20 października br. doszło do tragicznej śmierci 1,5 rocznej dziewczynki z Kołobrzegu, która zmarła w trakcie pobytu w lokalu, w którym sprawowana była opieka przez dziennego opiekuna. To spowodowało wiele pytań dotyczących funkcjonowania tej formy opieki, zwłaszcza w zakresie zapewniania bezpieczeństwa dzieciom i tego czy działalność dziennych opiekunów podlega odpowiedniej kontroli. Kwestie te szczegółowo reguluje ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi do lat 3.

Kontrola dziennego opiekuna najczęściej raz w roku

Jej przepisy wskazują, że dzienny opiekun to osoba fizyczna, która prowadzi działalność na własny rachunek lub jest zatrudniana przez gminę lub podmiot prywatny – na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia. Dzienny opiekun może się zajmować dziećmi, które skończyły 20. tydzień życia i co do zasady może sprawować opiekę nad maksymalnie pięciorgiem dzieci, a jeśli wśród jego podopiecznych jest dziecko, które nie skończyło roku, jest niepełnosprawne lub wymaga szczególnej opieki to wtedy nie może ich być więcej niż troje. Dzienny opiekun może też sprawować opiekę nad większą liczbą dzieci, nawet ósemką maluchów, ale tylko pod warunkiem, że zgodę na to wyrażą wszyscy rodzice, a jeden z nich będzie się nimi zajmował razem z dziennym opiekunem.

Co istotne działalność dziennych opiekunów podlega nadzorowi w analogiczny sposób jak ma to miejsce w przypadku żłobków i klubów dziecięcych. Sprawuje go wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce, w którym sprawowana jest opieka, a przeprowadzaniem czynności kontrolnej zajmują się upoważnieni urzędnicy. Kontrola obejmuje:

  • warunki i jakość świadczonej opieki
  • zgodność danych znajdujących się w wykazie dziennych opiekunów
  • wywiązywanie się z obowiązku sporządzania i przekazywania sprawozdań
  • wywiązywanie się z obowiązku obniżenia opłaty za pobyt dziecka w przypadku rodziców, którzy mają przyznane świadczenie „aktywnie w żłobku”

Nadzór jest sprawowany na podstawie planu, który jest przyjmowany przez radę gminy lub miasta w uchwale. To oznacza, że samorządy indywidualnie określają jak często będą miały miejsce kontrole u dziennych opiekunów. Najczęściej odbywają się one raz na rok, a w odniesieniu do dziennych opiekunów, którzy zaczynają swoją pracę wiele gmin decyduje się, że pierwsza kontrola będzie miała miejsce po kilku miesiącach, np. trzech lub sześciu od uzyskania wpisu do wykazu dziennych opiekunów.

Niezależnie od kontroli planowych, gmina może w każdej chwili przeprowadzić u dziennego opiekuna kontrolę doraźną, jeśli otrzyma informacje wskazujące na występowanie jakichś nieprawidłowości w sprawowaniu przez niego opieki. Jeśli wyniki kontroli (zarówno planowanej jak i doraźnej) wykażą nieprawidłowości w działalności dziennego opiekuna, to muszą być one poprawione. Jeśli do tego nie dojdzie, przepisy zakładają wykreślenie osoby z wykazu, co oznacza że nie może ona dalej opiekować się dziećmi jako dzienny opiekun.

Będą standardy lokalowe dla dziennych opiekunów

Aby poprawić jakość i warunki sprawowania opieki na dziećmi przez dziennych opiekunów, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt nowelizacji ustawy z 4 lutego 2011 r. Zakłada ona przekształcenie dziennych opiekunów w punkty opieki dziennej, które będą obowiązywać określone standardy lokalowe. Teraz jest bowiem tak, że przepisy nie wskazują jakie wymogi musi spełnić lokal, w którym dzienny opiekun zajmuje się dziećmi (w przeciwieństwie do żłobków i klubów dziecięcych). Natomiast zgodnie z projektem punkt opieki dziennej będzie mógł być prowadzony w lokalu, który znajduje się na kondygnacji pierwszej naziemnej lub wyższej i:

  • znajdują się w nim okna, które mogą być otwierane
  • instalacja elektryczna jest zabezpieczona przed dostępem dzieci
  • w pomieszczeniach jest temperatura co najmniej 20̊ C
  • jest zapewniony dostęp do łazienki z ciepłą bieżącą wodą
  • jest zapewnione miejsce do przygotowywania lub podgrzewania posiłków oraz ich spożywania
  • środki czystości, leki, ostre narzędzia i inne niebezpieczne przedmioty są przechowywane poza zasięgiem dzieci

Ponadto wprowadzona zostanie zasada, że w jednym lokalu może być prowadzony jeden punkt opieki dziennej i może być w nim sprawowana opieka nad nie więcej niż 15 dzieci, a powierzchnia wynosi 5m2 na każde dziecko. Ma to zapobiegać próbom obchodzenia przepisów – ponieważ teraz dziennych opiekunów nie obejmują standardy związane z lokalem i liczbą dzieci, część z nich w praktyce działa jak żłobek, ale podlega mniej rygorystycznym wymogom.