Coraz częściej wykonuję pracę w domu, gdyż nie mam stałego miejsca w biurze. Bywa, że muszę także pracować w weekendy, bo ciągle jest coś pilnego do zrobienia, a to, co zlecono mi do zrobienia, wysyłam e-mailem do szefa. Czy moją pracę można jakoś zakwalifikować: czy jest to telepraca i powinnam mieć kodeksowe przywileje albo wolne w zamian za weekendy – pyta pani Ilona.
Praca w niedziele i święta zasadniczo nie jest w polskim prawie dozwolona. Świadczona jest tylko w sytuacjach koniecznych i wynikających z codziennych potrzeb ludności. Ponad rok temu rozszerzono katalog prac, które można wykonywać w niedziele i święta o zajęcia realizowane z wykorzystaniem poczty elektronicznej lub telefonów (środków komunikacji elektronicznej i urządzeń telekomunikacyjnych). Z tym, że chodzi wyłącznie o zdalnie wykonywane czynności w niedziele i polskie święta na rzecz zagranicznych kontrahentów, jeśli dla nich są to normalne dni pracy. Takim dniem – u nas świątecznym, a w innych krajach zwykłym, jest np. 11 listopada (Święto Niepodległości). Jest to uprawnienie wynikające z Kodeksu pracy, zatem pani Ilona powinna być zatrudniona na etacie. Jeśli tak nie jest, to praca przez nią świadczona może być zakwalifikowana jako zdalna, ale niekoniecznie jako telepraca.
Telepraca podlega bowiem standardowym przepisom prawa i jest szczegółowo uregulowana w Kodeksie pracy jako forma zatrudnienia pozwalająca na godzenie życia zawodowego z prywatnym. Polega na regularnym wykonywaniu pracy poza firmą z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. Telepracownikiem jest zatem osoba, która przekazuje pracodawcy wykonane przez siebie zadania za pośrednictwem np. poczty elektronicznej. Jest to więc normalna etatowa praca, której efekty przesyłane są za pomocą techniki. Technika elektroniczna ułatwia wykonywanie powierzonych obowiązków w domu i pozwala na regularne kontakty z przełożonym poprzez e-maile, telefonicznie lub nawet za pomocą skype’a. Ponadto pracodawca zobowiązany jest do wyposażenia stanowiska pracy telepracownika, przeszkolenie go w zakresie obsługi tych urządzeń, a miejsce wykonywania pracy powinno odpowiadać warunkom bhp. Pracodawca ma prawo kontrolować wykonywanie pracy przez telepracownika i nie może traktować go inaczej niż pracowników stacjonarnych.
Natomiast praca zdalna jest formą wykonywania powierzonych zadań poza siedzibą firmy – w domu lub nawet na ławce w parku – i nie jest do końca skonkretyzowana od strony prawnej. To praca bez szefa, wyznaczonych godzin, bez przypisanego miejsca jej świadczenia, zwykle na własnym sprzęcie, gdyż oferujący takie zajęcie nie ma obowiązku ani dostarczenia go, ani ubezpieczenia. Praca zdalna ma najczęściej charakter zadaniowy – rozliczana jest z efektów. Można ją wykonywać na podstawie umowy cywilnoprawnej, umowy o dzieło lub umowy zlecenia. Zatem warunki jej świadczenia są uzgadniane przez obie strony.
Podstawa prawna
Art. 675-17, art. 150-151 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502). Art. 1 ustawy z 24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r. poz. 208). Art. 2 ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1422).
OPINIA EKSPERTA
Nowelizacją art. 15110 Kodeksu pracy uregulowano wykonywanie pracy w niedziele i święta na rzecz różnych, zagranicznych podmiotów działających na rynku światowym, których obowiązują różne kalendarze świąt i strefy czasowe. Przed zmianą przepisów uciążliwe było regulowanie świadczeń usług transgranicznych, np. call-center. Utrudnienia wynikały nie tylko z różnic kalendarza świąt w krajach obsługiwanych przez centra działające w Polsce, ale także dotyczących tygodnia pracy, na przykład od niedzieli do czwartku. Pracodawcy musieli niejako omijać przepisy, uciekając się do innych kodeksowych regulacji, np. dotyczących pracy zmianowej lub w ruchu ciągłym. Obecnie praca w niedziele i święta jest dozwolona przy pracach polegających na świadczeniu usług (oraz wykonaniu tych usług) z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej, ale pod warunkiem, że są one odbierane poza Polską w dniach, które są tam dniami pracy, a w naszym kraju dniami wolnymi od pracy (niedzielami i świętami). Za pracę w te dni pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi inny dzień wolny. Środki komunikacji elektronicznej to rozwiązania techniczne, w tym urządzenia teleinformatyczne i współpracujące z nimi narzędzia programowe, umożliwiające indywidualne porozumiewanie się na odległość przy wykorzystaniu transmisji danych między systemami teleinformatycznymi, przede wszystkim poczta elektroniczna i telefon.