rozwiń ›

Nowelizacja przepisów spadkowych. Co się zmieniło?

Od 15 listopada 2023 roku obowiązują uproszczone zasady dotyczące odrzucania spadku w imieniu małoletnich. Ustawodawca dostrzegł trudności, jakie generowały wcześniejsze procedury i postanowił uprościć życie rodzicom. Od teraz w konkretnie określonych przypadkach nie trzeba już każdorazowo występować do sądu o zgodę na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka.

Kiedy rodzic może samodzielnie odrzucić spadek za dziecko?

Nowe przepisy wprowadzają jasne kryteria, które muszą zostać spełnione, aby możliwe było pominięcie zgody sądu opiekuńczego. Przede wszystkim:

  • rodzic w pierwszej kolejności musi odrzucić spadek we własnym imieniu,
  • odrzucenia spadku w imieniu dziecka dokonuje rodzic posiadający władzę rodzicielską, za zgodą drugiego rodzica, który również ją posiada,
  • jeśli dziecko ma rodzeństwo, również ono musi odrzucić spadek (a dokładniej: rodzice muszą odrzucić spadek również w imieniu pozostałych dzieci).

Brzmi skomplikowanie? W rzeczywistości chodzi o sytuacje, w których cały proces dziedziczenia ma charakter rodzinny i przebiega naturalnym tokiem – jeśli rodzice nie chcą spadku z powodu jego zadłużenia, to logiczne, że nie chcą go też dla swoich dzieci.

Odrzucenie spadku. Typowy przykład z życia

Najczęstszy scenariusz wygląda następująco: rodzic dowiaduje się, że dziedziczy spadek po zmarłym krewnym, który nie zostawił majątku, a jedynie zobowiązania finansowe. Decyduje się na odrzucenie spadku. Dotychczas w takiej sytuacji – ponieważ po nim do dziedziczenia w kolejce ustawowej stają jego dzieci – konieczne było uzyskanie zgody sądu, aby również za nie złożyć stosowne oświadczenie. Od końcówki 2023 roku, przy spełnieniu określonych warunków, rodzic może pominąć sądowy etap i samodzielnie złożyć oświadczenie także w imieniu dziecka.

Kiedy nadal potrzebna będzie zgoda sądu?

Uproszczone zasady nie obejmują wszystkich sytuacji. W przypadku, gdy do spadku powołany jest wyłącznie małoletni, np. na mocy testamentu, który pomija rodziców, w dalszym ciągu obowiązuje konieczność uzyskania zgody sądu opiekuńczego. Taki stan rzeczy wynika z faktu, że decyzja o odrzuceniu spadku w takim przypadku może bezpośrednio wpłynąć na majątek dziecka, a więc wymaga dodatkowego zabezpieczenia prawnego.

Jak wygląda procedura odrzucenia spadku po nowemu?

Gdy warunki do pominięcia sądu zostały spełnione, rodzice mogą złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka w jednej z dwóch form:

  • u notariusza, podczas sporządzania protokołu o odrzuceniu spadku,
  • przed sądem, składając wniosek o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Z punktu widzenia praktyki codziennej, notariusz wydaje się rozwiązaniem szybszym, choć nieco droższym. Sądy często są bardziej obłożone, co może wpłynąć na długość oczekiwania.

Czas ma znaczenie. Terminy pozostają niezmienne

Ważna informacja dla wszystkich zainteresowanych: zmiana przepisów nie wpłynęła na długość terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Nadal obowiązuje 6-miesięczny okres na dokonanie takiej czynności. Termin ten liczony jest od dnia, w którym dana osoba dowiedziała się o tytule swojego powołania do spadku.

Co ważne, w sytuacji, gdy rodzic odrzuca spadek jako pierwszy, termin dla małoletniego dziecka rozpoczyna swój bieg z chwilą odrzucenia spadku przez rodzica. To oznacza, że rodzice powinni działać sprawnie, by nie przekroczyć terminu i nie narazić dziecka na automatyczne dziedziczenie zadłużenia.

Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego

Nowelizacja przepisów w zakresie odrzucania spadku w imieniu małoletniego to pozytywna zmiana, która w wielu przypadkach upraszcza życie rodzinom. Zamiast angażowania sądu opiekuńczego, możliwe jest załatwienie sprawy szybciej – u notariusza lub przed sądem cywilnym – o ile spełnione są określone warunki. Wciąż jednak istnieją sytuacje, które wymagają ingerencji sądu, dlatego warto każdorazowo dokładnie analizować, kto i w jakiej kolejności zostaje powołany do dziedziczenia. Czas, precyzja i znajomość procedur – to klucz do ochrony małoletnich przed niechcianym spadkiem pełnym długów.