Wakacje to czas, w którym często zatrudnia się osoby niepełnoletnie – np. do prac sezonowych. Zatrudnianie osoby niepełnoletniej wiąże się jednak z wieloma ograniczeniami, których powinien być świadomy zarówno pracodawca, jak i nastolatek myślący o wakacyjnej pracy.

Polskie prawo dopuszcza podejmowanie pracy przez osoby w wieku 16-18 lat (tzw. osoby młodociane) tylko w ramach przygotowania zawodowego lub jeśli praca, jaką ma podejmować niepełnoletni zaliczana jest do prac lekkich. Aby młodociany mógł zostać zatrudniony legalnie, musi ukończyć gimnazjum i posiadać lekarskie orzeczenie o braku zagrożeń dla zdrowia niepełnoletniego w związku z podjęciem przez niego pracy. Ponadto w przypadku młodocianego obowiązuje zasada, że jego udział w zajęciach szkolnych ma pierwszeństwo przed obowiązkami w zakładzie pracy. Młodocianemu przysługują ponadto dodatkowe uprawnienia urlopowe - m.in. ma prawo do urlopu w czasie ferii szkolnych.

Prace lekkie pracodawca musi wymienić na piśmie i ogłosić je w regulaminie pracy zakładu lub osobnym dokumencie, jeśli regulaminu sporządzać nie musi. Lista prac lekkich podlega akceptacji przez lekarza medycyny pracy oraz Państwową Inspekcję Pracy.

Najpierw nauka, potem praca

Prawo ustala także limit czasu, jaki osoba młodociana może przeznaczać na pracę zarobkową. W okresie zajęć szkolnych jest to maksymalnie 8 godzin dziennie i 12 tygodniowo (wlicza się do tego godziny lekcyjne przewidziane w programie szkolnym), przy czym mogą to być maksymalnie dwie godziny w dniu, w którym młodociany ma również zajęcia szkolne. W okresie ferii szkolnych limity czasu pracy wynoszą odpowiednio: 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Oczywiście dobowa i tygodniowa norma czasu nie ulega powiększeniu w przypadku pracy młodocianego na rzecz więcej niż jednego pracodawcy. Obowiązuje również bezwzględny zakaz pracy młodocianych w porze nocnej oraz w nadgodzinach.

W przypadku zatrudnienia młodocianego w celu przygotowania zawodowego należy stosować przepisy działu IX Kodeksu pracy. Młodociani nie mogą podejmować prac wykonywanych w pozycji pochylonej, w przysiadzie, na kolanach lub leżąco (np. przy naprawach samochodów, pracach drogowych, wykończeniowych); prac związanych z produkcją, sprzedażą i konsumpcją alkoholu oraz prac związanych z narażeniem na działanie substancji toksycznych, żrących lub wybuchowych.

Młodociany pracuje, by się uczyć? Będzie refundacja ubezpieczenia

Osoba młodociana, zatrudniona na podstawie umowy o pracę, podlega ubezpieczeniu ZUS-owskiemu na takich samych zasadach, jak inni pracownicy. Jeśli jednak pracodawca zatrudnia osobę młodocianą w celu przygotowania zawodowego, może skorzystać z refundacji składek ubezpieczeniowych.

Do 30 czerwca 2014 roku refundacja składki za młodocianego pracownika nie jest limitowaną pomocą de minimis. Od 1 lipca wejdzie natomiast w życie nowe rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie refundacji, które kwalifikuje już refundację jako pomoc de minimis. Limit takiej pomocy publicznej przysługujący jednemu przedsiębiorstwu na 3 lata (bierze się pod uwagę rok bieżący i dwa lata poprzednie) wynosi 200 tys. euro, niezależnie od ilości źródeł takiej pomocy.

Aby skorzystać z takiej pomocy de minimis pracodawca przed podpisaniem umowy z młodocianym musi złożyć wniosek o refundację do wojewódzkiej komendy OHP. By otrzymać refundację, pracodawca musi spełnić dwa wymogi. Po pierwsze musi prowadzić działalność zgodną z listą zawodów refundowanych, którą publikują wojewódzkie urzędy pracy na swoich stronach internetowych (znajdują się na niej zawody takie jak: mechanik, operator maszyn, tapicer czy monter). Po drugie: firma musi spełniać warunki do prowadzenia przygotowania zawodowego młodych, które określa minister edukacji w rozporządzeniu w sprawie praktycznej nauki zawodu. By pracodawca mógł uzyskać refundację, niepełnoletni pracownik nie może powtarzać klasy.

Dzieci liczące mniej niż 16 lat mogą wykonywać pracę na podstawie umowy o pracę tylko za zgodą swoich opiekunów prawnych oraz inspektora pracy i tylko na rzecz podmiotu, który prowadzi działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową (możliwa jest np. praca dziecka jako modela, statysty, aktora).