Subskrybuj nas na Youtube
Kilka miesięcy temu zmarł mój dziadek, jestem jego jedynym spadkobiercą, co też zostało poświadczone przez notariusza – opowiada pan Paweł. – Mój dziadek nie był może człowiekiem majętnym, ale dysponował niewielkim kapitałem, który przenosił z banku do banku, z lokaty na lokatę. Wiem, że miał pieniądze na różnych rachunkach w różnych miejscach. Wydaje mi się, że nie zlikwidowałem wszystkich, bo po prostu o nich nie wiedziałem. Czy nowe prawo pozwoli mi zdobyć wiedzę na temat finansowych inwestycji mojego dziadka – zastanawia się czytelnik.
Nowe przepisy, o których pisze pan Paweł, to nowelizacja prawa bankowego, jaka weszła w życie 1 lipca. Powołała ona centralną informację o rachunkach uśpionych, którą prowadzi Krajowa Izba Rozrachunkowa. To usługa zupełnie nowa, która umożliwi dostęp do wiedzy o kontach osób zmarłych i innych zapomnianych rachunkach osób fizycznych prowadzonych we wszystkich działających w kraju bankach i SKOK-ach.
Już teraz pan Paweł (oraz każdy, kto uzyskał tytuł prawny do spadku po posiadaczu rachunku albo osoba fizyczna poszukująca własnych rachunków) może złożyć wniosek o udzielenie takiej informacji w dowolnym banku lub SKOK-u. Nie trzeba być nawet jego klientem. Wtedy ta instytucja wyśle pytanie do centralnej informacji, a ona roześle je do wszystkich innych banków i SKOK-ów. Te zobowiązane są do odpowiedzi.
Na ich podstawie centralna informacja sporządzi zestawienie wszystkich banków i SKOK-ów, w których zmarły miał rachunki. Będzie tam nazwa instytucji, numer rachunku i informacja, czy jest on nadal aktywny. Nie dostarczy jednak wiedzy o zgromadzonych na koncie kwotach. Po te dane pan Paweł będzie musiał się zwrócić już bezpośrednio do konkretnego banku lub SKOK-u.
Zmiana polega na tym, że dotychczas poszukiwanie rachunków uśpionych wymagało zwracania się z odrębnymi pytaniami do wszystkich banków lub SKOK-ów, w których zmarły, według naszych przypuszczeń, mógł mieć rachunek. Teraz informacja zbiorcza o wszystkich możliwych kontach powinna pojawić się w ciągu kilku dni (poszczególne banki i SKOK-i mają na to trzy dni – potem powstaje zestawienie).
Warto jednak wiedzieć, że centralna informacja ma służyć poszukiwaniu rachunków bankowych osób fizycznych, w tym także kont związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, oraz imiennych rachunków członków spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Nie ma jednak możliwości poszukiwania tą drogą jednostek funduszy inwestycyjnych, rachunków maklerskich, polis ubezpieczeniowych czy inwestycyjnych. Tych szukać trzeba jak dotychczas – „na piechotę”.
Aby uzyskać informację, pan Paweł musi zgłosić się do banku z dowodem osobistym lub paszportem i udowodnić tytuł prawny do spadku. W jego przypadku będzie to notarialne poświadczenie dziedziczenia. Może to być także prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, a w przypadkach obcokrajowców – także zagraniczne orzeczenie. Jeżeli natomiast wniosek chce złożyć osoba poszukująca własnych rachunków, wystarczy paszport lub dowód osobisty. Usługa może (ale nie musi) być odpłatna, przy czym opłata nie może być wyższa niż koszt wygenerowania takiej informacji.
Według różnych szacunków na uśpionych kontach może znajdować się od 5 do 15 mld zł
Bank musi pilnować, czy posiadacz konta żyje
Umowa rachunku ulega rozwiązaniu w przypadku śmierci posiadacza, a także jeśli w ciągu 10 lat nic się na tym rachunku nie dzieje: nie będzie wpłat, wypłat czy jakichkolwiek innych dyspozycji dotyczących zgromadzonych środków. Jednak bank lub SKOK z półrocznym wyprzedzeniem będzie musiał poinformować klienta, że ten dziesięcioletni okres się zbliża. Wcześniej, bo po pięcioletnim braku aktywności na koncie instytucje te będą miały prawo (i obowiązek) ustalenia, czy właściciel rachunku żyje. W tym celu otrzymają dostęp do danych zgromadzonych w systemie PESEL.
Więcej informacji dla klienta
Także do tej pory każdy posiadacz rachunku bankowego (lub w SKOK) miał prawo dokonać dyspozycji na wypadek śmierci, czyli wskazać, kto ma w tej sytuacji prawo do wypłaty pieniędzy. Stosunkowo niewiele osób korzystało z tej możliwości. Teraz już w momencie otwierania rachunku bank powinien zasugerować złożenie takiej dyspozycji. Co więcej, w ciągu najbliższego półrocza wszyscy posiadacze kont powinni zostać poinformowani przez swoje banki listownie o istnieniu takiej możliwości.
Podstawa prawna
Art. 1 ustawy z 9 października 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1864 ze zm.). Art. 56, art. 56a, art. 57, art. 92 ba-bd ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. z 2015 r. poz. 128 ze zm.). Art. 9f, art. 13a–f ustawy z 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1450 ze zm.).