Naczelnik urzędu celnego w postępowaniu dyscyplinarnym przeciwko funkcjonariuszowi wydał orzeczenie o zakazie awansowania na wyższe stanowisko przez dwa lata. Powodem wszczęcia tej procedury było niedochowanie należytej staranności związanej z wykonywaniem powierzonych obowiązków służbowych podczas kontroli pojazdu. Po powtórnym sprawdzeniu samochodu przez innych funkcjonariuszy ujawniono 7 tys. sztuk papierosów. Celnik uważa, że uzasadnienie orzeczenia jest ogólne i nie odnosi się do wszystkich okoliczności sprawy. Czy te fakty nie są podstawą uchylenia tego orzeczenia?
Tak. Orzeczenie o wymierzeniu kary powinno być uchylone. Powodem może być ogólne i niepełne jego uzasadnienie. Zgodnie z art. 178 ust. 3 pkt 6 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (dalej: u.s.c.) orzeczenie dyscyplinarne powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne. Powołana regulacja nie określa precyzyjnie, w jaki sposób powinno ono zostać sporządzone. Jak wynika z wyroku WSA w Olsztynie z 17 grudnia 2014 r. (sygn. akt II SA/Ol 1253/14, www.orzeczenia.nsa.gov.pl), lakoniczność sformułowania ustawy nie może zwalniać organu z obowiązku wnikliwego i starannego wyjaśnienia, czym się kierował, wydając orzeczenie dyscyplinarne o ukaraniu funkcjonariusza celnego. Osoba ukarana ma prawo poznać motywy, którym kierował się organ, uznając, że naruszyła ona obowiązki służbowe. W ocenie olsztyńskiego sądu oczywiste jest, że uzasadnienie powinno wskazywać fakty uznane za udowodnione, i dowody, na których oparł się organ orzekający, oraz przyczyny, dlaczego innym dowodom (prezentowanym przez obwinionego) odmówiono wiarygodności.
Okoliczności, które rzutują na wynik sprawy, powinny zostać poparte wyjaśnieniem, dlaczego postępowanie funkcjonariusza celnego było niewłaściwe, a jego wina nie budzi wątpliwości. Jak podkreślił WSA w Olsztynie, brak spełnienia tych elementów czyni weryfikację legalności orzeczenia co najmniej utrudnioną, jeśli nie niemożliwą. Potwierdzeniem tego stanowiska jest art. 424 par. 1 kodeksu postępowania karnego – stosowany odpowiednio w uwagi na art. 187 u.s.c. – stanowiący, iż uzasadnienie powinno zawierać wskazanie, jakie fakty zostały uznane za udowodnione lub nie, na jakich w tej mierze organ oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Podobnie uznał WSA w Łodzi w wyroku z 20 grudnia 2011r. (sygn. akt III SA/Łd 1085/11, Lex nr 1154690).
Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 6 września 2013 r. (sygn. akt I OSK 1993/12, www.orzeczenia.nsa.gov.pl), odesłanie do kodeksu postępowania karnego nie prowadzi do uznania, że postępowanie dyscyplinarne staje się postępowaniem karnym. Oznacza jedynie, że procedura karna ma być stosowana odpowiednio, tzn. z uwzględnieniem specyfiki postępowania dyscyplinarnego. NSA wyjaśnił, że celem takiej regulacji nie jest więc nadanie postępowaniu dyscyplinarnemu cech karnego, lecz zapewnienie osobie obwinionej praw i gwarancji zabezpieczenia interesów. Procedura ta jest postępowaniem represyjnym, dlatego prawa i gwarancje procesowe stron muszą być szczególnie respektowane. Wobec tego w orzecznictwie podkreśla się konieczność jednoznacznego ustalenia faktu naruszenia przez funkcjonariusza celnego ciążących na nim obowiązków. Ustalenie to musi być konkretne, tzn. wskazywać na czas, miejsce i sposób naruszenia obowiązków przez funkcjonariusza celnego (por. wyrok NSA z 24 lutego 2003 r., sygn. akt II SA 2894/01, Lex nr 142323; wyrok WSA w Warszawie z 20 listopada 2007 r., sygn. akt II SA/Wa 1051/07, Lex nr 484913).
Podstawa prawna
Art. 178 ust. 3 pkt 6, art. 187 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o służbie celnej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1404 ze zm.).