W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów z dnia 18 listopada 2025 r. pod numerem UD333 pojawiły się założenia do projektu nowelizacji ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny. Projekt został przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

Koniec więzienia za obrazę uczuć religijnych? Nowelizacja Kodeksu karnego po wyroku ETPC w sprawie Dody

Projekt nowelizacji ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2025 r. poz. 383) jest odpowiedzią na wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 15 września 2022 r. w sprawie Rabczewska przeciwko Polsce (skarga nr 8257/13). Trybunał uznał, że Polska naruszyła art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, ograniczając prawo do swobodnego wyrażania opinii. W ocenie Trybunału charakter i surowość sankcji są kluczowe dla oceny proporcjonalności ingerencji w wolność słowa. W omawianej sprawie nawet kara grzywny w wysokości 5 tys. zł została uznana za nieproporcjonalną, co tym bardziej podważa zasadność kary pozbawienia wolności do lat dwóch, przewidzianej w art. 196 k.k.

Sprawa Dody przed ETPC jako impuls do nowelizacji Kodeksu karnego: kara grzywny za obrazę uczuć religijnych pod lupą wolności słowa

Katalizatorem dla planowanej nowelizacji była wspomniana sprawa Doroty "Dody" Rabczewskiej, która odniosła zwycięstwo przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Sprawa dotyczyła wyroku skazującego artystkę na karę grzywny za obrazę uczuć religijnych, której dopuściła się w publicznej wypowiedzi w 2009 r. Przypomnijmy, piosenkarka stwierdziła wówczas, że "bardziej wierzy w dinozaury niż w Biblię", uzasadniając to tym, że "ciężko wierzyć w coś, co spisał jakiś napruty winem i palący jakieś zioła", odnosząc się do autorów księgi jako do "tych wszystkich gości, którzy spisali te wszystkie niesamowite historie". Wypowiedź ta oburzyła część środowisk katolickich. Wyrok skazujący Dodę na 5 tysięcy złotych grzywny zapadł w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa w 2012 roku.

Kontrowersje wokół kary pozbawienia wolności za obrazę uczuć religijnych w art. 196 k.k. i ryzyko tymczasowego aresztowania

Przestępstwo obrazy uczuć religijnych, uregulowane w art. 196 k.k., obecnie zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch. Sankcja izolacyjna budzi jednak kontrowersje ze względu na ocenny charakter znamion czynu oraz możliwość stosowania tymczasowego aresztowania wobec osób podejrzanych.

Surowe kary za obrazę uczuć religijnych w praktyce: 17 osób pozbawionych wolności i 5 tymczasowo aresztowanych w latach 2020–2024 – czy zmiany w art. 196 k.k. są konieczne?

Statystyki pokazują, że w latach 2020–2024 na podstawie art. 196 k.k. pozbawiono wolności 17 osób, a tymczasowo aresztowano pięć. Utrzymywanie tak surowej sankcji nie jest konieczne ani z punktu widzenia Konstytucji RP, ani zobowiązań międzynarodowych, tłumaczy autor projektu.

Na czym polega planowana nowelizacja art. 196 k.k.?

Projekt przewiduje wykreślenie kary pozbawienia wolności z katalogu sankcji za obrazę uczuć religijnych, pozostawiając jedynie kary nieizolacyjne – grzywnę i ograniczenie wolności. Zmiana ta ma ograniczyć ryzyko instrumentalnego wykorzystywania przepisu oraz wyeliminować możliwość stosowania tymczasowego aresztowania w takich sprawach. Jednocześnie sądy otrzymają jasną wskazówkę ustawową, aby orzekane grzywny były proporcjonalne i wyważone, z poszanowaniem wolności wypowiedzi.

Planowany termin przyjęcia projektu przez RM to IV kwartał 2025 r.