Subskrybuj nas na Youtube
Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadza kontrolę, jeśli podejrzewa, że w firmie łamane jest prawo pracy. Przy czym kontrola może być niezapowiedziana, a pracodawca ma obowiązek współpracować z inspektorem, czyli między innymi zapewnić mu dostęp do wszystkich pomieszczeń pracy czy umożliwić wgląd w dokumenty. Inspektor ma także prawo przesłuchiwać pracowników, w tym osoby zatrudnione na innej podstawie niż stosunek pracy. Jak dokładnie przebiega kontrola PIP, dowiesz się tutaj
Co jest więc przedmiotem zainteresowania inspektora pracy?
1. Czy jest umowa o pracę
Przede wszystkim inspektor sprawdzi, czy są przestrzegane podstawowe prawa pracownika - w tym, czy pracodawca potwierdził na piśmie zawartą z pracownikiem umowę o pracę. Od 1 września 2016 roku zmieniają się przepisy i pracodawca będzie musiał podpisać umowę jeszcze przed dopuszczeniem danej osoby do pracy. Ma to zlikwidować tzw. syndrom pierwszej dniówki. Szef PIP: Nikt teraz nie skłamie w żywe oczy inspektorowi, że pracuje od dziś Obecnie pracownik musi otrzymać umowę do końca pierwszego dnia pracy, co pozwala na nadużycia - pracodawca może umowy w ogóle nie podpisać, a w razie wizyty inspektora PIP zatrudniony może tłumaczyć, że jest zatrudniona dopiero pierwszy dzień.
Inspektor może już natomiast skontrolować, czy umowy terminowe są zawierane zgodnie z zasadą „3 i 33”. Od lutego 2016 roku maksymalny okres zatrudnienia terminowego wynosi 33 miesiące (nie wlicza się tu 3-miesięcznego okresu próbnego). Na umowach terminowych pracownik może zatem przepracować nie dłużej niż 36 miesiące. W tym czasie można zawrzeć maksymalnie trzy takie umowy, a czwarty kontrakt lub kontynuowanie pracy po upływie określonego terminu jest traktowany już jako stałe zatrudnienie, czyli pracownik jest traktowany jak zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.
PIP dowie się też, czy pracodawca wypowiada lub rozwiązuje stosunek pracy w prawidłowy sposób oraz czy nie zawiera umów cywilnoprawnych wtedy, gdy powinna być to umowa o pracę.
2. Ile pracownik dostaje za nadgodziny
Inspektor dowie się również, czy pracodawca przestrzega przepisów dotyczących czasu pracy i czy wypłaca pracownikom odpowiednie wynagrodzenie. Wszystko o wynagrodzeniach: Jakie dostaniesz dodatki i kiedy szef obniży ci pensję Pracodawca nie może bowiem swobodnie kształtować czasu pracy zatrudnionych, a zwłaszcza zlecać im nadgodzin. Szef może zmusić podwładnego do pozostania dłużej w pracy tylko tylko w szczególnych przypadkach, a mianowicie, gdy:
- zachodzi konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowisk,
- zachodzi konieczność usunięcia awarii,
- jest to podyktowane szczególnymi potrzebami pracodawcy.
Praca w godzinach nadliczbowych łączy się z dodatkowym wynagrodzeniem (minimum 60 proc. wynagrodzenia pracownika) oraz dodatkiem, który wynosi:
- 50 procent wynagrodzenia, jeżeli praca odbywa się w zwykły dzień pracy,
- 100 procent wynagrodzenia, jeżeli praca odbywa się w święta, niedziele czy nocą.
Zamiast płacić pracodawca może także wysłać pracownika na wolne w zamian za spędzone w pracy dodatkowe godziny. Więcej o tym, co przysługuje pracownikowi za dodatkową pracę przeczytasz tutaj
3. Czy pracownik dostał urlop wypoczynkowy
Przepisy o czasie pracy (oraz o dniach wolnych od pracy i o urlopach wypoczynkowych) gwarantują także pracownikowi prawo do wypoczynku. Zasadniczo czas pracy nie może więc przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Łącznie z godzinami nadliczbowymi tygodniowo czas pracy nie może przekroczyć 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym.
W każdym tygodniu pracownikowi przysługuje prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku na dobę. Ponadto każdy zatrudniony na umowę o pracę może skorzystać z corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, który wynosi 20 dni (jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat) lub 26 dni (jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat). 5 rzeczy, jakie musisz wiedzieć o urlopie wypoczynkowym
4. Czy pracodawca przestrzega przepisów BHP
Inspektora pracy zainteresują też warunki, w jakich wykonywana jest praca - do obowiązków pracodawcy należy bowiem zapewnienie zatrudnionym bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Pracownik ma między innymi pracować w odpowiednio naświetlonych pomieszczeniach, chronionych przed hałasem i w których panuje określona przepisami temperatura. Zatrudniony powinien mieć też dostęp do wody pitnej i odpowiednie ubranie robocze. Więcej na ten temat dowiesz się z naszej galerii:
Za nieprzestrzeganie przepisów firma może zostać ukarana karą grzywny w wysokości od 1 tys. do 30 tys. zł. Sam inspektor pracy może nałożyć mandat w wysokości od 1 tys. do 2 tys., a w przypadku tzw. recydywy - do 5 tys. zł. Maksymalną karę może nałożyć natomiast sąd. Jeżeli naruszenie przepisów nosi znamiona przestępstwa, zawiadamiany jest z kolei prokurator. Jakie dokładnie kary może nałożyć na firmę inspektor pracy, przeczytasz tutaj