Choć szczegółowe, merytoryczne rozpatrzenie projektu ma nastąpić dopiero na kolejnym posiedzeniu, dziś sejmowa komisja praw człowieka formalnie rozpoczęła prace nad projektem zmian w Prawie o adwokaturze. Jest on pokłosiem zmian, o które wnioskowała Naczelna Rada Adwokacka. W uzasadnieniu wskazano m.in., że trudno wśród licznych nowelizacji ustawy z 1982 r. doszukać się takich regulacji, które zmierzałyby do usprawnienia funkcjonowania adwokatury.

NRA: będą jeszcze zmiany

Inicjatywę ustawodawczą sejmowa komisja przyjęła w październiku tego roku. Wcześniej, na marcowym posiedzeniu, jego założenia przedstawiał prezes NRA Przemysław Rosati. Dziś, podczas pierwszego czytania, NRA reprezentowała dyrektor Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych mec. Dorota Kulińska, która wskazywała, że konsultacje i prace nad projektem trwały co najmniej od 3-4 lat, a zmiany mają akceptację środowiska.

Mec. Kulińska przyznała przy tym, że wersja projektu nie jest finalna. Doprecyzowania wymaga m.in. proponowany art. 37a, który w obecnym brzmieniu stanowi, że adwokat powinien zapewnić zastępstwo w przypadku przemijającej przeszkody tak, aby prowadzone przez niego sprawy nie doznały uszczerbku. Celem zmiany miało być przesądzenie, że – w przeciwieństwie do tego, jak jest dotychczas – adwokat nie musi zapewniać substytucji m.in. w czasie urlopu.

Wśród poselskich pytań wybrzmiewała m.in. konieczność większego ujednolicenia przepisów dotyczących korporacji adwokackiej i radcowskiej. W tym kontekście wymieniano proponowane regulacje dotyczące zakazu posługiwania się tytułem zawodowym – podczas gdy w projekcie dotyczącym adwokatów wskazano, że grozi za to kara ograniczenia wolności albo grzywny do 50 tys. złotych, w projekcie zmiany ustawy o radcach górne widełki wynoszą już 100 tys. zł.

Adwokaci kontra kancelarie odszkodowawcze

Najwięcej emocji wzbudziły natomiast projektowane przepisy art. 4 ust. 1aa oraz ust. 1ab. Chodzi o to, aby pomoc prawna obejmowała także pośrednictwo w zawieraniu umów w sprawie takiej pomocy oraz udzielanie pełnomocnictwa do świadczenia pomocy prawnej, a także „działalność polegającą na zorganizowanym dochodzeniu roszczeń osób trzecich, w ich imieniu lub na ich rachunek, choćby roszczenie zostało przeniesione na podmiot prowadzący taką działalność w drodze przelewu”.

O tę propozycję, w praktyce ograniczającą działalność tzw. kancelarii odszkodowawczych, mec. Kulińską pytał poseł Polski 2050 Tomasz Zimoch oraz poseł PiS Sebastian Kaleta, według którego mowa wręcz o przemycaniu „korporacyjnej wrzutki”, która ma na celu „monopolizacje usług prawnych przez adwokatów w obszarze czynności przedprocesowych.

- Jestem wyjątkowo zdziwiona, że uważacie państwo, że to jest jakiekolwiek przemycanie czegokolwiek- odparła mec. Kulińska, wskazując, że adwokatura od lat mówi o tym, że konieczne jest uregulowanie podmiotów świadczących usługi w zakresie pomocy prawnej i przeniesienie ciężaru jest pomocy na rynek podmiotów profesjonalnych – odparła mec. Kulińska.

W 2023 r. adwokaci i radcy prawni zmienili swoje kodeksy etyki tak, żeby zakazać współpracy z takimi podmiotami. Na brak regulacji w sprawie kancelarii odszkodowawczych uwagę zwraca też m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich, który na początku tego roku po raz kolejny przypomniał, że mimo zapowiedzi resortu sprawiedliwości działalność ich działalność dalej nie jest uregulowana.

Co jeszcze w przepisach?

Projekt noweli Prawa o adwokaturze zakłada też m.in. uregulowanie źródeł finansowania samorządu adwokackiego. Oprócz składek członkowskich i opłat za wpisy na listy przewidziano możliwość pozyskiwania środków z: darowizn, subwencji, dotacji dochodów z własnej działalności oraz majątku własnego izb i NRA.

Przepisy zakładają, że organy samorządowe adwokatury mogą obradować w trybie stacjonarnym, zdalnym lub hybrydowym oraz podejmować uchwały w trybie obiegowym. Przy głosowaniach ma obowiązywać zasada większością głosów, z decydującym głosem przewodniczącego przy równości głosów.

Zmiany dotyczą też m.in. egzaminów wstępnych na aplikację adwokacką – komisje kwalifikacyjne do ich przeprowadzania miałyby działać na obszarze właściwości każdej okręgowej rady adwokackiej, a nie – jak dotąd – jedynie w wyznaczonych izbach. To krok w stronę tego, by ułatwić kandydatom dostęp do zawodu.

Etap legislacyjny: projekt w trakcie I czytania