W jakim terminie ZUS musi wydać decyzję w sprawie przyznania emerytury

Wystąpiłam do ZUS z wnioskiem o przyznanie mi wcześniejszej emerytury w związku z tym, że mam staż pracy w szczególnych warunkach. ZUS wezwał mnie do złożenia dodatkowych dokumentów, których nie miałam, po czym i tak przyznał mi emeryturę. Postępowanie w sprawie trwało kilka miesięcy, a ZUS ma ponoć na wydanie decyzji 30 dni. Czy mogę domagać się odsetek?

Jeżeli w opisywanym wypadku ZUS ponosi odpowiedzialność za niewydanie decyzji w terminie, powinien wypłacić odsetki za zwłokę.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna) ZUS wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. W myśl natomiast art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia sądu, jeżeli ZUS nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Wyjaśnienie ostatniej okoliczności

Ustawa emerytalna stanowi ponadto, że jeżeli na podstawie przedstawionych środków dowodowych nie jest możliwe ustalenie prawa lub wysokości świadczenia, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się datę końcową dodatkowego terminu do przedstawienia niezbędnych dowodów, wyznaczonego przez ZUS, albo datę przedstawienia tych dowodów.

W opisywanej sytuacji ZUS wzywał wnioskodawcę do przedstawienia dodatkowych dowodów, ale mimo ich nieprzedstawienia decyzja pozytywna została i tak wydana. Powstaje zatem pytanie, kiedy nastąpiło wyjaśnienie ostatniej okoliczności, a więc od kiedy należy liczyć termin na wydanie decyzji.

W tym kontekście warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 8 czerwca 2020 r. (sygn. akt III AUa 1981/19). Sąd stwierdził, że przez wyjaśnienie „ostatniej niezbędnej okoliczności” trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa.

Niezasadne wezwanie

Jeżeli w opisywanej sytuacji organ rentowy miał już wszelkie dane wymagane do wydania decyzji przyznającej prawo do świadczeń, to należy uznać, że wzywanie do składania dodatkowych informacji lub dokumentów nie było zasadne.

Ważne! Wzywanie wnioskodawcy do składania nieistotnych dla sprawy informacji nie może być dla ZUS sposobem na przedłużanie postępowania. Jeśli wnioskodawca złożył wszystkie wymagane dokumenty wraz z wnioskiem, to ZUS miał na wydanie decyzji w tej sprawie 30 dni.

Zwłoka skutkuje odpowiedzialnością odsetkową. Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli ZUS nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego.

Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które zakład nie ponosi odpowiedzialności. ©℗