Komornicy będą korzystać wyłącznie z e-doręczeń

Kancelarie komornicze będą wysyłać korespondencję tylko w postaci elektronicznej, a wartość nieruchomości będzie można oszacować nawet bez wchodzenia do mieszkania dłużnika.

Co prawda zgodnie z ustawą o doręczeniach elektronicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 569 ze zm.) wysyłanie pism na adres elektroniczny wpisany do bazy adresów do doręczeń w szeroko rozumianym obszarze wymiaru sprawiedliwości ma być obowiązkowe dopiero od października 2029 r., jednak nie ma przeszkód, by tę funkcjonalność wdrażać w poszczególnych obszarach wcześniej. Oczywiście jeśli pozwalają na to warunki techniczne. A że komornicy od lat są w awangardzie, jeśli chodzi o zastosowanie rozwiązań informatycznych, to resort sprawiedliwości przygotował przepisy wykonawcze, które umożliwią im korzystanie z e-doręczeń.

Czekając na podpis

Chodzi o rozporządzenie w sprawie określenia terminów i zakresów spraw, w których komornicy sądowi mogą dokonywać doręczeń na adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych, albo za pokwitowaniem przez operatora wyznaczonego w ramach publicznej usługi hybrydowej. Dokument trafił do podpisu na biurko ministra sprawiedliwości Marcina Warchoła. Rozporządzenie, które ma wejść w życie 10 grudnia, określa rodzaje spraw, w jakich komornik będzie mógł wysyłać pisma w postaci cyfrowej na adres do e-doręczeń lub tzw. przesyłką hybrydową (patrz: ramka).

Usługa e-doręczeń umożliwia wysyłkę, odbiór i przechowywanie korespondencji online. Od zwykłej poczty elektronicznej różni się tym, że jest to usługa zaufania, a więc gwarantuje bezpieczeństwo i pewność skutków prawnych. Wiadomość wysłana z adresu do e-doręczeń ma taki skutek prawny jak list polecony za potwierdzeniem odbioru. Przedsiębiorcy już mogą zakładać skrzynki na stronie Biznes.gov.pl (ci wpisani do Krajowego Rejestru Sądowego będą musieli to zrobić do końca marca przyszłego roku, a dla firm wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej datą graniczną jest koniec września 2026 r.). Natomiast od 1 stycznia przyszłego roku każdy nowy przedsiębiorca będzie musiał założyć skrzynkę, rozpoczynając działalność. Z kolei osoby fizyczne będą mogły założyć skrzynkę przez aplikację mObywatel. Dane wszystkich tych podmiotów będą umieszczane w Bazie Adresów Elektronicznych.

Elektronicznie lub hybrydowo

Nowe przepisy umożliwią komornikom wysyłanie pism w postaci cyfrowej do wszystkich odbiorców. Z tym, że ci, którzy utworzyli adres do e-doręczeń, odbiorą je w postaci cyfrowej, natomiast do pozostałych trafią one w postaci papierowej. To za sprawą przesyłki hybrydowej, czyli usługi realizowanej przez Pocztę Polską, która polega na tym, że nadawca wysyła pisma drogą elektroniczną, te następnie są w sposób zautomatyzowany drukowane i kopertowane (operator zapewnia, że cały proces odbywa się z zachowaniem tajemnicy korespondencji) i doręczane tradycyjnie przez listonosza.

– Od dawna Krajowa Rada Komornicza wskazuje na potrzebę jak najszerszej informatyzacji postępowania egzekucyjnego, dlatego z satysfakcją przyjęliśmy zmianę rozporządzenia o biurowości uwzględniającą możliwość korzystania z e-doręczeń i publicznej usługi hybrydowej, jak również przygotowanie projektu rozporządzenia, które umożliwi komornikom korzystanie z doręczeń w oparciu o ustawę o doręczeniach elektronicznych – mówi Sławomir Szynalik, prezes KRK. – Mamy wielką nadzieję, że rozporządzenie to zostanie niebawem podpisane. To będzie mały krok, jeśli chodzi o zmianę obowiązujących przepisów, ale jednocześnie wielki krok w zakresie usprawnienia postępowania egzekucyjnego i obniżenia kosztów ponoszonych przez strony postępowania. Zmiana ta również w sposób znaczący wpłynie na obniżenie kosztów związanych z działalnością egzekucyjną, co ma szczególne znaczenie w kontekście ich lawinowego wzrostu – dodaje prezes.

Bez wchodzenia do mieszkania

To niejedyne zmiany. Jednocześnie ma zostać podpisana nowelizacja rozporządzenia w sprawie dokonywania w sprawie szczegółowego sposobu przeprowadzenia opisu i oszacowania nieruchomości (Dz.U. z 2016 r. poz. 1263). I tak oględziny nieruchomości będą mogły być przeprowadzone przy użyciu urządzeń technicznych pozwalających zdalnie utrwalić obraz (np. dronów). Przykładowo, by ocenić budzący wątpliwości stan techniczny dachu, biegły nie będzie się musiał na niego wdrapywać czy wynajmować wysięgnika.

Co więcej, w przypadku gdy dłużnik odmawia wpuszczenia komornika w celu oszacowania nieruchomości, nie zawsze będzie konieczne zarządzenie otwarcia lokalu. Jeżeli powołany do sporządzenia operatu szacunkowego biegły uzna, że jest w stanie określić wartość nieruchomości, dokonując oględzin w ograniczonym zakresie, to nie trzeba będzie przełamywać zabezpieczeń.

– Zawsze generuje to dodatkowe koszty i utrudnienia: trzeba wezwać ślusarza, zapewnić asystę policji, a później zabezpieczyć lokal. Tymczasem, jeśli mamy do czynienia z typowym mieszkaniem np. w bloku czy kamienicy, a z informacji uzyskanych choćby od sąsiadów wynika, że jego stan nie odbiega znacząco od normy i biegły uzna, że jest w stanie dokonać szacunkowej wyceny w oparciu o podobne tego typu nieruchomości, to będzie można na tym poprzestać – tłumaczy Rafał Fronczek, były prezes KRK.

Oczywiście dłużnik, którego nieruchomość została w ten sposób wyceniona, będzie miał prawo wnieść skargę na opis i oszacowanie, w której będzie mógł wykazywać, że wycena jest zbyt niska, a nawet domagać się przeprowadzenia ponownego oszacowania, ale to będzie zwiększać koszty egzekucyjne. Dlatego komornicy liczą, że już sama możliwość wyceny nieruchomości niezależnie od tego, czy dłużnik wpuści komornika, czy nie, może motywować do współpracy w celu uzyskania jak najkorzystniejszej wyceny.

Rozporządzenie przesądza też, że jeśli komornik nie może dokonać oględzin ani w normalnym trybie, ani w ograniczonym zakresie, to wówczas stosuje się art. 814 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego, który mówi właśnie o zarządzeniu otwarcia mieszkania.

– To bardzo ważny przepis, ponieważ do tej pory w doktrynie był spór, czy w przypadku niewpuszczenia komornika w celu dokonania oszacowania komornik powinien zarządzić otwarcie mieszkania, czy w pierwszej kolejności należy zmienić zarządcę nieruchomości, którym standardowo na samym początku jest dłużnik. W tym drugim przypadku oznaczałoby to, że komornik musiałby wprowadzić w zarząd innego zarządcę, który byłby zobligowany do udostępniania nieruchomości na każde żądanie komornika. Rozporządzenie przesądza w sposób jednoznaczny, że w takim wypadku nie ma potrzeby zmieniać zarządcy i można zarządzić otwarcie drzwi – tłumaczy Fronczek. ©℗