Prawo jazdy kategorii B od 17 lat w 2026 r. Obowiązkowy opiekun i surowy okres próbny

17 października 2025 r. Sejm uchwalił nowelizację Prawa o ruchu drogowym, przygotowaną przez Ministerstwo Infrastruktury, która wprowadza szereg istotnych zmian w regulacjach ruchu drogowego i uprawnieniach do kierowania pojazdami.

Projektowana nowelizacja ustawy ma na celu podniesienie bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez wdrożenie kompleksowego systemu wczesnego szkolenia i nadzoru nad młodymi kierowcami. Kluczowym elementem jest możliwość uzyskania prawa jazdy kategorii B w wieku 17 lat, ściśle powiązane z wprowadzeniem okresu próbnego oraz systemu jazdy w towarzystwie doświadczonego kierowcy. Zmiany te realizują rekomendacje Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.

Wprowadzane rozwiązania mają na celu ukształtowanie u młodych kierujących poczucia odpowiedzialności i uświadomienie niebezpieczeństw, zwłaszcza tych wynikających z nadmiernej prędkości, co jest szczególnie istotne w kontekście statystyk wypadkowości, tłumaczy projektodawca ustawy.

Ile wypadków popełniają osoby młode

Statystyki Komendy Głównej Policji (Biuro Ruchu Drogowego) stanowią główne uzasadnienie dla wprowadzanych zmian. Grupa tzw. "młodych kierowców" w wieku 18–24 lat charakteryzuje się najwyższym wskaźnikiem liczby wypadków na 10 tys. populacji.

W 2023 roku młodzi kierowcy byli sprawcami 2 898 wypadków (15,2% wypadków powstałych z winy kierujących), w których zginęło 275 osób, a 3 664 osoby zostały ranne. W 2024 roku sytuacja uległa nieznacznej eskalacji, gdyż byli oni sprawcami 2 945 wypadków (15,0% wypadków z winy kierujących), zginęło 271 osób, a 3 745 zostało rannych.

Analiza przyczyn wskazuje, że wypadki te są wynikiem braku doświadczenia i umiejętności połączonego z dużą skłonnością do brawury i ryzyka, a nie braku znajomości przepisów. Stąd konieczność interwencji prawnej dedykowanej tej grupie.

Międzynarodowe doświadczenia (m.in. Austria, Estonia, Niemcy, Szwecja) oraz badania naukowe (np. Instytut Transportu Samochodowego) potwierdzają, że wydłużony model szkolenia, obejmujący jazdę z osobą towarzyszącą, znacząco obniża ryzyko wypadku (np. w Szwecji o 30%). Wprowadzane rozwiązania mają na celu ukształtowanie u młodych kierujących poczucia odpowiedzialności i uświadomienie niebezpieczeństw wynikających głównie z nadmiernej prędkości.

Prawo jazdy kategorii B dla 17-latków - wymagania

Projekt obniża minimalny wiek uprawniający do uzyskania prawa jazdy kategorii B do 17 lat, pod warunkiem uzyskania pisemnej zgody rodziców lub opiekunów. Uprawnienie to będzie miało ograniczenie terytorialne: będzie ważne wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do czasu ukończenia przez kierowcę 18. roku życia, co jest zgodne z możliwościami przewidzianymi w dyrektywie UE. Co ważne, prawo jazdy będzie opatrzone specjalnym kodem ograniczającym zakres uprawnień.

Prawo jazdy dla 17-latka: w towarzystwie doświadczonego kierowcy

Dla 17-latków wprowadzony zostanie obowiązek jazdy w towarzystwie doświadczonego pasażera (kierowcy-opiekuna)przez okres 6 miesięcy od dnia otrzymania prawa jazdy, jednak nie dłużej niż do ukończenia 18 lat.

Pasażer musi spełniać łącznie następujące warunki:

• mieć ukończone 25 lat,
• posiadać nieprzerwanie uprawnienia do kierowania pojazdami kat. B od co najmniej 5 lat,
• nie podlegać zakazowi prowadzenia pojazdów mechanicznych, w tym w ciągu ostatnich 5 lat,
• nie znajdować się pod wpływem alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu.

Wyjątek stanowią instruktorzy i egzaminatorzy, wobec których wymogi wieku i stażu uprawnień nie mają zastosowania.

Co istotne, prowadzenie pojazdu bez wymaganego pasażera będzie traktowane jako jazda bez uprawnień (wykroczenie zagrożone wysoką grzywną) i będzie skutkować zatrzymaniem prawa jazdy.

Resort uzasadnia, że zmiana pozytywnie wpłynie na bezpieczeństwo ruchu drogowego, ponieważ doświadczony pasażer będzie nadzorował 17-letniego kierującego, udzielając mu pomocy i doradztwa.

Wdrożenie okresu próbnego i zaostrzone zasady

Projekt zakłada długo oczekiwane wejście w życie przepisów Rozdziału 14 ustawy o kierujących pojazdami, wprowadzających okres próbny.

Długość okresu próbnego:

• 2 lata w przypadku kierowców, którzy ukończyli 18 lat,
• 3 lata w przypadku 17-latków, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez nich 20. roku życia.
• Zerowy limit substancji: Kierowców w okresie próbnym obejmie bezwzględny zakaz prowadzenia pojazdu z jakimkolwiek stężeniem alkoholu we krwi (0,0‰) lub środka działającego podobnie do alkoholu.
• Dodatkowe ograniczenia (dla <18 lat w okresie próbnym): Zakaz przewozu osób nieletnich bez obecności doświadczonego pasażera; zakaz wykonywania transportu drogowego rzeczy i przewozu osób w ramach działalności zarobkowej.
• Obowiązkowe szkolenie: Kierowca, który przekroczy 12 punktów karnych w okresie próbnym, będzie musiał odbyć praktyczne szkolenie w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym w Ośrodku Doskonalenia Techniki Jazdy.

Ponadto obecne regulacje stanowią, że dwukrotne popełnienie wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w okresie próbnym powoduje automatyczne wydłużenie tego okresu o kolejne dwa lata (z uwzględnieniem czasu zatrzymania prawa jazdy). Projekt nowelizacji zaostrza ten rygor: o ile pierwsze przedłużenie następuje na dotychczasowych zasadach, o tyle konieczność drugiego przedłużenia skutkuje już wydaniem przez starostę decyzji administracyjnej o cofnięciu uprawnień.

Rozwiązania te, wzorowane na sprawdzonych modelach europejskich (m.in. w Danii, Niemczech i Austrii), mają w dłuższej perspektywie przyczynić się do kształtowania prawidłowych postaw i poprawy bezpieczeństwa na polskich drogach.

W jakim wieku uzyskuje się prawo jazdy w innych krajach

Obniżenie wieku kierowców kategorii B do 17 lat jest zgodne z Art. 4 ust. 6 dyrektywy 2006/126/WE, który zezwala państwom członkowskim na takie rozwiązanie, pod warunkiem, że uprawnienia te są początkowo ważne tylko na terytorium państwa wydającego.

Aktualnie prawa jazdy kategorii B są wydawane 17-latkom w wielu krajach europejskich, m.in. w Austrii, Estonii, Francji, Danii, Luksemburgu, Holandii oraz w Niemczech.

Przykłady konkretnych rozwiązań:

• Austria, Dania, Luksemburg, Holandia, Niemcy, Estonia, Francja: W krajach tych powszechny jest model jazdy w towarzystwie doświadczonego kierowcy (w Danii 17-latek, we Francji 15-latek, w Estonii 16-latek).
• Irlandia i Słowacja: Dopuszczają 17-latków do egzaminu na kategorię B.
• Węgry: Możliwe jest podejście do egzaminu teoretycznego w wieku 16 lat i 9 miesięcy, a do egzaminu praktycznego po ukończeniu 17. roku życia.
• Finlandia: Możliwe jest uzyskanie indywidualnego zezwolenia na prawo jazdy w wieku 17 lat.

Doświadczenia systemu prawnego obowiązującego w Szwecji oraz badania naukowe wykazały, że ryzyko uczestniczenia w wypadku drogowym kierowcy, który uczył się jeździć z osobą towarzyszącą, jest o 30% niższe niż kierowcy szkolonego tylko metodą tradycyjną.

Prawo jazdy dla 17 latków: kiedy wejdzie w życie

Prawo jazdy od 17 lat najwcześniej wejdzie w życie w 2026 roku, ponieważ proces legislacyjny jeszcze się nie zakończył. Projekt ustawy trafił aktualnie do Senatu.