TSUE oceni procedurę nominacyjną sędziów

Czy osoby, które zostały powołane na urząd sędziego bez opinii środowiska sędziowskiego, mogą orzekać? Na to pytanie odpowie już dziś Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Pytania prejudycjalne wskazujące na ewentualne nieprawidłowości w procedurze powoływania sędziów sądów powszechnych do TSUE skierowały dwa sądy – Sąd Okręgowy w Katowicach oraz Sąd Okręgowy w Krakowie. Dotyczą one problemu, o którym pisaliśmy na łamach DGP wielokrotnie. Otóż po zmianach wprowadzonych przez poprzednią ekipę rządzącą, w rezultacie których sędziowie do Krajowej Rady Sądownictwa zostali wybrani nie przez środowisko, ale przez posłów, część organów samorządu sędziowskiego uznała, że takie ukształtowanie KRS może być niezgodne z konstytucją i że w związku z tym do czasu rozstrzygnięcia tych wątpliwości nie będą one brały udziału w procedurze nominacyjnej przeprowadzanej przez ten organ. Innymi słowy: czasowo wstrzymały się od opiniowania kandydatów startujących w konkursach sędziowskich.

Taką decyzję podjęło także Zgromadzenie Przedstawicieli Sędziów Apelacji Katowickiej. W rezultacie osoba, której dotyczy pytanie prejudycjalne SO w Katowicach, nie została zaopiniowana przez odpowiedni organ samorządu sędziowskiego, choć w obowiązującym wówczas stanie prawnym taka opinia była wymagana.

– W czasie trwania konkursu, w którym o stanowisko sędziowskie ubiegała się A.Z., obowiązywały przepisy odpowiadające konstytucyjnej zasadzie udziału samorządu sędziowskiego w procesie nominacyjnym – zwraca uwagę sędzia Krystian Markiewicz, autor pytania do TSUE. Jak zauważa, z czasem rola zgromadzeń w procesie nominacyjnym była modyfikowana, jednak nie wpływało to na ocenę prawidłowości tego procesu. Wpływ władzy sądowniczej na to, kto zostanie sędzią, był bowiem zagwarantowany tym, że głos rozstrzygający w tej kwestii należał do KRS. Tak jednak było do momentu dokonania zmian w sposobie wyłaniania członków KRS i przekazania tej kompetencji posłom, czyli przedstawicielom władzy ustawodawczej.

Warto przypomnieć, że obowiązujące teraz regulacje nie wymagają już nawet przedstawienia przez samorząd sędziowski opinii o kandydatach. Ustawodawca w odpowiedzi na odmowę przez organy samorządu sędziowskiego brania udziału w procedurze nominacyjnej prowadzonej przez obecną KRS, wprowadził nowelizacją z 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1443) do ustawy o KRS (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 389 ze zm.) przepis, zgodnie z którym brak opinii kolegium sądu czy też oceny zgromadzenia ogólnego sędziów nie stanowi przeszkody w przygotowaniu przez KRS listy kandydatów na urząd sędziego. I w takim właśnie trybie została powołana sędzia, której z kolei dotyczą pytania SO w Krakowie.

Co istotne, oba sądy pytają TSUE również o problem kontroli uchwał podejmowanych przez KRS. Zgodnie z obowiązującym prawem odwołania od nich trafiają do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Tymczasem, jak twierdzą autorzy pytań do TSUE, izba ta nie jest sądem obsadzonym należycie, a jej skład jest sprzeczny zarówno z przepisami krajowymi, jak i unijnymi.©℗