Subskrybuj nas na Youtube
Przedsiębiorstwa decydują się na zawieranie umów cywilnoprawnych ze względu na ich ograniczone koszty i mniejszy stopień sformalizowania. Zlecenie nie gwarantuje jednak pracownikowi tak dużej stabilności jak stosunek pracy.
RÓŻNICA 1 Okres wypowiedzenia
Różnica między etatem a zleceniem tkwi między innymi w regulacjach dotyczących wypowiedzenia. Pracownik ma zapewniony czas na poszukiwanie nowego źródła zarobku. Przy zatrudnieniu krótszym niż 6 miesięcy okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie. Jeśli trwało minimum pół roku – miesiąc, a dla pracownika z co najmniej 3-letnim stażem – 3 miesiące.
Natomiast ustawowa konstrukcja zlecenia nie przewiduje zachowania terminu wypowiedzenia. Dlatego szczególną uwagę trzeba zwrócić na brzmienie umowy. Niezwykle istotne są czas trwania i przyczyny rozwiązania stosunku łączącego strony. W braku odpowiednich postanowień zleceniobiorca może stracić zatrudnienie z dnia na dzień. Doprecyzowanie treści umowy pozwoli uniknąć tych kłopotów. Zleceniodawca, który przedwcześnie zakończy współpracę, poniesie bowiem odpowiedzialność odszkodowawczą. Z drugiej strony liberalne warunki rozwiązania umowy dla niektórych mogą stanowić zaletę. Zleceniobiorca może bowiem wówczas swobodnie zmieniać firmy, dla których świadczy usługi.
RÓŻNICA 2 Płatny urlop
W zależności od stażu każdy pracownik etatowy może liczyć na 20 lub 26 dni urlopu w roku kalendarzowym, w tym dwa tygodnie nieprzerwanego wypoczynku. Stosunki cywilnoprawne nie przyznają takiego przywileju. O stosowne uregulowanie trzeba więc powalczyć na etapie konstruowania umowy. To, czy zostaną przyznane dni wolne i będzie za nie przysługiwało wynagrodzenie, zależy od woli stron. Swoboda zawierania umów pozwala bowiem na dowolne ich ukształtowanie. Uzyskanie płatnego urlopu wypoczynkowego zależy w praktyce od pozycji negocjacyjnej zleceniobiorcy.
RÓŻNICA 3 Gwarancja wynagrodzenia
Umowa o pracę gwarantuje minimalne miesięczne wynagrodzenie. Przy pełnym etacie wynosi ono obecnie 1850 zł brutto. Zleceniobiorca nie może być pewien, że otrzyma taką pensję. Sytuacja zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych ulegnie wkrótce znacznej poprawie. Otóż od początku 2017 r. minimalna stawka godzinowa ma wynieść 12 zł brutto. Istnieją jednak uzasadnione obawy, że zleceniodawcy znajdą sposób na obejście tego uregulowania.
RÓŻNICA 4 Kompletowanie stażu pracy
Świadczenie usług w oparciu o zlecenie nie wlicza się do stażu pracy. Długość urlopu wypoczynkowego, wysokość odprawy pieniężnej, dodatki stażowe, nagrody – oto przywileje, jakie może utracić czytelnik.
RÓŻNICA 5 Kompletowanie stażu do emerytury
Umowy-zlecenia są oskładkowane. Odprowadzanie należności do ZUS musi mieć miejsce, gdy zatrudniony nie osiąga z innych źródeł przychodu w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Spod tej regulacji wyłączeni są jedynie studenci, którzy nie przekroczyli 26. roku życia.
Czas podlegania ubezpieczeniu jest zaliczany do okresów składkowych także w przypadku umowy-zlecenia. A to oznacza, że jest zaliczany do stażu pracy wpływającego na prawo do emerytury.
RÓŻNICA 6 W razie choroby
Ponadto każdy zleceniodawca jest zobowiązany do odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne (bezpłatna opieka medyczna). Natomiast zatrudniający na zlecenie zgłosi zleceniobiorcę do ubezpieczenia chorobowego (płatne zwolnienie lekarskie) tylko na jego pisemny wniosek. Prawo do zasiłku chorobowego zleceniobiorca nabywa, co do zasady, po upływie 90 dni wyczekiwania. Do tego okresu zaliczyć można podleganie ubezpieczeniu z innego tytułu, jeżeli:
● przerwa nie wyniosła więcej niż 30 dni lub
● przerwa była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.
Są tacy, którym prawo do zasiłku chorobowego przysługuje od pierwszego dnia obowiązywania umowy. Do grona uprawnionych należą:
● absolwenci szkół objęci ubezpieczeniem w ciągu 90 dni od jej ukończenia,
● ofiary wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
● posłowie i senatorowie.
RÓŻNICA 7 Więcej (lub mniej) wolności
Umowa-zlecenie ma nie tylko wady. Pod pewnymi względami jest ona korzystniejszą formą zatrudnienia. Zleceniobiorcy nie świadczą usług w stałych godzinach pracy. Istnieje dużo większa swoboda w wykonywaniu obowiązków. Osoba zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej nie jest podporządkowana zleceniodawcy. Może samodzielnie organizować własną pracę, a jeżeli umowa to przewiduje, ma prawo przekazać wykonanie zadania osobie trzeciej.
Uwaga
Często się zdarza, że świadczenie usług w ramach umowy-zlecenia niczym nie różni się od zatrudniania pracownika. W takiej sytuacji istnieje prawo do żądania ustalenia istnienia stosunku pracy (patrz ramka)
Sąd może ustalić istnienie stosunku pracy
Pani Maria pozwała zleceniodawcę, który zatrudniał ją jako pomocnicę w barze i restauracji. Wytoczenie sprawy było spowodowane sprzecznym z zasadami współżycia społecznego postępowaniem przełożonych. Otóż postanowili oni zwolnić kobietę, gdy dowiedzieli się, że zaszła w ciążę. Zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej żądała ustalenia istnienia stosunku pracy za wynagrodzeniem płatnym co miesiąc. Do postępowania, za zgodą pani Marii, wstąpił państwowy inspektor pracy, który przychylił się do jej stanowiska. Sąd ustalił, że zatrudniona świadczyła umowę o pracę pod nadzorem i kierownictwem przełożonego w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym. Mało tego, istniał grafik poszczególnych zmian, który był ustalany przez szefa kobiety. Ona jednak nie miała możliwości zlecić swoich zadań osobie trzeciej.
Skład orzekający zauważył, że faktycznym celem zawierania umów było dążenie właściciela restauracji do pozyskania stałego personelu. Mając powyższe na uwadze, sąd ustalił, iż powódka była zatrudniona na umowę o pracę.
Wyrok Sądu Okręgowego w Białymstoku z 7 listopada 2013 r., sygn. akt V Pa 74/13.
Podstawa prawna
Art. 734, art. 738, art. 746 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.). Art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 18 ust. 1a, ust. 7 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.). Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1793). Art. 4 ust. 1 pkt 2, art. 4 ust. 2, art. 4 ust. 3 pkt 1, 2, 4 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2016 r. poz. 372 ze zm.).