Naczelna Rada Adwokacka proponuje rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do wykonywania m.in. praw zmarłego pokrzywdzonego w postępowaniu karnym.
Przedstawiona w tej sprawie petycja została zaaprobowana przez sejmową komisję. Inicjatywą zajmą się następnie posłowie. Jeśli propozycja pomyślnie przejdzie proces ustawodawczy, zmiany mogłyby wejść w życie już po tygodniu od ogłoszenia nowego brzmienia przepisów w Dzienniku Ustaw.
Obecnie obowiązujące regulacje przewidują, że w razie śmierci pokrzywdzonego przysługujące mu prawa mogą w zastępstwie wykonywać osoby najbliższe lub pozostające na jego utrzymaniu, a w razie ich braku – także prokurator działający z urzędu. Dwie pierwsze grupy podmiotów mogą także w dowolnym momencie przystąpić do postępowania karnego jako oskarżyciel posiłkowy, jeżeli w trakcie toczącej się sprawy pokrzywdzony (działający wcześniej w tej roli) zmarł. Prawo przewiduje, że musi to jednak nastąpić w nieprzekraczalnym terminie trzech miesięcy. W przeciwnym razie postępowanie ulegnie umorzeniu. Jak zaznacza jednak NRA w przedstawionej petycji, w praktyce konieczne – i korzystne – byłoby rozszerzenie kręgu podmiotów w taki sposób, by praw zmarłego pokrzywdzonego mógł dochodzić również jego spadkobierca, który obecnie nie ma w postępowaniu karnym nic do powiedzenia. Prowadzi to do niekorzystnej sytuacji, w której sprawa może zostać np. dość szybko umorzona, jeżeli pokrzywdzony nie miał bliskich osób w rozumieniu przepisów k.p.k. Jak podkreśla NRA, rozszerzenie kręgu podmiotów mogących wstąpić w prawa pokrzywdzonego jest rozwiązaniem, które uwzględnia także zmiany zachodzące w społeczeństwie i w rzeczywistości.
Druga propozycja zmian w przepisach dotyczy z kolei prawa do złożenia wniosku o wznowienie postępowania na korzyść skazanego w sytuacji, gdy ten zmarł. Obecnie inicjatywę w tym zakresie ma wyłącznie osoba najbliższa, co – jak wskazuje NRA – jest pewną niekonsekwencją ustawodawcy w odniesieniu do innych przepisów. Po zaproponowanych zmianach wniosek mogłaby złożyć także osoba utrzymywana przez skazanego oraz jego ewentualny spadkobierca. Krąg podmiotów kształtowałby się więc tak samo, jak w przypadku wstąpienia w prawa zmarłego pokrzywdzonego.
„Czyniąc rozważania na gruncie aktualnego stanu prawnego, nie można bagatelizować sytuacji, w której zmarły skazany nie pozostawił osoby najbliższej, a istnieją podstawy do złożenia wniosku o wznowienie postępowania. Wówczas ani osoba pozostająca na utrzymaniu skazanego, ani jego spadkobiercy, wobec obowiązującego brzmienia art. 542 par. 2, nie posiadają uprawnień do złożenia przedmiotowego wniosku” – wyjaśnia w petycji NRA.
Adwokacka inicjatywa została przedstawiona na ostatnim posiedzeniu sejmowej komisji do spraw petycji, która postanowiła wystąpić do Sejmu z inicjatywą ustawodawczą. Kolejny ruch w tej sprawie będzie więc należał do posłów. ©℗
Etap legislacyjny
Projekt w Sejmie
