Subskrybuj nas na Youtube
Pracownik nie musi wykonywać poleceń pracodawcy, które nie dotyczą pracy lub są sprzeczne z przepisami prawa lub z umową o pracę.
1. Niedozwolone klauzule w umowach
Tymczasem już podczas podpisywania umowy o pracę cześć firm próbuje przemycić niedozwolone klauzule - chociaż sam umowa nie może być dla pracownika mniej korzystna niż przepisy prawa pracy, a niedozwolone klauzule stają się wtedy nieważne.
>>Czytaj też: Pensja w ratach lub z opóźnieniem: 5 błędów pracodawcy przy wypłacie wynagrodzenia
Do czego pracodawcy próbują zmusić pracownika poprzez takie klauzule? Nierzadko pojawia się propozycja zapisu, na mocy którego zarówno pracownik, jak i pracodawca mają prawo do natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę bez uzasadnienia, za porozumieniem stron. W ten sposób pracodawca chce zyskać formę nacisku na pracownika: w momencie, gdy pracodawca będzie chciał pracownika zwolnić go szybko, na dogodnych dla zakładu warunkach, przedłoży podwładnemu rozwiązanie umowy w trybie natychmiastowym na mocy porozumienia stron argumentując, że przecież zgodził się na nie w umowie o pracę. Pracodawcy próbują też bezprawnie skracać okresy wypowiedzenia lub zmuszać pracowników do zaakceptowania zapisu, który zobowiązuje go do zapłacenia kary pieniężnej za złożenie wypowiedzenia przed upływem określonego czasu.
Pojawiają się też klauzule zakładające potrącenia z wynagrodzenia bez wiedzy i zgody pracownika, jako zabezpieczenie mienia przedsiębiorstwa (jakie potrącenia są dozwolone i jaka może być ich wysokość dowiesz się tutaj>>) lub pozbawiające pracownika wynagrodzenia za czas przestoju.
JAKIE JESZCZE INNE NIEDOZWOLONE KLAUZULE STOSUJĄ PRACODAWCY, DOWIESZ SIĘ TUTAJ>>
2. Kobieta w ciąży i niepełnosprawny pracownik ze specjalna ochroną
Pomimo, że pracodawca może zmusić pracownika do nadgodzin czy pracy w sobotę (>>> Czytaj też: 6 rzeczy, do których pracodawca może zmusić pracownika), to są pewne grupy pracowników, których to prawo nie obowiązuje.
Należą do nich pracownice w ciąży, których nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej i są to zakazy bezwzględne, co oznacza, że jest to sprzeczne z prawem nawet wtedy, gdy kobieta wyrazi zgodę na takie zatrudnianie. Jakie jeszcze uprawnienia ma ciężarna pracownica, dowiesz się tutaj:
Podobnie jest w przypadku osoby niepełnosprawnej - czas pracy takiego pracownika nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a w przypadku osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności limit ten wynosi 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Ponadto osoba niepełnosprawna nie może również być zatrudniana w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Tych ograniczeń nie stosuje się dla osób zatrudnionych przy pilnowaniu (na przykład monitoring, ochrona mienia) lub gdy - na wniosek osoby zatrudnionej - lekarz wyrazi zgodę na dłuższą pracę. O innych prawach niepełnosprawnych pracowników przeczytasz tutaj>>
3. Badanie trzeźwości
Pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, który w związku z tym ma szereg uprawnień kontrolnych dotyczących sposobu, w jaki zatrudniony wykonuje swoje obowiązki. Dokładnie kiedy i w jaki sposób pracodawca może skontrolować pracownika, dowiesz się tutaj>>
W związku z tym pracodawca nie może dopuścić do pracy osoby lub odsunąć ją od wykonywania obowiązków, jeżeli zachodzi podejrzenie, że stawiła się w pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywała alkohol w czasie wykonywania zajęć. Zachowanie trzeźwości w czasie pracy jest bowiem jednym podstawowych obowiązków pracowników.
Jednak przełożony nie może już samodzielnie przeprowadzić badania trzeźwości podwładnego - pracownik na użycie alkomatu musi wyrazić zgodę. Wtedy osoba upoważniona przez kierownika zakładu pracy może przeprowadzić badanie wydychanego powietrza za pomocą probierza trzeźwości. Pracownik może w takiej sytuacji zażądać, aby odbyło się ono w obecności osoby trzeciej.
Więcej o tym, jak pracodawca sprawdza, czy pracownik jest pijany, przeczytasz tutaj>>
Jeśli pracownik nie wyraża zgody, szef nie może zmusić go do badania. Musi wezwać odpowiedni organ powołany do ochrony porządku publicznego, w praktyce jest zazwyczaj policja. Jednak nawet funkcjonariusz policji nie może siłą przebadać danej osoby, jeżeli nie zachodzi podejrzenie popełnienia przez nią przestępstwa lub wykroczenia. Natomiast w sytuacji, gdy nietrzeźwy pracownik swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia w zakładzie pracy, znajduje się w okolicznościach zagrażających życiu lub zdrowiu ich samych lub innych osób, może zostać doprowadzeni do izby wytrzeźwień lub na jednostkę policji.
4. Odbieranie telefonu na urlopie
Pracodawca nie może jednak rozporządzać wolnym czasem pracownika - między innymi nie może zmusić go, aby na urlop zabierał ze sobą telefon komórkowy (prywatny lub służbowy). Nie jest to bowiem dyżur telefoniczny (kiedy pracodawca może nakazać pracownikowi odbycie dyżuru, przeczytasz tutaj>>), ponieważ w trakcie urlopu wypoczynkowego nie można wymagać od pracownika, by ten pozostawał w gotowości do pracy. Co więcej, pracodawca nie może wyciągać żadnych konsekwencji wobec pracowników, którzy podczas swojego wypoczynku nie odbierają od niego telefonów (na przykład nie może pozbawić ich premii).
Jeżeli jednak pomimo to pracodawca kontaktuje się z pracownikiem w czasie urlopu, i taka sytuacja ma miejsce kilka razy, to takie rozmowy mogą zostać uznane za świadczenie przez pracownika pracy. W związku z tym pracownik, do którego szef często dzwoni w czasie urlopu, może wystąpić z roszczeniem o uznanie tego dnia za dzień pracy, zapłaty pełnego wynagrodzenia oraz udzielenia urlopu wypoczynkowego w innym dniu.