Zarówno sam pracownik, jak i członkowie jego rodziny w razie wypadku przy pracy zatrudnionego mogą otrzymać przede wszystkim zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne i odszkodowanie. Jeśli poszkodowany stał się niezdolny do wykonywania obowiązków, przysługuje mu także renta.

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które miało związek z pracą, a dokładnie nastąpiło podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, ale również czynności na rzecz pracodawcy (nawet bez polecenia). Przy czym do wypadku mogło także dojść w drodze do pracy lub drodze powrotnej do domu. Ponadto na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ w czasie podróży służbowej czy podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony czy przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy w ciągu 14 dni od uzyskania zawiadomienia ustala, czy doszło do wypadku przy pracy - a jeśli tak było, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego.

Polecany produkt: Zasiłki 2016>>

Zasiłek wypadkowy

Orzeczenie o wypadku uprawnia pracownika do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego, który wynosi 100 proc. podstawy wymiaru, czyli kwoty będącej podstawą składek na ubezpieczenie wypadkowe (zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego wynosi tylko 80 proc.). Co ważne, zasiłek wypadkowy przysługuje niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu - nie jest więc niezbędny (w przeciwieństwie do zasiłku chorobowego) tzw. okres wyczekiwania, czyli pozostawania w ubezpieczeniu społecznym przez co najmniej 30 dni.

Kiedy pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe zamiast zasiłku wypadkowego, dowiesz się tutaj>>

Tak jak w przypadku zwykłego zasiłku, wypadkowy przysługuje przez 33 dni od pracodawcy (lub wyjątkowo ZUS, gdy firma liczy mniej niż 20 pracowników), natomiast od 34 dnia niezdolności do pracy ZUS wyręcza pracodawcę i sam wypłaca ubezpieczonym zasiłek. Terminy ulegają skróceniu w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia - pracodawca wypłaca wynagrodzenie tylko przez 14 dni, a od 15. dnia niezdolności do pracy pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy z ZUS.

Zasiłek wypadkowy przysługuje przy tym przez okres nie dłuższy niż 182 dni, a w przypadku gruźlicy oraz gdy niezdolność do pracy przypada na okres ciąży - przez maksymalnie 270 dni.

Świadczenie rehabilitacyjne

Jeżeli po tym okresie ubezpieczony nadal jest niezdolny do pracy, ale dalsze leczenie może umożliwić mu powrót do aktywności zawodowej, to przysługuje mu świadczenie rehabilitacyjne. Zostaje ono przyznane na okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. Wynosi ono:

  • 90 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych 3 miesięcy,
  • 75 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za pozostały okres,
  • 100 proc. jeśli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży.

Zasiłek wyrównawczy

Poszkodowany w wypadku pracownik, który poddaje się rehabilitacji zawodowej i dlatego jego miesięczne wynagrodzenie uległo obniżeniu, może starać się o zasiłek wyrównawczy.

Komu nie przysługuje zasiłek wyrównawczy, dowiesz się tutaj>>

Zasiłek wyrównawczy wypłaca pracodawca lub ZUS (gdy firma liczy mniej niż 20 zatrudnionych). Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem sprzed odbywania rehabilitacji zawodowej a wynagrodzeniem otrzymywanym później, tak więc jego wysokość zasiłku zależy od zarobków pracownika. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym dana osoba nabyła prawo do tego świadczenia.

Renta z tytułu niezdolności do pracy i szkoleniowa

Jeżeli orzecznik ZUS stwierdzi, że pracownik jest niezdolny do pracy (trwale lub czasowo), otrzyma on rentę z tytułu niezdolności do pracy. W przypadku osób, które uległy wypadkowi w pracy, nie jest przy tym wymagany warunek posiadania odpowiedniego stażu składkowego i nieskładkowego. Komu przysługuje i ile wynosi renta z tytułu niezdolności do pracy, dowiesz się tutaj>>

Ponadto osobie, która spełnia warunki wymagane do uzyskania renty z tytuły niezdolności do pracy, może też przysługiwać renta szkoleniowa, o ile uzyska ona orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.

Ta renta przyznawana jest na okres 6 miesięcy, ale może zostać wydłużona na wniosek starosty do 36 miesięcy. Starosta ma prawo także skrócić okres 6 miesięcy, jeśli zawiadomi organ rentowy o braku możliwości przekwalifikowania danej osoby do innego zawodu lub o tym, że rencista nie poddaje się przekwalifikowaniu zawodowemu.

Renta rodzinna wypadkowa

W przypadku śmierci uprawnionego do renty z tytułu niezdolności do pracy lub śmierci pracownika w wypadku przy pracy, ich rodziny mogą starać się o rentę rodzinną. Dokładnie mają do niej prawo:

  • dzieci ubezpieczonej osoby zmarłej (zarówno własne, jak i drugiego małżonka czy przysposobione) do ukończenia 16 roku życia lub 25 roku życia, o ile dalej się uczą; bez względu na wiek, jeśli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed 16 rokiem życia lub w czasie nauki w szkole do ukończenia 25 lat,
  • wdowa (lub wdowiec), o ile do dnia śmierci małżonka pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej oraz jeżeli ukończyła 50 lat lub jest niezdolna do pracy, wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu (i nie ukończyły 16 lub 18 lat albo są całkowicie niezdolne do pracy), przy czym przynajmniej jeden z tych warunków wdowa spełniła w ciągu pięciu lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej - dokładnie o tym, kiedy przysługuje renta rodzinna po zmarłym mężu przeczytasz tutaj>>
  • rodzice po zmarłych dzieciach, jeżeli ubezpieczony bezpośrednio przed śmiercią chociaż częściowo ich utrzymywał oraz gdy spełniają warunki, jakie prawo stawia przed wdową czy wdowcem ubiegającym się o rentę.

O wysokości renty rodzinnej decyduje wysokość emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, która przysługiwałaby osobie zmarłej. Zgodnie z ogólnymi zasadami wynosi ona:

  • dla jednej osoby uprawnionej - 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,
  • dla dwóch osób uprawnionych - 90 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,
  • dla trzech i więcej osób uprawnionych - 95 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.

W przypadku, gdy wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, jest ona dzielona w równych częściach między uprawnionych.

Jednorazowe odszkodowanie

ZUS może też przyznać ubezpieczonemu pracownikowi, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo rodzinie zmarłej w wyniku wypadku przy pracy osoby jednorazowe odszkodowanie. W okresie od dnia 1 kwietnia 2016 r. do dnia 31 marca 2017 r. kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy wynoszą:

  • 780 zł - za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
  • 780 zł - za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych,
  • 13 649 zł - z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego lub rencisty,
  • 70 196 zł - gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty,
  • 35 098 zł - gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko,
  • 70 196 zł - gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty (13 649 zł - z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci),
  • 70 196 zł- gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnionych jest równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty (13 649 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko),
  • 13 649 zł - gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, każdemu z nich niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom
  • 35 098 zł - gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 13 649 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego.