W przypadku uzasadnionych podejrzeń, szef może zweryfikować, czy osoba na zwolnieniu lekarskim właściwie wykorzystuje czas, który powinien być przeznaczony na leczenie i rehabilitację.
Formalna kontrola zwolnienia lekarskiego ZUS ZLA polega na sprawdzeniu, czy nie zostało ono sfałszowane oraz czy zostało prawidłowo wypełnione. W razie wątpliwości co do autentyczności zaświadczenia pracodawca powinien wystąpić do lekarza o wyjaśnienie sprawy. Natomiast w przypadku wątpliwości, czy dokument sporządzono zgodnie z wymogami formalnymi, pracodawca powinien zwrócić się do ZUS.
Zatrudniający ma także prawo sprawdzić, co pracownik robi w czasie zwolnienia – czy nie wykonuje zajęć niezgodnych z celem wskazanym w zaświadczeniu lekarskim. Dotyczy to nie tylko zwolnienia spowodowanego chorobą pracownika, ale także koniecznością sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. W tym drugim przypadku można także zbadać, czy poza pracownikiem nie ma w domu innych dorosłych mogących opiekować się chorym (nie odnosi się to do opieki nad dzieckiem do 2. roku życia).
Uzasadnione podejrzenie
Pracodawca ma prawo wytypować do sprawdzenia osobę, w stosunku do której powstały uzasadnione podejrzenia, że wykorzystuje zwolnienie niezgodnie z jego przeznaczeniem. Szef może we własnym zakresie dowiedzieć się o tym. Może też szczególnie uważnie przyjrzeć się osobom, które:
● korzystają często z krótkotrwałych zwolnień lekarskich od pracy,
● uzyskują kolejne zwolnienia od różnych lekarzy,
● korzystają z kolejnych okresów zasiłkowych,
● były już pozbawione prawa do wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku chorobowego lub opiekuńczego z powodu niewłaściwego wykorzystywania zwolnień lekarskich,
● przekazywały pracodawcy zaświadczenia lekarskie po obowiązującym, 7-dniowym terminie, co skutkowało obniżeniem zasiłku o 25 proc.
Imienne upoważnienie
Po wytypowaniu osoby, która będzie sprawdzana, pracodawca wyznacza osobę, która ma przeprowadzić kontrolę. W tym celu wystawia jej imienne upoważnienie.
Wzór takiego upoważnienia znajduje się w załączniku nr 1 do rozporządzenia z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz.U. nr 65, poz. 743). Dokument ten uprawnia do przeprowadzenia kontroli w miejscu zamieszkania lub czasowego pobytu oraz w miejscu zatrudnienia pracownika przebywającego na zwolnieniu. Osoba kontrolująca musi pamiętać, aby mieć przy sobie dokument tożsamości, który został wskazany w upoważnieniu.
W przypadku gdy osoba kontrolująca nie zastanie chorego pracownika w miejscu zamieszkania, należy w miarę możliwości ponowić kontrolę i wyjaśnić przyczyny tej nieobecności. Może być ona usprawiedliwiona np. wizytą kontrolną u lekarza czy rehabilitacją. Jeżeli jednak absencje powtarzają się i nie udaje się uzyskać ich sensownego wyjaśnienia, pracodawca może uznać, że zwolnienie lekarskie jest wykorzystywane niezgodnie z jego celem i odmówić wypłaty wynagrodzenia za okres choroby i zasiłku chorobowego.
Ważny protokół
Jeżeli kontrolujący stwierdzi, że pracownik niewłaściwie wykorzystuje zwolnienie lekarskie, musi sporządzić protokół według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do rozporządzenia.
Należy w nim opisać, na czym polegało nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia. Kontrolowany pracownik (lub jego domownicy obecni przy kontroli) mają prawo wnieść do niego swoje zastrzeżenia. Wpis w protokole pracownik potwierdza własnoręcznym podpisem.
Staranne sporządzenie protokołu kontroli jest istotne nie tylko ze względu na prawo do wypłaty świadczenia chorobowego. Wykonywanie przez pracownika czynności sprzecznych z celem zwolnienia (np. wyjazd za granicę, realizacja umowy-zlecenia dla innej firmy) może być również uznane za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. W konsekwencji może być podstawą rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika, zgodnie z art. 52 kodeksu pracy. Podejmując taką decyzję, pracodawca musi mieć dowody na to, że pracownik faktycznie dopuścił się ciężkiego naruszenia obowiązków. Takich dowodów będzie domagał się sąd pracy, jeśli pracownik się do niego odwoła. Dlatego tak istotne jest dołożenie wszelkiej staranności przy dokumentowaniu postępowania kontrolnego.
Bez wynagrodzenia
Stwierdzając nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego, pracodawca nie wypłaca pracownikowi wynagrodzenia chorobowego i/lub zasiłku za cały okres objęty kontrolowanym zwolnieniem lekarskim. Wyjątek stanowią zwolnienia lekarskie, które obejmują również okres hospitalizacji.
Jeżeli zwolnienie lekarskie obejmuje okres pobytu w szpitalu i poszpitalny okres niezdolności do pracy, utrata prawa do zasiłku chorobowego dotyczy tylko okresu niezdolności do pracy po wypisaniu ze szpitala. Pracownik zachowuje natomiast prawo do świadczeń przypadających na okres hospitalizacji.
Wzór
Krak Sp. z o.o.Warszawa, 1.10.2012 r.
ul. J. Kowalskiego 3
00-000 Warszawa
(nazwa i adres pracodawcy)
UPOWAŻNIENIE
Na podstawie art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 60, poz. 636) upoważniam niniejszym Pana(-ią) Annę Nowak do przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania przez ubezpieczonych zwolnień lekarskich od pracy.Upoważnienie jest ważne od 1.10.2012 r. łącznie z legitymacją pracowniczą nr 000001 lubdokumentem tożsamości nr AEU 000001 wydanym 1.01.2003 r.
..............................................
(podpis pracodawcy)
Bożena Matura