Polskie firmy chcące się rozwijać na skalę międzynarodową mogą liczyć na kompleksowe wsparcie, finansowane w dużym stopniu z funduszy europejskich
Ekspansja międzynarodowa – te dwa słowa często onieśmielają przedsiębiorców. Wyjście z ofertą poza granicę naszego kraju wydaje się bardzo trudnym wyzwaniem, szczególnie w opinii właścicieli i menedżerów najmniejszych firm. Trudno się z nią nie zgodzić. Rozpoznanie specyfiki obcych rynków, nawiązanie kontaktów handlowych czy odnalezienie się w przepisach rzeczywiście nie jest proste. Jednak polskie firmy, szczególnie te najmniejsze, nie są w tych kwestiach pozostawione same sobie. Do ich dyspozycji jest wiele usług ułatwiających rozpoczęcie i rozwinięcie działalności na skalę międzynarodową. Dzięki dofinansowaniu z funduszy europejskich są one dostępne bezpłatnie lub na preferencyjnych warunkach. Z programów dostępnych na lata 2014–2020 na wsparcie eksportu przeznaczone jest w sumie ok. 630 mln euro.
Czy takie wsparcie jest potrzebne i uzasadnione? Skala polskiego eksportu systematycznie rośnie. Od początku transformacji, czyli 1991 r. wartość towarów sprzedawanych za granicę wzrosła 14-krotnie. Od wstąpienia do Unii Europejskiej w 2004 roku 2,6-krotnie. Mogłoby się wydawać, że takie wyniki to powód do zadowolenia, jednak w porównaniu z innymi krajami nie wypadamy dobrze. Dane Eurostatu jednoznacznie wskazują, że działalność polskich przedsiębiorstw jest niedostatecznie umiędzynarodowiona. Zaledwie 3,4 proc. firm sprzedaje produkty i usługi na rynki UE, a 1,7 proc. do innych krajów świata. Wynik ten plasuje Polskę w ogonie wśród krajów UE. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw odsetek ten jest jeszcze mniejszy.
Wydawnictwa i internet
Źródłem kompleksowych informacji o rynkach zagranicznych dla firm, chcących rozwijać się na skalę międzynarodową, jest internet. Ministerstwo Gospodarki prowadzi dwa portale przeznaczone dla obecnych i przyszłych eksporterów: www.eksporter.gov.pl oraz www.trade.gov.pl. W najbliższym czasie zostaną one połączone w jedną całość. Na stronach tych znajdują się ogólne informacje o prowadzeniu działalności na rynkach zagranicznych, źródłach wsparcia finansowego i doradczego dla eksporterów, adresy wydziałów promocji handlu i inwestycji ambasad i konsulatów RP oraz innych podmiotów wspierających wymianę handlową. Bezpłatnie udostępnione są też przewodniki po wybranych rynkach czy też poradniki podpowiadające, jak zarejestrować i prowadzić działalność w innych krajach.
Strony te umożliwiają również poszukiwanie zagranicznych odbiorców – można na nich umieszczać własną ofertę współpracy, a także przeglądać ogłoszenia i przetargi publikowane przez podmioty z zagranicy.
Opracowania pomagające przedsiębiorcom przygotować się do wejścia na zagraniczne rynki publikowane są również w wersji papierowej i udostępniane bezpłatnie, np. w instytucjach otoczenia biznesu.
Doradztwo
W ostatnich latach, dzięki dofinansowaniu z funduszy europejskich utworzona została ogólnopolska sieć Centrów Obsługi Inwestorów i Eksporterów (COIE). Celem ich działalności jest tworzenie przyjaznych warunków dla podejmowania aktywności mikro i małych przedsiębiorstw na rynkach międzynarodowych oraz rozwój eksportu realizowanego przez mikro, małe i średnie firmy. Z usług COIE mogą też korzystać firmy duże.
W punktach COIE przedsiębiorcy mogą korzystać z bezpłatnych konsultacji i dostępu do informacji w zakresie niezbędnym do planowania, organizowania i realizacji eksportu lub inwestycji poza granicami Polski, w tym również nt. regulacji obowiązujących na rynku docelowym. Konsultanci pomagają też w wyszukiwaniu partnerów na rynkach zagranicznych. Do końca 2014 r. w całym kraju wyświadczonych zostało ponad 20 tys. usług tego typu.
Targi i misje
Nawiązywaniu współpracy międzynarodowej sprzyja rozwój wirtualnych kanałów komunikacji, jednak nowoczesne technologie nie są w stanie zastąpić bezpośredniego kontaktu przedsiębiorców. Wciąż jeszcze krokiem milowym w procesie zdobywania zagranicznych rynków jest udział w imprezach targowych, misjach gospodarczych i spotkaniach branżowych. Ze względu na wysokie koszty takiej formy promocji przedsiębiorcy od lat mogą liczyć na jej dofinansowanie z funduszy europejskich. Dotacje pokrywają część kosztów profesjonalnego przygotowania strategii rozwoju działalności międzynarodowej firmy oraz jej późniejszej realizacji. Strategia taka uwzględnia specyfikę oferty przedsiębiorstwa, wskazuje potencjalne rynki zbytu i określa plan działań promocyjnych. Do niedawna dofinansowanie na działania tego typu można było uzyskać w ramach Paszportu do eksportu – działania finansowanego z krajowego programu Innowacyjna Gospodarka. Skorzystało z niego ok. 4 tys. firm. W nowym rozdaniu Funduszy Europejskich dotacje na działania związane m.in. z doradztwem, tworzeniem nowych modeli biznesowych czy udziale firm w misjach i targach gospodarczych będą dostępne w Programach Regionalnych. – Wspierane będą działania dostosowujące procesy biznesowe oraz ofertę produktową mikro, małych i średnich firm do potrzeb nowych rynków zbytu lub podnoszących ich produktywność i wydajność, zwiększając tym samym przewagę konkurencyjną. Dostępna będzie również pomoc w nawiązywaniu kontaktów gospodarczych z partnerami zagranicznymi lub utworzeniu wspólnej oferty rynkowej, udostępnianiu informacji o możliwościach kooperacji oraz warunkach inwestowania na określonych rynkach. Oferowane będą także usługi w zakresie np. badania rynku krajów spoza UE, czy przygotowania i rozwoju strategii internacjonalizacji – wymienia Piotr Popa, rzecznik prasowy Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju.
W ramach Programu Inteligentny Rozwój firmy działające w Polsce będą też mogły uczestniczyć w promocji branżowej, np. poprzez udział reprezentacji branży w targach, misjach gospodarczych czy spotkaniach międzynarodowych. Firmy będą mogły w konkursie starać się o dofinansowanie udziału w takich branżowych programach promocji.
Dodatkowo działanie wspierające internacjonalizację najmniejszych firm przewidziane jest w Programie Polska Wschodnia. Skierowane jest ono do firm z pięciu najsłabiej rozwiniętych polskich województw, które chciałyby rozpocząć lub rozwinąć działalność eksportową.
– Pomoc udzielana będzie dwuetapowo. Najpierw przedsiębiorcy będą mogli liczyć na kompleksowe, indywidualne i dostosowane do swoich potrzeb doradztwo, które zaowocuje opracowaniem nowego modelu biznesowego związanego z umiędzynarodowieniem ich działalności. W dalszej kolejności firmy objęte wsparciem w pierwszym etapie będą mogły ubiegać się o dofinansowanie m.in. na doradztwo w zakresie wyszukiwania, selekcji oraz nawiązania kontaktów z partnerami zagranicznymi czy też przygotowania produktu lub usługi do potrzeb rynku docelowego Ponadto przewiduje się również wsparcie udziału firm w krajowych i międzynarodowych targach gospodarczych i branżowych, o ile stanowić to będzie element niezbędny do realizacji opracowanej w ramach działania strategii. Dzięki temu MSP z Polski wschodniej będą mogły zwiększyć swoją aktywność na międzynarodowych rynkach, a tym samym wzmocnić swoją konkurencyjność – mówi Piotr Popa.
Więcej innowacji
Polski eksport na tle innych krajów unijnych przedstawia się niezbyt imponująco nie tylko pod względem ilościowym i wartościowym, lecz także jakościowym. Udział eksportu produktów wysokiej techniki w Polsce wynosi ok. 7 proc. przy średniej unijnej na poziomie ok. 15,5 proc. Struktura ta poprawia się w ostatnich latach, jednak wciąż konieczna jest realizacja działań, które ułatwią najmniejszym firmom oferowanie innowacyjnych produktów i usług na rynkach zagranicznych. Poszerzenie rynków zbytu dla nowych produktów i usług wpływa na opłacalność działalności badawczo-rozwojowej. Dlatego też w programie Inteligentny Rozwój przewidziane jest wsparcie z zakresu internacjonalizacji. Finansowanie koncentruje się na projektach, które skutkują nawiązywaniem przez przedsiębiorstwa kontaktów z zagranicznymi kontrahentami i inwestorami.
– Wsparcie jest skierowane do innowacyjnych przedsiębiorstw z sektora MSP reprezentujących wybrane sektory gospodarki o wysokim potencjale eksportowym w szczególności w obszarach Krajowych Inteligentnych Specjalizacji, posiadających innowacyjne produkty/usługi, np. powstałe głównie w wyniku prac B+R. Firmy te powinny posiadać już potencjał do umiędzynarodowienia swojej działalności i być ukierunkowane na prowadzenie eksportu na wybranych rynkach – wyjaśnia Piotr Popa.
W programie Inteligentny Rozwój przewidziane jest wsparcie w:
● nawiązywaniu kontaktów o charakterze gospodarczym i technologicznym, których celem będzie wprowadzenie wysoko innowacyjnych produktów, usług lub technologii na rynki wybranych krajów,
● włączaniu się w łańcuchy dostaw wiodących firm technologicznych, jak również do międzynarodowych projektów B+R, prowadzonych z udziałem tego typu przedsiębiorstw,
● poszukiwaniu zagranicznego finansowania dla prowadzonych projektów B+R+I, np. od zagranicznych aniołów biznesu, funduszy VC.
Oferowane wsparcie umożliwi nawiązywanie kontaktów biznesowych pozwalających na rozwój aktywności na danym rynku, a także dostosowanie strategii marketingowej, produktu, strategii sprzedaży do oczekiwań klientów i inwestorów zagranicznych.
Dodatkowo przewidziano wsparcie skierowane do Krajowych Klastrów Kluczowych (KKK), czyli klastrów o istotnym znaczeniu dla polskiej gospodarki i wysokiej konkurencyjności międzynarodowej, które zostaną wybrane w konkursie organizowanym przez Ministerstwo Gospodarki.
– Dofinansowanie obejmować będzie usługi związane z aktywnością klastra i/lub jego członków na rynkach zagranicznych, ze szczególnym uwzględnieniem działalności badawczo-rozwojowej i innowacyjnej. Zapotrzebowanie na ww. usługi powinno wynikać ze strategii rozwoju klastra – mówi Piotr Popa.
Gdzie po informacje
WSPARCIE EKSPORTU
Największą bazę informacji dla obecnych i przyszłych eksporterów stanowią portale Ministerstwa Gospodarki: www.eksporter.gov.pl i www.trade.gov.pl.
FUNDUSZE EUROPEJSKIE
INTERNET
Źródłem kompleksowych informacji na temat funduszy europejskich jest portal Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju: www.funduszeeuropejskie.gov.pl
Szczegółowe informacje na temat programów regionalnych są na stronach internetowych zarządów województw, których adresy są dostępne na portalu Funduszy Europejskich.
PUNKTY INFORMACYJNE FUNDUSZY EUROPEJSKICH
W całym kraju działają punkty informacyjne funduszy europejskich, w których konsultanci bezpłatnie udzielają informacji na temat możliwości uzyskania wsparcia, procedur z tym związanych, istotnych terminów oraz dokumentów. Lista adresowa punktów jest dostępna na stronie: www.funduszeeuropejskie.gov.pl
PROJEKT REALIZOWANY W RAMACH KONKURSU DOTACJI ORGANIZOWANEGO PRZEZ MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY I ROZWOJU, WSPÓŁFINANSOWANEGO ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ W RAMACH PROGRAMU OPERACYJNEGO POMOC TECHNICZNA.