Subskrybuj nas na Youtube
Czy można narzucić pracownikowi – maszyniście kolejowemu ubranie się w mundur bez względu na panujące warunki atmosferyczne? Czy jeżeli temperatura przekracza 30°C, można nakazać podwładnemu, aby w trakcie pracy miał cały czas na sobie marynarkę? Z kolei czy przy temperaturze minus 30°C mundur maszynisty może obejmować np. lekką jesienną kurtkę zamiast zimowej?
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że przepisy bhp zawarte w art. 2376 par. 1 kodeksu pracy (dalej: k.p.) obligują pracodawcę m.in. do nieodpłatnego dostarczania pracownikom środków ochrony indywidualnej, zabezpieczających ich przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy. Pod powyższym pojęciem należy rozumieć zarówno odzież ochronną (np. kurtki ciepłochronne, obuwie ochronne, rękawice ochronne itp.), jak i odpowiednie wyposażenie (np. okulary ochronne, ochronniki słuchu, hełmy ochronne).
Odzież i obuwie robocze
Niezależnie od powyższego, zgodnie z art. 2377 par. 1 k.p., pracodawca ma obowiązek dostarczać pracownikom nieodpłatnie odzież i obuwie robocze spełniające wymagania określone w Polskich Normach:
1) jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,
2) ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przepisy dopuszczają również ustalenie stanowisk pracy, na których pracodawca umożliwi stosowanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego spełniających wymagania z zakresu bhp (art. 2377 par. 2 k.p.). Wyjątek stanowią stanowiska, na których wykonywane są prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi bądź materiałami biologicznie zakaźnymi.
W myśl art. 2378 par. 1 k.p. pracodawca powinien ustalić rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne (w związku z wystąpieniem okoliczności, o których mowa w art. 2376 par. 1 k.p. i art. 2377 par. 1 k.p.). Określa również przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego. Kwestie te należy ująć w dokumencie, który zgodnie z art. 23711a par. 1 pkt 4 k.p. trzeba skonsultować z przedstawicielami pracowników.
Kwestie wizerunkowe
Istnieje również jeszcze inny rodzaj odzieży, której obowiązek zapewnienia pracownikom nie wynika z przepisów bhp, natomiast jej noszenie przez zatrudnionych ma związek z wymaganiami wizerunkowymi danego pracodawcy. Chodzi o odzież służbową, którą niektórzy pracodawcy wprowadzają, np. w celu ujednolicenia wyglądu podwładnych lub dla odróżnienia pracowników tej właśnie firmy od zatrudnionych u konkurentów. Wydaje się, że o taki rodzaj odzieży chodzi w przypadku munduru maszynisty. Nie jest to odzież robocza czy ochronna, bowiem co do zasady praca maszynisty jest obecnie pracą czystą (inaczej niż w przeszłości, kiedy to maszyniści byli zobligowani dosypywać węgla do kotłów). Warto również podkreślić, że obecnie nie istnieją powszechnie obowiązujące regulacje (ustawy czy rozporządzenia) określające, w jakiej odzieży ma świadczyć swoją pracę maszynista. Dlatego też to poszczególni przewoźnicy kolejowi w ramach wewnętrznych regulacji samodzielnie określają, jak ze względów wizerunkowych powinni wyglądać ich pracownicy.
Pogoda ma znaczenie
Jednak taka odzież służbowa powinna być dostosowana z jednej strony do specyfiki pracy, z drugiej zaś – do panujących warunków atmosferycznych (podobnie zresztą jak i odzież robocza czy ochronna). Jako przykład można przytoczyć sytuację, w której pracownik – maszynista kolejowy byłby zobligowany do przemieszczania się po peronach (np. w celu przeprowadzenia inspekcji pociągu polegającej na wykonaniu zewnętrznych oględzin) lub innych miejscach wyznaczonych przez przewoźnika (pracodawcę). W takim wypadku należałoby umożliwić temu zatrudnionemu korzystanie z własnej kurtki ciepłochronnej (ewentualnie również z czapki, rękawiczek, szalika itp.) lub zaopatrzyć go w odpowiednią kurtkę firmową. Niedopuszczalne byłoby bowiem zmuszanie pracowników do pracy przy bardzo niskich temperaturach w skąpej odzieży (np. tylko w koszuli i marynarce).
Analogicznie należałoby rozpatrywać sytuację, w której występuje bardzo wysoka temperatura. W takim przypadku pracodawca niezapewniający klimatyzowanych pomieszczeń pracy (np. kabiny maszynisty) powinien dostosować wymagania dotyczące ubioru do panujących warunków. W tym celu może zapewnić koszule z krótkim rękawem lub ewentualnie cienkie, typowo letnie (np. lniane) marynarki.
Powyższe sugestie nie wynikają ze szczegółowych przepisów, albowiem nie ma regulacji dotyczących wprost opisanych sytuacji. Należy jednak mieć na względzie ogólną normę wynikającą z art. 207 par. 2 k.p., czyli obowiązek zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i higieny pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki – oraz zdrowy rozsądek. Można się posiłkować w tym zakresie regulacjami dotyczącymi umundurowania służb (np. policji) lub wojska. Powszechnie obowiązujące przepisy wprost określają bowiem rodzaj zaopatrzenia tych służb w odzież letnią i zimową.
WAŻNE Pracodawca powinien tak organizować pracę, aby zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz reagować na zmieniające się warunki wykonywania pracy.
Podstawa prawna
Art. 2376 par. 1, art. 2377, art. 2378 par. 1, art. 23711a par. 1 pkt 4 i art. 207 par. 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
