ZUS wypłaca 312,71 zł dodatku na prąd – bez względu na wiek i dochód

Ryczałt energetyczny to pieniężny dodatek wypłacany przez ZUS w ściśle określonych przypadkach – nie jest to program powszechny dla wszystkich emerytów. Kwota dodatku została zaktualizowana w 2025 r. i wynosi 312,71 zł miesięcznie. Co ważne, świadczenie nie jest uzależnione od kryterium dochodowego i, w przeciwieństwie do bonów, nie wymaga rozliczenia rachunków. Poniżej zbieramy w jednym miejscu zasady, dokumenty, terminy, odpowiedź na kluczowe pytanie o „przeznaczenie na prąd”, a także porównanie z innymi formami wsparcia.

Kto dostanie ryczałt energetyczny w 2025 r.? (grupy uprawnionych)

Ryczałt energetyczny przysługuje konkretnym grupom, a nie „wszystkim seniorom”. Ustawa o kombatantach wymienia osoby, którym – obok innych uprawnień – przysługuje m.in. ryczałt energetyczny. To przede wszystkim: kombatanci i ofiary represji (wojennych/powojennych), a także wdowy i wdowcy po takich osobach, jeśli pobierają świadczenia emerytalno-rentowe. W katalogu uprawnionych znajdują się również osoby z tytułami szczególnymi (np. żołnierze przymusowo zatrudniani w kopalniach/batalionach budowlanych) oraz ich małżonkowie-świadczeniobiorcy. Kluczowe jest urzędowe potwierdzenie statusu – co do zasady decyzją Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (UdSKiOR). To rozwiązanie porządkuje system: państwo wspiera tych, którym z racji doświadczeń historycznych przyznano szczególne prawa, a ZUS realizuje wypłatę dodatku razem z emeryturą/rentą. Dochód nie ma znaczenia, ale status – tak. Podstawa: art. 20 i art. 24 ustawy (Dz.U. 2022 poz. 2039 – t.j.).

Mikro-FAQ

• Czy muszę być emerytem? Najczęściej tak, gdyż dodatek wypłaca organ emerytalno-rentowy. Są jednak również przepisy dotyczące osób z prawem do świadczenia „w wysokości dodatku kombatanckiego”, którym łącznie przysługują odpowiednie uprawnienia (w tym ryczałt).
• Czy liczy się wiek? Nie ma progu wieku dla samego ryczałtu - liczy się status i pobieranie świadczenia.

Ile wynosi dodatek „na prąd"? Aktualna kwota ryczałtu

Od 1 marca 2025 r. kwota ryczałtu energetycznego wynosi 312,71 zł miesięcznie. Stawkę ogłasza co roku – w Monitorze Polskim – Szef UdSKiOR, na podstawie delegacji z art. 20 ust. 3d ustawy. To rozwiązanie techniczne: waloryzacja dodatku jest sprzężona z waloryzacją emerytur i rent, więc co roku od marca pojawia się nowa kwota. Z punktu widzenia domowego budżetu, roczne wsparcie wynosi 3 752,52 zł (12×312,71 zł). W 2024 r. obowiązywała niższa wartość (299,82 zł), co dobrze pokazuje mechanizm indeksacji.

Czy liczy się wiek i dochód? (krótko: wiek i dochód nie są kryterium)

W praktyce prawo do dodatku nie jest determinowane ani wiekiem, ani dochodem. Kluczowy jest status kombatanta/osoby represjonowanej (lub wdowy/wdowca po takiej osobie) oraz pobieranie świadczenia emerytalno-rentowego/zbliżonego. To dlatego w przekazie medialnym pojawia się skrót „bez względu na dochody i wiek”. Ustawodawca uznał, że to wyrównanie kosztów energii dla uprzywilejowanej, historycznie zdefiniowanej grupy, a nie narzędzie polityki socjalnej zależnej od progu dochodowego. Warto pamiętać, że podobnie skonstruowane są inne „dodatki kombatanckie".

Mikro-FAQ

• Czy wysoki dochód wyklucza? Nie. Liczy się status, nie poziom dochodu.
• Czy pracujący emeryt traci prawo? Nie, samo zatrudnienie nie stanowi przesłanki negatywnej, jeśli zachowany jest status i pobieranie świadczenia.

Czy dodatek trzeba wydać na prąd i czy ZUS to sprawdza?

To najczęściej zadawane pytanie – i dobra wiadomość jest prosta: nie ma przepisu, który nakazywałby wydawać ryczałt energetyczny „tylko na prąd”. Świadczenie ma charakter pieniężny (nie jest „bonem” ani „voucherem”), trafia na konto świadczeniobiorcy wraz z emeryturą/rentą i nie podlega rozliczeniu wobec ZUS. Ani ustawa, ani oficjalne wytyczne ZUS nie wymagają przedstawiania rachunków za energię lub paragonów – to beneficjent decyduje, czy przeznaczy dodatek na prąd, inne media, leki czy żywność. Taki charakter wynika wprost z konstrukcji ustawy, która w art. 24 mówi o świadczeniach pieniężnych wypłacanych przez organy emerytalno-rentowe, oraz z opisu ZUS, że dodatek wypłacany jest razem z emeryturą/rentą (a nie „na ręce dostawcy energii”).

Mikro-FAQ

• Czy ZUS może żądać faktur za prąd? Nie - brak takiego obowiązku w przepisach i procedurach.
• Czy mogę wydać te pieniądze na inne potrzeby? Tak, to dodatek gotówkowy dla uprawnionego.

Jak złożyć wniosek o ryczałt energetyczny? (krok po kroku, ZUS-ERK)

1. Sprawdź uprawnienia – potrzebna jest decyzja Szefa UdSKiOR potwierdzająca status (kombatant/osoba represjonowana) lub – dla wdów/wdowców – potwierdzająca uprawnienia jako członka rodziny po osobie uprawnionej.
2. Wypełnij formularz ZUS-ERK (wniosek o świadczenie obejmuje również ryczałt energetyczny). Druk dostępny jest w ZUS (i w wersji PDF).
3. Złóż wniosek: w placówce ZUS (pisemnie lub ustnie do protokołu), pocztą, a w przypadku zamieszkania poza krajem – również przez konsulat.
4. Czekaj na decyzję – co do zasady do 30 dni od wyjaśnienia okoliczności i złożenia kompletu dokumentów. Po przyznaniu, dodatek jest dopisywany do emerytury/renty.

Dokumenty najczęściej wymagane: decyzja UdSKiOR (o statusie) lub dokumenty wojskowe w przypadku żołnierzy przymusowo zatrudnianych; od wdów/wdowców - decyzja o uprawnieniach jako członek rodziny po kombatancie.

Wzór tabeli – co przygotować do wniosku:

Kiedy i jak wypłacany jest ryczałt energetyczny? (harmonogram)

W typowej sytuacji dodatek jest wypłacany co miesiąc razem z emeryturą lub rentą – świadczeniobiorca widzi go jako osobną pozycję na pasku wypłaty/przelewie. Ustawa przewiduje też rozwiązania dla osób, które nie pobierają emerytury/renty – w tych przypadkach przepisy odsyłają do szczególnych trybów i częstotliwości (np. wypłaty kwartalne wskazane w konstrukcji przepisów art. 20/20¹). W praktyce zdecydowana większość uprawnionych otrzymuje jednak miesięczną dopłatę z bieżącym świadczeniem – to najprostsze i najwygodniejsze rozwiązanie organizacyjne dla ZUS i beneficjenta.

Kto nie skorzysta z dodatku na prąd od ZUS?

Dodatek nie przysługuje „każdemu seniorowi” - to najczęstsze nieporozumienie. Jeżeli nie masz decyzji UdSKiOR (statusu kombatanta/osoby represjonowanej) i nie jesteś wdową/wdowcem po osobie uprawnionej, ZUS nie przyzna ryczałtu. Błędem jest też utożsamianie ryczałtu energetycznego z powszechnymi „dodatkami prądowymi” – to inne instrumenty. Nie przysługuje on również „z urzędu” członkom rodzin, którzy nie spełniają warunków z ustawy (np. brak prawa do świadczenia emerytalno-rentowego). Zdarza się też, że wnioskodawcy mylą ryczałt energetyczny z bonem energetycznym (program dochodowy) i odwrotnie – każde z tych świadczeń działa na innych zasadach.

Podatki, składki, egzekucja – co z potrąceniami?

Ryczałt energetyczny jest dodatkiem do świadczenia i – zgodnie z komunikatami/waloryzacją – wypłacany jest jako kwota pieniężna przypisana do uprawnienia ustawowego. Dodatek jest wypłacany w pełnej wysokości jako element dodatków do emerytur/rent i nie jest odrębnie opodatkowany jak przychód ze stosunku pracy (dla emeryta/rencisty jego „PIT-owa” sytuacja wynika z całej emerytury/renty). W praktyce beneficjent otrzymuje pełne 312,71 zł. Konstrukcja prawna (świadczenie pieniężne wypłacane przez organ rentowy – art. 24) potwierdza brak obowiązku „rozliczania” wydatków z tytułu dodatku.

Podstawa prawna i dokumenty

Ryczałt energetyczny wynika z ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego - przede wszystkim:

• art. 20 (katalog uprawnień, waloryzacja, kompetencja Szefa UdSKiOR do ogłoszenia kwoty),
• art. 24 (wypłata świadczeń pieniężnych przez organy emerytalno-rentowe). Aktualna kwota 312,71 zł od 1.03.2025 r. została ogłoszonakomunikatem Szefa UdSKiOR w Monitorze Polskim 2025, poz. 78.