W jaki sposób ująć składniki majątku w testamencie? Jakie konsekwencje dla spadkobierców może mieć wybór poszczególnych zapisów? Te kwestie poniżej wyjaśnia radczyni prawna Justyna Kowalczyk.

Zapis w testamencie. Najlepiej wymienić konkretnie: co i dla kogo

W przypadku gdy zastanawiamy się, jaki zapis w testamencie zastosować, zawsze warto zapisywać konkretną rzecz danej osobie. Np. toyota camry dla syna Adama, działka nad jeziorem Tałty dla córki Alicji itd.

W przypadku gdyby rodzice zastosowali zapis procentowy, np. 50 proc. majątku dla córki Karoliny, 50 proc. dla syna Adama, dzieci musiałyby dochodzić, ile co jest warte, aby sprawiedliwie podzielić się majątkiem. Niekiedy zdarza się, że niezbędna do znalezienia majątku jest czynność detektywistyczna. Następnie trzeba przeprowadzić analizę, ile dana rzecz jest warta. W tym celu można zatrudnić biegłego rewidenta. Czasem problemem jest brak pełnomocnictwa do udostępnienia majątku należącego do zmarłej już osoby.

Jak widać, może pojawić się szereg przeszkód, dlatego najlepiej, aby spadkodawca z góry wymienił w testamencie swój majątek i wskazał w nim które jego części komu przekazuje. To najprostsza i najbardziej przejrzysta formuła.

Testament własnoręczny. O czym trzeba pamiętać?

Jeśli decydujemy się na samodzielne sporządzenie testamentu, należy pamiętać, że musimy napisać go własnoręcznie (nie może być np. napisany na komputerze i wydrukowany). Inne elementy, które musi zawierać testament, aby był ważny, to data i podpis.

ikona lupy />
Justyna Kowalczyk – radczyni prawna w kancelarii Jaroch-Konwent Pakos / GazetaPrawna.pl

Kiedy można kogoś wydziedziczyć?

Jeśli chcemy kogoś wydziedziczyć, czyli pozbawić części majątku, który zgodnie z przepisami dziedziczą po nas krewni, musimy mieć ku temu ważny powód.

Można to zrobić, gdy doszło do ciężkiego zaniedbania, przemocy czy unikania kontaktu. Wówczas możemy w ten sposób wskazać, że tej osobie nie będziemy niczego zapisywać. Zgodnie z Kodeksem cywilnym wydziedziczenie polega na pozbawieniu tego prawa.

Warto podkreślić, że wydziedziczenie, to pozbawienie prawa do zachowku. Przepisy pozwalają jednak na ubieganie się o zachowek dzieciom wydziedziczonego.

Zachowek to prawo do spadku, który by przysługiwał, gdyby testamentu nie było. Natomiast jeżeli kogoś wydziedziczymy z tego w drodze testamentu, to ta osoba nie ma prawa do zachowku.

Często zdarzają się sytuacje, że osoba, która została wydziedziczona w testamencie, usiłuje go podważyć. Jeśli planujemy kogoś wydziedziczyć, warto zastanowić się nad testamentem notarialnym. Co prawda musimy wtedy ponieść koszty sporządzenia aktu notarialnego (ok. 200 zł), jednak taką formę testamentu trudniej podważyć niż sporządzony własnoręcznie, który nie wymaga świadków.

Kiedy testament może być uznany za nieważny?

Testament może być uznany za nieważny w poniżej przedstawionych sytuacjach:

  • gdy spadkodawca nie był w pełni świadomy, co robi, spisując testament – np. w przypadku chorób psychicznych spadkodawcy, demencji, choroby Alzheimera itd.
  • spadkodawca sporządził testament, ponieważ był zagrożony lub zaszantażowany, zmuszony, aby to zrobić – czyli nie zrobił tego z własnej woli, ale pod przymusem
  • spadkodawca sporządził testament, mając niejasny obraz sytuacji – gdyby znał prawdę, podział majątku wyglądałby inaczej.