniosku, że zasada ograniczenia opłaty wyłącznie do „wsadu do kotła” obowiązuje wyłącznie w oświacie i nie znajduje zastosowania w systemie opieki nad dziećmi do lat 3.

Zdaniem RIO rodzice płacą nie tylko za produkty

W kontekście opisanego problemu pomocne będzie również stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z 3 listopada 2025 r. (znak RIO.II.025–40/25). W piśmie tym RIO wskazała m.in., że w świetle art. 23 u.o.d. rodzice są zobowiązani do ponoszenia opłat za pobyt oraz wyżywienie dzieci w żłobkach lub klubach dziecięcych. Przepis ten nie ogranicza zakresu opłaty wyłącznie do tzw. wsadu do kotła, czyli produktów użytych do sporządzania posiłków. Ustawa nie odsyła również do art. 106 ust. 4 p.o., zgodnie z którym do opłat za posiłki w stołówce szkolnej nie wlicza się wynagrodzeń pracowników, składek na te wynagrodzenia ani kosztów utrzymania stołówki.

W podsumowaniu RIO stwierdziła jednoznacznie, że rodzice dzieci uczęszczających do żłobka powinni ponosić opłatę obejmującą nie tylko koszt produktów spożywczych, ale także koszty utrzymania kuchni, w tym wynagrodzenia pracowników.

Stanowisko doktryny

W komentarzu do art. 23 u.o.d. (A. Jakubowski [w:] S. Gajewski, A. Jakubowski, „Ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Komentarz”, Warszawa 2014, art. 23) m.in. podano: „Podkreślić należy, że opłata za wyżywienie obejmuje nie tylko koszt produktów spożywczych (tzw. wsad do kotła), ale także koszty utrzymania kuchni, stołówki, w tym wynagrodzenia pracowników. Ustawodawca świadomie nie zdecydował się bowiem na wprowadzenie w ustawie przepisu odpowiadającego dyspozycji art. 14 ust. 6 w zw. z art. 67a ust. 4 u.s.o. (ustawy o systemie oświaty – red.) (…), a jego stosowanie na zasadach analogii nie jest dopuszczalne”. ©℗