Odstąpienie od umowy zawartej na odległość – poradnik konsumenta

Nie widzimy „na żywo” tego co kupujemy, a po odebraniu przesyłki możemy być mocno zaskoczeni. Dlatego jednym z praw konsumenta jest możliwość odstąpienia od umowy zawartej na odległość. Jednak analizując przepisy ustawy o prawach konsumenta znajdziemy przepis, który wprost wyłącza dopuszczalność odstąpienia od umowy zawartej na odległość, jeżeli umowa ta została zawarta w drodze aukcji publicznej. Dla wielu klientów serwisów aukcyjnych zwrot ten nastręczał mnóstwo wątpliwości. Czy zatem możemy odstąpić od umowy sprzedaży zawartej za pośrednictwem serwisu aukcyjnego?

Odstąpienie od umowy zawartej na odległość

W jakich okolicznościach umowa będzie uważana za umowę zawartą na odległość?

Umową zawartą na odległość nazywamy umowę zawartą z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie. Innymi słowy umową zawartą na odległość będzie np. umowa zawarta za pośrednictwem portalu internetowego czy zakupy w e –sklepie.

Czy możemy odstąpić od umowy zawartej za pośrednictwem serwisów aukcyjnych?

Jednym z praw konsumenta jest możliwość odstąpienia od umowy zawartej na odległość. Wątpliwości wielu osób budziło sformułowanie zawarte w art. 38 pkt 11 ustawy o prawach konsumenta, w świetle którego nie można odstąpić od umowy zawartej w drodze aukcji publicznej. Należy jednak podkreślić, że wyłączenie to nie dotyczy umów zawartych za pośrednictwem serwisów aukcyjnych (takich jak np. Allegro). Dlatego też, jeżeli dokonamy zakupu towaru za pośrednictwem serwisu aukcyjnego nic nie stoi na przeszkodzie, abyśmy od umowy odstąpili, pod warunkiem że spełnimy warunki konieczne do odstąpienia.

Komu przysługuje prawo odstąpienia od umowy?

Prawo odstąpienia od umowy przysługuje tylko konsumentowi, a więc osobie fizycznej, która dokonuje zakupu w celu niezwiązanym z prowadzoną działalnością zawodową lub gospodarczą. Dlatego też prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje już przedsiębiorcom. Pamiętajmy jednak, że prawo odstąpienia od umowy przysługuje wtedy, gdy drugą stroną jest przedsiębiorca.

W jakim terminie można odstąpić od umowy zawartej na odległość?

Ustawa przyznaje 14-dniowy termin na odstąpienie od umowy. W przypadku umów zawartych za pośrednictwem serwisów aukcyjnych, na podstawie których nabywamy określone rzeczy (np. film na DVD) termin do odstąpienia od umowy zacznie biec od dnia, w którym objęliśmy rzecz w posiadanie, a więc od dnia w którym została nam dana rzecz dostarczona. Jeżeli wyznaczyliśmy do odbioru rzeczy inną osobę, wskazany wyżej termin zaczyna biec od dnia odbioru rzeczy przez wskazaną osobę trzecią.

Przepisy prawa konsumenckiego nakładają na przedsiębiorcę obowiązek poinformowania konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o sposobie i terminie wykonania prawa odstąpienia od umowy, a także o wzorze formularza odstąpienia od umowy. Zaniechanie powyższego obowiązku na istotny wpływ na wydłużenie terminu dla konsumenta do dokonania odstąpienia od umowy zawartej na odległość do 12 miesięcy. Okres 12 miesięcy jest liczony od dnia upływu 14 dniowego terminu. Innymi słowy, jeżeli dzień 1 lutego 2015 roku był pierwszym dniem biegu terminu na odstąpienie od umowy zawartej odległość, a przedsiębiorca nie poinformował konsumenta o tym prawie, wówczas okres 12 miesięcy biegnie od dnia 15 lutego 2015 roku, a ostatnim dniem, w którym konsument będzie mógł od umowy odstąpić będzie dzień 15 lutego 2016 roku.

Zdarzają się także sytuacje, w których przedsiębiorca informuje konsumenta o prawie do odstąpienia od umowy w trakcie biegu 12 miesięcznego terminu opisanego wyżej. W takiej sytuacji konsument może od umowy odstąpić w ciągu 14 dni od udzielenia mu przez przedsiębiorcę informacji o tym prawie.

W jaki sposób można odstąpić od umowy zawartej na odległość?

Konsument może odstąpić od umowy, składając przedsiębiorcy oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Oświadczenie można złożyć na formularzu bądź w innej formie. Zaleca się jednak, aby konsument złożył świadczenie o odstąpieniu na piśmie.

Niektórzy sprzedawcy umożliwiają dokonanie odstąpienia od umowy drogą elektroniczną przy wykorzystaniu wzoru formularza odstąpienia od umowy bądź przez złożenie oświadczenia za pośrednictwem ich strony internetowej. Wówczas są oni zobligowani przesłać konsumentowi na trwałym nośniku potwierdzenie otrzymania oświadczenia o odstąpieniu od umowy.
Co istotne, do zachowania terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Odstępując od umowy nie musimy podawać przyczyny naszej decyzji.

Czy przedsiębiorca może odmówić konsumentowi zwrotu kosztów dostarczenia rzeczy wskazując, że konsument mógł osobiście rzecz odebrać?

W przypadku odstąpienia od umowy zawartej na odległość umowę uważa się za niezawartą. Dlatego też przedsiębiorca ma obowiązek niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o odstąpieniu od umowy, zwrócić konsumentowi wszystkie dokonane przez niego płatności, w tym koszty dostarczenia rzeczy. Zasadą jest, że przedsiębiorca zobowiązany jest do zwrotu kosztów związanych z najtańszym zwykłym sposobem dostarczenia oferowanym przez przedsiębiorcę. Dlatego jeżeli konsument wybrał sposób dostarczenia rzeczy inny niż najtańszy zwykły sposób dostarczenia oferowany przez przedsiębiorcę, przedsiębiorca nie jest zobowiązany do zwrotu konsumentowi poniesionych przez niego dodatkowych kosztów. Niemniej jednak nie jest dopuszczalne, aby przedsiębiorca odmówił zwrotu kosztów dostarczenia rzeczy powołując się na okoliczność, że konsument mógł osobiście daną rzecz odebrać.

Odstępując od umowy zawartej na odległość konsument ponosi koszt dostarczenia rzeczy przedsiębiorcy

Konsekwencją odstąpienia od umowy jest to, że konsument ma obowiązek zwrócić rzecz przedsiębiorcy lub przekazać ją osobie upoważnionej przez przedsiębiorcę do odbioru niezwłocznie, jednak nie później niż 14 dni od dnia, w którym odstąpił od umowy, chyba że przedsiębiorca zaproponował, że sam odbierze rzecz. Do zachowania terminu wystarczy odesłanie rzeczy przed jego upływem. Co ważne, konsument ponosi tylko bezpośrednie koszty zwrotu rzeczy, chyba że przedsiębiorca zgodził się je ponieść lub nie poinformował konsumenta o konieczności poniesienia tych kosztów.

Kiedy nie przysługuje prawo odstąpienia od umowy?

Na końcu warto również powiedzieć, kiedy prawo odstąpienia od umowy nie przysługuje. Prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje konsumentowi w odniesieniu do umów:
• o świadczenie usług, jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który został poinformowany przed rozpoczęciem świadczenia, że po spełnieniu świadczenia przez przedsiębiorcę utraci prawo odstąpienia od umowy;
• w której cena lub wynagrodzenie zależy od wahań na rynku finansowym, nad którymi przedsiębiorca nie sprawuje kontroli, i które mogą wystąpić przed upływem terminu do odstąpienia od umowy;
• w której przedmiotem świadczenia jest rzecz nieprefabrykowana, wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb;
• w której przedmiotem świadczenia jest rzecz ulegająca szybkiemu zepsuciu lub mająca krótki termin przydatności do użycia;
• w której przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu;
• w której przedmiotem świadczenia są rzeczy, które po dostarczeniu, ze względu na swój charakter, zostają nierozłącznie połączone z innymi rzeczami;
• w której przedmiotem świadczenia są napoje alkoholowe, których cena została uzgodniona przy zawarciu umowy sprzedaży, a których dostarczenie może nastąpić dopiero po upływie 30 dni i których wartość zależy od wahań na rynku, nad którymi przedsiębiorca nie ma kontroli;
• w której konsument wyraźnie żądał, aby przedsiębiorca do niego przyjechał w celu dokonania pilnej naprawy lub konserwacji; jeżeli przedsiębiorca świadczy dodatkowo inne usługi niż te, których wykonania konsument żądał, lub dostarcza rzeczy inne niż części zamienne niezbędne do wykonania naprawy lub konserwacji, prawo odstąpienia od umowy przysługuje konsumentowi w odniesieniu do dodatkowych usług lub rzeczy;
• w której przedmiotem świadczenia są nagrania dźwiękowe lub wizualne albo programy komputerowe dostarczane w zapieczętowanym opakowaniu, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu;
• o dostarczanie dzienników, periodyków lub czasopism, z wyjątkiem umowy o prenumeratę;
• zawartej w drodze aukcji publicznej;
• o świadczenie usług w zakresie zakwaterowania, innych niż do celów mieszkalnych, przewozu rzeczy, najmu samochodów, gastronomii, usług związanych z wypoczynkiem, wydarzeniami rozrywkowymi, sportowymi lub kulturalnymi, jeżeli w umowie oznaczono dzień lub okres świadczenia usługi;
• o dostarczanie treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym, jeżeli spełnianie świadczenia rozpoczęło się za wyraźną zgodą konsumenta przed upływem terminu do odstąpienia od umowy i po poinformowaniu go przez przedsiębiorcę o utracie prawa odstąpienia od umowy.

Odstąpienie od umowy zawartej na odległość

Podstawa prawna:
Art. 2, art. 12, art. 27, art. 28, art. 29, art. 30, art. 38 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. z 2014 roku, poz. 827)