Senacka komisja petycji postanowiła zwrócić się do Ministerstwa Sprawiedliwości o opinię na piśmie w sprawie petycji o podjęcie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany ustawy – Prawo o adwokaturze. Chodzi o wprowadzenie przepisów przewidujących zwrot kosztów poniesionych przez samorząd adwokacki za wykonywanie zadań publicznych związanych z wyznaczaniem adwokata na polecenie sądu.

Koszty poniesione przez samorząd adwokacki za wyznaczanie adwokata powinny być zwracane

W treści petycji wskazano, że jest potrzebna regulacja przewidująca dla izb adwokackich zwrot poniesionych kosztów za wykonywanie zadań publicznych określonych w art. 117 kodeksu postępowania cywilnego oraz w art. 253 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tj. za wyznaczenie imienne pełnomocnika z urzędu na polecenie sądu.

Przypomniano również, że zasadą w polskim porządku prawnym jest pokrywanie przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego kosztów poniesionych przez podmioty prywatne przy wykonywaniu zadań publicznych nakazanych ustawą. Jako przykład takich regulacji przywołano art. 89 ust. 4 ustawy o izbach lekarskich oraz art. 78 ust. 12 i 13 ustawy – Prawo o adwokaturze.

Jakie są koszty wyznaczenia pełnomocnika?

Bez wątpienia wyznaczanie pełnomocnika z urzędu pociąga za sobą konkretne koszty, takie jak konieczność zatrudnienia pracowników wyłącznie do tego zadania, zakup papieru, kopert czy toneru do drukarki oraz każdorazowej wysyłki trzech listów (do sądu, pełnomocnika oraz strony). W dodatku izby adwokackie są w większości finansowane przez składki swoich członków, którzy już finansują wykonywanie zadań publicznych w ramach danin publicznych.

Autorem petycji jest mec. Robert Pogorzelski, a zawarte w niej postulaty doczekały się poparcia ze strony Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie. W oficjalnym stanowisku organ przekazał informację, że „w 2024 r. ORA w Warszawie dokonała 112 zmian pełnomocników z urzędu. Koszty funkcjonowania referatu spraw z urzędu wyniosły nie mniej niż 310 tys. zł, przy czym koszty samej korespondencji prowadzonej w tych sprawach (wysyłka listów poleconych) wynoszą ok. 50 tys. zł”.

W piśmie czytamy również, że „nie znajduje przy tym uzasadnienia, dlaczego adwokaci, którzy już otrzymują rekordowo niskie stawki, częstokroć niższe niż płaca minimalna, za prowadzenie spraw z urzędu, mają dodatkowo finansować działalność Państwa w zakresie wyznaczania pełnomocników z urzędu”. Stanowisko ORA zakończono apelem do Senatu o uwzględnienie petycji i podjęcie prac legislacyjnych mających na celu uzyskanie przez izby adwokackie zwrotu wydatków wykonywania omawianego zadania publicznego.

Czy wyznaczanie adwokata to zadanie samorządu adwokackiego?

Członkowie senackiej komisji petycji nie zajęli jednak wspólnego stanowiska. Niektórzy zgadzali się z ideą petycji (padły m.in. słowa o tym, że samorządy tworzy się po to, aby zrzeszały ludzi wykonujących określony zawód, a nie w celu przerzucania na nie ciężarów finansowych państwa), inni natomiast podnosili argumenty przeciwko niej. Wskazano m.in. na art. 17 konstytucji, który reguluje zasady tworzenia samorządów zawodowych.

Stwierdzono, że zgodnie z tym przepisem państwo ma prawo nakładać na samorządy zawodowe obowiązki wypełniania określonych zadań, których realizacja nie jest przecież możliwa bez kosztów. Przypomniano również, że niektóre sfery działalności, takie jak np. organizacja egzaminów, są opłacane ze środków Skarbu Państwa.

– Nie zgadzam się z argumentem odnoszącym się do art. 17 konstytucji, ale bardzo cieszę się z tego, że nareszcie zaczęto rozmawiać, a jeśli sądzić z atmosfery na posiedzeniu, wręcz zażarcie dyskutować o temacie, który bardzo długo praktycznie w debacie publicznej nie istniał. Zadowolenie budzi również pełne zaangażowanie i poparcie, jakie udzieliła mojej petycji ORA w Warszawie. Jestem pewien, że adwokaci woleliby, aby ich pieniądze były przeznaczane tylko i wyłącznie na ich własne izby – komentuje mec. Pogorzelski.

Ostateczna decyzja co do dalszych losów petycji ma zapaść na kolejnym posiedzeniu, kiedy komisja będzie już dysponowała opinią MS na piśmie. ©℗