Brak możliwości odwołania się od zakwalifikowania do jednej z trzech kategorii osób pozostających bez pracy narusza gwarantowane przez konstytucję prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji.
Tak uważa dr Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich (RPO), który złożył wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z prawem przepisów ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 645). Kwestionowane przez niego regulacje dotyczą profilowania bezrobotnych. Ta wprowadzona w maju 2014 r. procedura zakłada przydział bezrobotnych do trzech profili pomocy w zależności od stopnia ich oddalenia od rynku pracy. Pracownik urzędu pracy zadaje pytania pochodzące ze specjalnego kwestionariusza, a na podstawie udzielonych odpowiedzi program komputerowy ustala dla niego odpowiedni profil.
Szansa na etat nawet po latach. Dla chętnych zawsze znajdzie się zajęcie
Szansa na etat nawet po latach. Dla chętnych zawsze znajdzie się zajęcie

Zobacz również
Zastrzeżenia RPO budzi jednak to, że art. 33b ust. 2 ustawy nie daje bezrobotnym możliwości podważenia tego, do jakiego profilu zostali przyporządkowani. Jest to o tyle istotne, że w zależności od tego będą objęci różnymi instrumentami aktywizacji. Na przykład osoby z trzecim profilem, czyli długotrwale bezrobotne i o znacznym oddaleniu od rynku pracy nie mogą skorzystać ze stażu czy szkolenia. W ocenie RPO nieuregulowanie w ustawie adekwatnej procedury zaskarżania decyzji organów państwowych stanowi naruszenie prawa do skutecznego środka odwoławczego i prawa do sądu.
Kolejna kwestia, którą rzecznik porusza we wniosku do TK, jest związana z tym, że znaczna część przepisów dotycząca przyporządkowywania bezrobotnych do różnych form aktywizacji nie została uregulowana bezpośrednio w ustawie, ale w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 14 maja 2014 r. w sprawie profilowania pomocy dla bezrobotnego (Dz.U. poz. 631). Zwraca uwagę, że profilowanie jest procesem prowadzonym na istniejących danych osobowych, które polega na ich przetwarzaniu. A materia ta jest zgodnie z konstytucją zastrzeżona dla aktu prawnego wyższej rangi. Natomiast z ustawy o promocji zatrudnienia nie można wywnioskować, w jaki sposób przebiega procedura profilowania. Dlatego w opinii RPO katalog danych osobowych oraz sposób ustalenia profilu pomocy powinny być szczegółowo określone właśnie w ustawie.
– Od trzech lat zwracamy uwagę, że procedura profilowania w obecnym kształcie budzi liczne zastrzeżenia. Dobrze więc, że problem ten został dostrzeżony przez rzecznika, który postanowił skierować w tej sprawie wniosek do TK – mówi Jędrzej Niklas z Fundacji Panoptykon.
Rozwiązanie umowy o pracę: Jaki tryb jest najkorzystniejszy?
Rozwiązanie umowy o pracę: Jaki tryb jest najkorzystniejszy?

Zobacz również
Z kolei prof. Jacek Męcina, wiceminister pracy i polityki społecznej w poprzednim rządzie, który przygotowywał reformę urzędów pracy, podkreśla, że profilowanie bezrobotnych jest diagnozą sytuacji służącą znalezieniu odpowiednich instrumentów pomocowych dla danej osoby. I było zawsze prowadzone, tylko niesformalizowane jak obecnie.
– Zakres danych podawanych w trakcie procedury, poza kwestią niepełnosprawności bezrobotnego, trudno zaliczyć do tych wrażliwych – dodaje.
Niewykluczone, że zanim trybunał oceni profilowanie, nastąpią już zmiany w przepisach. Taką potrzebę sugerowało Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej w raporcie podsumowującym rezultaty przeprowadzonej w 2014 r. nowelizacji. Na razie jednak żadne konkretne propozycje modyfikacji nie zostały przedstawione.
1,3 mln wynosiła liczba bezrobotnych w listopadzie tego roku