Tak jak u innych funkcjonariuszy wynagrodzenie chorobowe wyniesie 80 proc. To nie wszystko. Celnik nie skorzysta z telefonu prywatnego w pracy, a kierownika jednostki wolno będzie przenieść nawet na 6 miesięcy.
Od 1 kwietnia zaczną obowiązywać zmiany w ustawie o służbie celnej, dokonane nowelizacją z 15 stycznia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 211). Wprawdzie nie wywołują one tak dużych kontrowersji jak zbliżająca się reforma administracji podatkowej, to jednak liczba modyfikowanych przepisów pragmatyki powoduje, że konieczne jest ich omówienie. Dotyczą one głównie określenia zasad wynagradzania (obniżania uposażenia) celników w czasie przebywania przez nich na chorobowym. Takie uregulowania wprowadzone zostały już we wszystkich innych służbach mundurowych. Nowelizacja wdraża dodatkowe mechanizmy, które mają zapobiegać korupcji i nepotyzmowi. Określa także zasady przenoszenia kadry kierowniczej pomiędzy jednostkami celnymi. Nastąpi centralizacja zadań związanych z poborem ceł i podatków, uprawnień wierzyciela oraz rozliczeń finansowo-księgowych. Wdrożony zostanie także centralny system elektroniczny.
526 etatów do przesunięcia
Zgodnie z nową koncepcją tylko dyrektor jednej, wyznaczonej izby celnej będzie rozliczał należności celne i podatkowe, których pobór należy do tej formacji. Obecnie każda z 16 izb posiada własny rachunek bankowy. Oznaczać to będzie, że przedsiębiorca i podatnik, jeżeli zaistnieje potrzeba złożenia wyjaśnień czy dokumentów, będzie kontaktował się tylko z jednym organem. Umożliwi to skrócenie czasu obsługi firm przez eliminację powtarzających się czynności i dokonywanie wszelkich wpłat na konto jednej izby celnej. Wpłynie to też na redukcję kosztów operacji finansowych, związanych z prowadzeniem działalności.
Rozwiązanie to ma ograniczyć również powstawanie nieprawidłowości przy obsłudze eksporterów i importerów. To ze względu na jednolitość procedur w obszarze objętym rozliczaniem. Dzięki temu uwolnionych zostanie 526 etatów. To z kolei spowoduje możliwość dokonania ich przesunięć do innych jednostek, w tym 92 etatów do oddziałów celnych i 53 na przejścia graniczne.
Dodanie ust. 10a w art. 27 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o służbie celnej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1404 ze zm., dalej: u.s.c.) pozwoli na zatrudnianie członka korpusu służby cywilnej na stanowisku zastępcy dyrektora izby celnej właściwego w sprawach organizacyjno-finansowych, logistycznych i technicznych. Obsadzenie tego etatu będzie się odbywać w trybie rekrutacji, o której mowa w art. 28 u.s.c., bez względu na to, czy kandydatami będą funkcjonariusze, czy członkowie korpusu służby cywilnej. Wszyscy kandydaci zostaną poddani jednakowej procedurze rekrutacyjnej.
Potrzeba urzędu
W dodanym art. 29a u.s.c wprowadzona została możliwość czasowego przeniesienia funkcjonariusza. Będzie to dopuszczalne w szczególnie uzasadnionych przypadkach, gdy trzeba będzie zapewnić właściwą organizację i sprawne funkcjonowanie urzędów. Przesunięciom będą podlegali kierownicy jednostek celnych. Przeniesienia będzie można dokonać na sześć miesięcy.
W trakcie czasowego przeniesienia dyrektora izby celnej lub naczelnika urzędu celnego pełnienie zadań na tych stanowiskach powierzone zostanie jednemu z zastępców.
WAŻNE
Badania psychofizjologiczne obejmą również celników, którzy pełnią służbę w oddziale granicznym oraz osoby, które starają się tam o posadę
Umożliwienie czasowego przenoszenia oznacza, że na zwolnione stanowisko może być przesunięty kierownik z innej jednostki.
Przywrócenie do służby
W związku z tym, że kraje UE tworzą jeden obszar celny, można delegować funkcjonariusza za granicę. Taką możliwość przewiduje dodany art. 89a u.s.c. Skierowanie do takiej służby będzie się odbywało w ramach oddelegowania, w celu wykonania zadań zleconych przez szefa Służby Celnej, po wcześniejszym uzyskaniu zgody ministra finansów.
Delegowanemu w tym trybie celnikowi będą przysługiwały wszystkie prawa, w tym uposażenie i inne świadczenia związane z pełnieniem służby. Ponadto oddelegowany będzie miał prawo do dodatkowych należności, związanych z rozpoczęciem i zakończeniem służby poza granicami kraju, ryczałtu na pokrycie kosztów wyżywienia i zakwaterowania w miejscu pełnienia służby za granicą oraz zwrotu udokumentowanych kosztów niezbędnego leczenia za granicą i limitu bezpłatnych rozmów telefonicznych.
WAŻNE
Funkcjonariusz zwalniany ze służby w związku z przejściem na emeryturę nabędzie prawo do nagrody jubileuszowej, jeżeli w dniu zwolnienia będzie mu brakowało do wymaganego okresu nie więcej niż 12 miesięcy
Oddelegowany funkcjonariusz w związku z wyjazdem z Polski będzie zwalniany ze służby, żeby nie blokował etatu w kraju. Po powrocie będzie on przywracany na zajmowane poprzednio stanowisko. W tym celu będzie musiał złożyć wniosek w terminie siedmiu dni od powrotu. Naruszenie tego terminu spowoduje wygaśnięcie stosunku służbowego. Kierownik urzędu będzie musiał określić celnikowi termin podjęcia służby, miejsce jej pełnienia, stopień służbowy oraz uposażenie nie niższe od dotychczasowego. Nowelizacja ustala, że okres pozostawania poza formacją w wyniku zwolnienia będzie wliczany do okresu służby. Procedura związana z powrotem do wykonania zadań dotyczyć będzie także tych celników, którzy pełnili funkcje z wyboru w samorządzie lub zajmowali stanowiska w innych instytucjach państwowych.
Badanie lojalności
Kolejna zmiana polega na rozszerzeniu katalogu funkcjonariuszy, którzy będą musieli przechodzić badania psychofizjologiczne. Obejmą one również celników, którzy pełnią służbę w oddziale granicznym oraz osoby, które starają się tam o posadę. Badanie to obejmuje rejestrowanie specyficznych zmian reakcji fizjologicznych, występujących w trakcie zadawania pytań. Dzięki niemu uzyska się informacje dotyczące:
● lojalności,
● czerpania w jakiejkolwiek formie korzyści w związku z dotychczasową służbą (np. posiadanie środków finansowych nie znajdujących pokrycia w przychodach),
● niepożądanych patologii oraz uzależnień (udokumentowane kontakty z członkami grup przestępczych).
Ustawodawca jest zdania, że w wyniku takich badań można ustalić zdolność do służby danych funkcjonariuszy. Dzięki nim można bowiem dotrzeć do psychicznej sfery badanego, obejmującej emocje funkcjonariusza celnego (np. silne skojarzenie bodźca z jakimś wydarzeniem w życiu badanego, lęki, blokady psychiczne i źródła silnego stresu).
Zmiana art. 105 u.s.c. przewiduje możliwość zwolnienia celnika ze służby w przypadku dwukrotnego nieusprawiedliwionego niestawienia się na badanie lekarskie lub obserwację zlecone przez komisję lekarską. Także niepoddanie się im, za wyjątkiem sytuacji, w której skierowanie do komisji lekarskiej nastąpiło na wniosek samego funkcjonariusza.
Pewne novum w zakresie obsadzania stanowisk wprowadza dodany ust. 1a w art. 113 u.s.c. Stanowiska audytora wewnętrznego, głównego księgowego oraz radcy prawnego obsadzane będą kandydatami spośród członków korpusu służby cywilnej. Pracownicy ci nie będą pełnili służby, zatem nie staną się funkcjonariuszami.
Mniejsze wynagrodzenie
Nowelizacja zmienia zasady ustalania wysokości uposażeń celników, należnych im w czasie chorobowego i zbliżenie ich do reguł obowiązujących w systemie powszechnym. Obniżenie uposażenia w trakcie korzystania ze zwolnienia lekarskiego przewidziane jest we wszystkich regulacjach obejmujących formacje mundurowe. Podobnie jak w innych pragmatykach przewidziano, że środki finansowe uzyskane z tytułu zmniejszenia zarobków funkcjonariuszy w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim przeznacza się na fundusz nagród za szczególne osiągnięcia w służbie celnej.
W okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim celnik otrzyma uposażenie chorobowe w wysokości 80-proc. podstawy. Tę stanowi uposażenie zasadnicze wraz z dodatkiem:
● za wieloletnią służbę,
● za stopień służbowy,
● funkcyjnym na stanowisku kierowniczym lub samodzielnym,
● za opiekę nad psem służbowym.
Przy obliczaniu tej gratyfikacji za okres przebywania na zwolnieniu lekarskim przyjmować się będzie, że za jeden dzień przebywania na zwolnieniu lekarskim będzie ona stanowić 1/30 uposażenia chorobowego.
Wyjątki od zasady
Jednocześnie w dodanym art. 159d u.s.c. wymienione zostały okoliczności, w których nie będzie następowało zmniejszenie wynagrodzenia w związku z przebywaniem na zwolnieniu lekarskim. W tych przypadkach celnik otrzyma uposażenie chorobowe w wysokości 100 proc. podstawy. Do tych okoliczności zalicza się czas nieobecności na służbie z powodu:
● wypadku w drodze do miejsca pełnienia służby lub w drodze powrotnej ze służby,
● choroby przypadającej w czasie ciąży,
● poddania się niezbędnym badaniom lekarskim, przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.
Ponadto celnik zachowa prawo do uposażenia chorobowego w wysokości 100 proc. podstawy, jeżeli niezdolność do służby została spowodowana przez inną osobę w wyniku popełnienia przez nią umyślnego czynu zabronionego w związku z pełnioną służbą, stwierdzonego orzeczeniem wydanym przez uprawniony organ. W związku z wykonywanymi zadaniami (np. zwalczanie przemytu) celnicy narażeni są na różnego rodzaju zagrożenia, w tym również zagrożenie zdrowia.
W dodanym art. 159f u.s.c. określone zostały organy upoważnione do kontroli wykorzystania zwolnień lekarskich oraz jej tryb.
Dodatkowe świadczenia
Kolejne zmiany dotyczą zasad przyznawania jubileuszówki. Nowe brzmienie art. 154 u.s.c. spowoduje, że w przypadku zwolnienia funkcjonariusza ze służby w związku z przejściem na rentę lub emeryturę nabędzie on prawo do tej nagrody, jeżeli w dniu zwolnienia ze służby będzie mu brakowało do wymaganego okresu nie więcej niż 12 miesięcy. Pragmatyka służby celnej jako jedyna nie posiadała takiego rozwiązania.
Następna zmiana dotyczy naliczania nagrody rocznej. Dotychczas celnikowi przysługiwała nagroda roczna w wysokości nie wyższej niż wysokość jednomiesięcznego uposażenia. Szczegółowe, skomplikowane zasady jej wyliczania określało rozporządzenie ministra finansów z 4 lutego 2010 r. w sprawie nagrody rocznej funkcjonariuszy celnych (Dz.U. nr 22, poz. 113). Obecnie wprowadzony został prostszy sposób obliczania tego świadczenia. Będzie ono stanowiło 1/12 uposażenia otrzymanego w trakcie roku kalendarzowego, za który nagroda roczna przysługuje. W związku z tym, że w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim będzie obniżona wysokość uposażenia, wpłynie to także na zmniejszenie wysokości nagrody rocznej za rok kalendarzowy, w którym celnik przebywał na zwolnieniu lekarskim.
Artykuł 155 ust. 2a u.s.c. zawiera regulacje stanowiące, że spełnienie warunku pełnienia służby przez co najmniej 6 miesięcy nie będzie wymagane w sytuacji, gdy funkcjonariusz celny w danym roku kalendarzowym korzystał z urlopów bądź innych form zwolnienia z pełnienia służby, związanych z rodzicielstwem.
Przeciw korupcji i nepotyzmowi
Od 1 kwietnia:
● celnik nie będzie mógł korzystać na służbie z prywatnego telefonu komórkowego bez zgłoszenia jego użytkowania swojemu przełożonemu,
● funkcjonariusz bedzie musiał składać informacje o małżonku oraz osobach, z którymi pozostaje w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie albo powinowactwa pierwszego stopnia, a także o osobach prowadzących z nim wspólne gospodarstwo domowe, pełniących służbę albo zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych służby celnej w sytuacji zaistnienia podległości służbowej (niezłożenie oświadczenia albo świadome podanie w oświadczeniu nieprawdziwych danych będzie skutkowało odpowiedzialnością dyscyplinarną).
Dotychczas obowiązujące:
● funkcjonariusz musi składać oświadczenie o swoim stanie majątkowym (przy nawiązywaniu stosunku służbowego i przy zwalnianiu ze służby, corocznie do 15 maja oraz na żądanie kierownika urzędu),
● funkcjonariusz nie może:
- być członkiem partii politycznej,
- być członkiem organów spółek prawa handlowego lub posiadać w nich więcej niż 10 proc. akcji lub udziałów,
- być zatrudnionym lub wykonywać innych zajęć, które mogłyby wywołać podejrzenie o jego stronniczość lub interesowność,
- być członkiem zarządów fundacji prowadzących działalność gospodarczą,
- prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności,
- sprawować funkcji w podmiotach, których działalność jest związana z obrotem towarami z zagranicą lub obrotem krajowym towarami pochodzącymi z zagranicy, lub świadczyć pracy na rzecz tych podmiotów.
Mobilny kierownik
W szczególnie uzasadnionych przypadkach, w celu zapewnienia właściwej organizacji i właściwego funkcjonowania jednostki organizacyjnej:
● minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek szefa Służby Celnej, może przenieść dyrektora izby celnej na takie samo stanowisko do innej jednostki organizacyjnej,
● szef Służby Celnej może przenieść zastępcę dyrektora izby celnej albo naczelnika urzędu celnego na takie samo stanowisko do innej jednostki organizacyjnej,
● szef Służby Celnej może przenieść zastępcę naczelnika urzędu celnego na takie samo stanowisko do innego urzędu,
● dyrektor izby celnej może przenieść zastępcę naczelnika urzędu celnego na takie samo stanowisko do innej jednostki organizacyjnej w ramach tego samego urzędu.
