Prawa przysługujące pracownikowi, gdy odchodzi z pracy, różnią się w zależności od rodzaju umowy, na jakiej był zatrudniony i sposobu, w jaki doszło do wypowiedzenia.

Przede wszystkim pracownik nie może w tym czasie być jednak traktowany mniej korzystanie niż inni pracownicy.

1. Prawo do odprawy

Ponadto, jeżeli wyłączną przyczynę rozwiązania stosunku pracy stanowią przyczyny niedotyczące pracownika - czyli firma (zatrudniająca ponad 20 pracowników) rozstaje się zatrudnionym nie z jego winy - może on liczyć na odprawę w formie jednorazowego świadczenia pieniężnego. Prawo do niej mają wszystkie osoby zatrudnione na etacie - bez znaczenia, czy chodzi o umowę na czas nieokreślony czy terminową. Pieniądze otrzymają także, gdy pracodawca zmienił im warunki pracy lub płacy, które zostały odrzucone i doszło do rozwiązania umowy.

Więcej o odprawach przeczytasz tutaj>>

Odprawę pieniężną przewidują przepisy o zwolnieniach grupowych, które mają zastosowanie także w przypadku rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Nie przysługuje ona natomiast pracownikom mianowanym oraz osobom wykonującym zadania na podstawie umów cywilnoprawnych (między innymi umowa zlecenia, umowa o dzieło).

Wysokość odprawy pieniężnej zależy od stażu pracy u danego pracodawcy i wynosi:

  • wysokość jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeśli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
  • wysokość dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeśli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy przez okres od 2 do 8 lat,
  • wysokość trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeśli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy przez okres ponad 8 lat.

Maksymalna kwota odprawy pieniężnej nie może przy tym przekroczyć kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

5 sposobów, jak korzystnie zatrudnić pracownika w Polsce
5 sposobów, jak korzystnie zatrudnić pracownika w Polsce

Zobacz również

2. Wolne dni na poszukiwanie pracy

Dni wolne na poszukiwanie pracy przysługują pracownikom, którzy są zatrudnieni na podstawie: umowy o pracę na czas nieokreślony; umowy o pracę na czas określony (musi być zawarta na okres przekraczający 6 miesięcy i zawierać zapis o dopuszczalności wypowiedzenia) lub umowy na okres próbny.

Prawo to przysługuje jednak jedynie tym osobom, którym umowę wypowiedział pracodawca, jak również w przypadku, gdy pracownik odmówił przyjęcia proponowanego wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy, i stracił zatrudnienie. Z dodatkowych dni nie może natomiast skorzystać osoba, która sama dokonała wypowiedzenia, albo umowę z nim rozwiązano za porozumieniem stron.

Jak dokładnie wykorzystać dnie wolne na poszukiwanie pracy dowiesz się tutaj>>

Wymiar zwolnienia w przypadku pracownika, który znajduje się w okresie dwutygodniowego i miesięcznego wypowiedzenia, wynosi 2 dni robocze. W przypadku trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia pracownik ma prawo do 3 wolnych dni.

Za dni wolne na poszukiwanie pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie. Przy jego obliczaniu stosuje się takie same zasady, jak przy urlopach wypoczynkowych. Niewykorzystanie prawa do dodatkowego urlopu nie wiąże się z koniecznością wypłaty ekwiwalentu.

3. Wykorzystanie urlopu wypoczynkowego

Ekwiwalent można natomiast otrzymać na niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Bowiem, jeśli w okresie wypowiedzenia pracownik ma do wykorzystania zaległy urlop wypoczynkowy, możliwe są dwa wyjścia:

  • udzielenie pracownikowi zaległego urlopu w okresie wypowiedzenia;
  • wypłacenie pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop.

Pracownik ma przy tym obowiązek wykorzystać wszystkie dni pozostałego urlopu przed całkowitym ustaniem stosunku pracy. Jednak wyłącznie od woli pracodawcy zależy, czy udzieli pracownikowi urlopu, czy wypłaci mu za niego ekwiwalent.

Urlop w okresie wypowiedzenia tylko za zgodą szefa>>

Uprawnienie to przysługuje niezależnie od tego, kto złożył wypowiedzenie oraz jak długi jest jego okres (o ile chodzi o umowę o pracę). Przepisy te nie mają natomiast zastosowania w przypadku rozwiązania stosunku pracy na mocy porozumienia bądź z upływem terminu, na jaki umowa została zawarta.

Jakie są okresy wypowiedzenia umowy o pracę
Jakie są okresy wypowiedzenia umowy o pracę

Zobacz również

4. Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia

Jednak zobowiązanie do wykorzystania urlopu wypoczynkowego nie może być jednoznaczne ze zwolnieniem z obowiązku świadczenia pracy.

Chcesz odejść z pracy? Sprawdź, co powinieneś wiedzieć>>

Przepisy nie przewidują wprawdzie możliwości jednostronnego zwolnienia pracownika przez pracodawcę z obowiązku świadczenia pracy, jednak w praktyce zdarza się to nierzadko, zostało to też wielokrotnie potwierdzone w sądowym orzecznictwie.

Pracodawca nie może jednak jednostronnie zwolnić pracownika ze świadczenia pracy - jest to możliwe tylko za zgoda podwładnego. Ponadto okres ten jest formalnie traktowany jako okres zatrudnienia, pracownik zachowuje więc w tym czasie prawo do wynagrodzenia oraz wszelkie inne prawa pracownicze.

Jednak prawdopodobnie w 2015 roku prawo się zmieni - planowane zmiany w Kodeksie pracy przyznają pracodawcy możliwość jednostronnego zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, niezależnie od jej rodzaju. Byłoby to więc możliwe zarówno w przypadku umowy na czas nieokreślony, jak i na czas określony czy na okres próbny. Pracodawca musiałby przy tym wypłacić pracownikowi wynagrodzenie, jakie ten by otrzymał, gdyby pracował.

5. Rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia

Wreszcie w dwóch sytuacjach pracownik ma także prawo do rozwiązania umowy o pracę ze skutkiem natychmiastowym.

Pracownik może więc odejść z pracy natychmiast, gdy zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na jego zdrowie, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe.

Więcej o rozwiązaniu umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia dowiesz się tutaj>>

Kolejnym powodem jest ciężkie naruszenie przez pracodawcę jego podstawowych obowiązków. Wśród naruszeń można wymienić: niewypełnianie przepisów dotyczących corocznego urlopu wypoczynkowego, nieprzestrzeganie przepisów o czasie pracy, naruszenie godności osobistej pracownika, stosowanie mobbingu, nierówne traktowanie, naruszenie przepisów bhp i w końcu zaniechanie związane z wypłatą wynagrodzenia za pracę. Pracownik nie może jednak rozwiązać umowy w tym trybie, jeżeli od momentu, kiedy dowiedział się o przyczynach uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy, upłynął ponad miesiąc.

Pracownikowi przysługuje też odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (w przypadku umowy na czas określony - wysokość wynagrodzenia za okres 2 tygodni).