Pan Michał pracował w firmie świadczącej usługi w zakresie naprawy statków i budownictwa okrętowego. Zarówno on, jak i inni pracownicy firmy zostali w ramach umowy o pracę wysłani do zagranicznego oddziału pracodawcy w Szwecji jako spawacze konstrukcji stalowych. Niestety mimo wykonanej pracy nie dostali wynagrodzenia. – Jak odzyskać należne pieniądze za pracę za granicą? – pyta czytelnik.
Niezależnie od tego, czy pracownik jest zatrudniony w Polsce, czy oddelegowany za granicę, ma takie same możliwości odzyskania od pracodawcy zaległego wynagrodzenia. Podstawową drogą jest postępowanie sądowe toczące się przed polskim sądem pracy, ale wcześniej można się zwrócić do pracodawcy z pisemnym wezwaniem do zapłaty zaległej pensji. Najlepiej wysłać je listem poleconym za potwierdzeniem odbioru, zaś kopię i dowód nadania zachować dla celów dowodowych. Trzeba przedstawić roszczenie, wskazać okres, za jaki należy się zapłata, i sumę, jaką pracodawca powinien wypłacić, oraz poinformować go, że przekroczenie określonego terminu spowoduje przekazanie sprawy na drogę sądową. W przedsądowym wezwaniu do zapłaty trzeba przypomnieć pracodawcy, że jeśli nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, bezpodstawnie obniża wysokość wynagrodzenia lub świadczenia albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń, podlega karze grzywny do 30 tys. zł. Warto również podkreślić, że do podstawowych obowiązków pracodawcy należy terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzenia. Pracownik zgodnie z obowiązującymi przepisami ma prawo do wynagrodzenia za swoją pracę, a samo niewypłacanie go bez uzasadnionej przyczyny może uzasadniać rozwiązanie przez niego umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy. Zła sytuacja finansowa pracodawcy nie stanowi uzasadnionego powodu dla niewypłacania pracownikowi należnego wynagrodzenia.
Większość zaległych wynagrodzeń udaje się wyegzekwować na tym etapie. Jeśli jednak pracodawca nie skorzysta z próby ugodowego załatwienia sprawy, trzeba wystąpić do sądu pracy (to wyodrębnione wydziały sądów rejonowych i okręgowych) z pozwem o zapłatę wynagrodzenia. Gdy wartość przedmiotu sporu nie przekracza 75 tys. zł, występujemy do sądu rejonowego, jeśli jest wyższa – do sądu okręgowego.
Pracownik występujący o wypłatę zaległego wynagrodzenia, którego kwota nie przekracza 50 tys. zł, jest w I instancji zwolniony z opłat sądowych. Opłaty związane z II instancją musi ponosić sam. Jeśli zaległe wynagrodzenie przekracza 50 tys. zł, musi wnieść w sądzie kwotę równą 5 proc. wartości przedmiotu sporu, czyli opłatę stosunkową. Może jednak złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów, dołączając oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.
Wygrana w sądzie to pierwszy krok do odzyskania należnych pieniędzy, kolejny to wszczęcie postępowania egzekucyjnego. W tym celu trzeba zgłosić się do dowolnego komornika z wyrokiem sądowym zasądzającym zapłatę wynagrodzenia. Wyegzekwowanie od pracodawcy pieniędzy może trwać od kilku dni do kilku lat, a gdy nie ma on już żadnego majątku, bo go sprzedał lub zbył, czas ten jeszcze bardziej się wydłuża. Uprzedzając taką sytuację, sąd może na złożony przez pracownika w toku postępowania wniosek o zapłatę wynagrodzenia wydać zarządzanie tymczasowe. Można wtedy, jeszcze w czasie prowadzonego postępowania sądowego, zgłosić się do komornika, który zabezpiecza roszczenia do czasu wydania prawomocnego wyroku. Koszty komornicze pobierane są od dłużnika, czyli w tym przypadku od pracodawcy. Pracownik w postępowaniu egzekucyjnym za nic nie płaci.
Co powinien zawierać pozew
● Określenie sądu, do którego jest kierowany;
● Oznaczenie stron postępowania – dane powoda i dane pracodawcy jako pozwanego;
● Wskazanie kwoty wynagrodzenia, jaka ma być zasądzona wraz z ewentualnymi odsetkami i okresu, za jaki mają być zasądzone;
● Uzasadnienie żądania – opis sprawy i dowody na potwierdzenie roszczenia, np. umowę o pracę lub świadków na okoliczność wykonywania pracy;
● Podpis i spis załączników do pozwu.
Podstawa prawna
Art. 187 i nast. ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964 r. nr 43, poz. 296).
Art. 282 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1974 r. nr 24, poz. 141).
Art. 35 i art. 96 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2005 r. nr 167, poz. 1398).
Powództwo w sprawach z zakresu prawa pracy może być wytoczone bądź przed sąd właściwości ogólnej pozwanego (właściwego dla siedziby pracodawcy), bądź przez sąd, w którego okręg u praca jest, była lub miała być wykonywana, bądź też przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy. Jeżeli pracodawcą był podmiot mający siedzibę w Polsce i umowa o pracę była zawarta na podstawie przepisów prawa polskiego, to niezależnie, czy praca była świadczona za granicą w ramach oddelegowania, czy podróży służbowej, właściwy jest sąd polski. Pracownik powinien w pozwie wskazać wysokość dochodzonej kwoty oraz podstawę jej powstania, np. wynagrodzenie za pracę wynikające z umowy o pracę, zwrot kosztów podróży służbowej, ekwiwalent za niewykorzystany urlop. W takim przypadku to pracodawcę obciąża ciężar dowodu, że wszystkie należności zostały zapłacone w należnej wysokości i przepisanym terminie. Poza wyrokiem sądowym możliwość wyegzekwowania wynagrodzenia i świadczeń wynikających ze stosunku pracy powstaje na podstawie nakazu płatniczego wydawanego przez inspektora Państwowej Inspekcji Pracy. Po przeprowadzonej kontroli w zakresie przestrzegania praw p racowników, przeprowadzający kontrolę inspektor może nakazać pracodawcy wypłatę należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi. Nakaz taki podlega natychmiastowemu wykonaniu. Może być jednak wydany wyłącznie w sprawach niespornych. Pojęcie „należne wynagrodzenie” ma charakter obiektywny i można o nim mówić, gdy ni e ma sporu między pracownikiem a pracodawcą. Jeżeli nie można w sposób niewątpliwy stwierdzić, że wynagrodzenie przysługuje konkretnemu pracownikowi i nie zostało mu wypłacone lub gdy istnieje spór między pracownikiem a pracodawcą co do wysokości, okresu lub tytułu wypłaty, inspektor pracy nie może wydać nakazu płatniczego. Nakaz wydany w tym trybie jest decyzją administracyjną i może być zaskarżany w trybie postępowania administracyjnego. W postępowaniu przed sądem pracy można dochodzić wyłącznie roszczeń wynikających ze stosunku pracy. Również Państwowa Inspekcja Pracy jako organ powołany do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia, zajmuje się w zasadzie sprawami pracowniczymi. Jeżeli praca jest wykonywana na postawie umowy-zlecenia albo umowy o dzieło, między stronami nie powstaje stosunek pracy. Obie te umowy mają charakter cywilnoprawny i regulują stosunki między zleceniodawcą i wykonawcą. Jedyną drogą dochodzenia roszczeń wynikających z takich umów jest sąd cywilny. Aby odzyskać należne i niewypłacone wynagrodzenie za wykonanie dzieła lub zlecenia, konieczne jest wniesienie powództwa cywilnego wraz z uiszczeniem wpisu sądowego w wysokości 5 proc.wartości dochodzonego roszczenia, nie mniej niż 30 zł.