Subskrybuj nas na Youtube
Sądy rozpatrując sprawy przeciwko ZUS, muszą zeznania świadków traktować na równi z dokumentami przedstawianymi przez pracodawców. Starając się o świadczenie, należy dostarczyć jak najwięcej dowodów potwierdzających prawo do niego.
Czy sąd może kwestionować zeznania świadków
ZUS odmówił mi prawa do emerytury z racji wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Z dokumentów wystawionych przez pracodawcę wynikało bowiem, że pracowałam na stanowisku, gdzie nie było oddziaływania szkodliwych czynników. Poprosiłam byłych przełożonych nadal pracujących w firmie, żeby przedstawili sądowi zakres moich obowiązków. Sąd I instancji uznał jednak, że ich zeznania są niewiarygodne. Czy powinnam się odwoływać do sądu apelacyjnego?
TAK
Obecnie obowiązujące przepisy przewidują możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo do świadczenia lub jego wysokość. Taki dowód dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres. Inaczej jest w sprawach toczących się w sądach, gdzie trafiają odwołania od decyzji niekorzystnych dla ubezpieczonych. Z dotychczasowego orzecznictwa wynika, że dowód z zeznań świadków nie może być uznany za słabszy lub mniej wartościowy od innych. To, że określone relacje świadków pozostają w sprzeczności z dokumentami, nie jest wystarczające do przyjęcia, że ich zeznania są niewiarygodne. Wszelkie dowody podlegają bowiem swobodnej ocenie. Taka ocena została zapisana wprost w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku. Sędziowie uznali wówczas świadectwo pracy jako dowód z dokumentu prywatnego, który nie ma silniejszej mocy dowodowej niż dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron. Co więcej, sądy przyjmując świadectwa pracy jako dokumenty prywatne wystawiane przez pracodawców, mają możliwość prowadzenia postępowania dowodowego, korzystając z zeznań świadków. Sprawa naszej czytelniczki powinna więc mieć ciąg dalszy.
Podstawa prawna
Par. 22–24 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412 ze zm.).
Art. 6–10 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.).
Wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 5 marca 2014 r. (sygn. akt III AUa 1272/13).
Czy świadek może potwierdzić fakt zatrudnienia
Przez ponad 20 lat pracowałam w fabryce na Dolnym Śląsku. Na początku lat 90. zakład sprzedano zagranicznej firmie, która zwolniła wszystkich pracowników, a cała wzorcownia została zabrana za granicę. Podobno fabryka jeszcze kilka razy zmieniała właściciela. W przyszłym roku planuję przejść na emeryturę. Brakuje mi dokumentów potwierdzających ostatni rok zatrudnienia w zlikwidowanej fabryce już po prywatyzacji. Czy koleżanki z firmy mogą potwierdzić moje zatrudnienie?
TAK
W wyniku przemian gospodarczych po 1989 roku wiele osób ma poważne problemy ze zgromadzeniem dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia. Mogą jednak korzystać z pomocy świadków. Występując do ZUS z wnioskiem o ustalenie emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, a także o ustalenie kapitału początkowego lub o świadczenie przedemerytalne, powinny złożyć oświadczenie o braku dokumentów potwierdzających okres zatrudnienia, a także braku dowodów pośrednich. W oświadczeniu wnioskodawca informuje o przyczynach uniemożliwiających uzyskanie dokumentów i wskazuje dwóch świadków, najlepiej byłych współpracowników, którzy składają zeznania o jego zatrudnieniu. Powinni przede wszystkim zaświadczyć, jaką pracę wykonywał (rodzaj, zajmowane stanowisko), w jakim okresie, czy była to praca stała, w pełnym czy niepełnym wymiarze czasu, sezonowa czy dorywcza, przez ile godzin lub dni wykonywana, czy w trakcie jej wykonywania zainteresowany był ubezpieczony. Przedstawienie jak największej liczby faktów dotyczących pracy osoby zainteresowanej oraz świadka podnosi wiarygodność zeznań. Nie można mylić imion, dat, nazwy firmy i rodzaju pracy. Wpływ na ocenę wiarygodności zeznań mają też gesty oraz mimika.
Podstawa prawna
Par. 22–27 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412 ze zm.).
Art. 5–10 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.).
Czy trzeba odtworzyć świadectwa pracy
W czerwcu 1997 r. przeprowadziłam się z Białegostoku do Wrocławia. Z rodzinnego domu zabrałam całe swoje archiwum, w którym były także świadectwa pracy. W lipcu tego samego roku moje mieszkanie zostało zniszczone podczas powodzi tysiąclecia. Czy będą musiała odtwarzać wszystkie te dokumenty, żeby ubiegać się o emeryturę?
NIE
Katastrofalna powódź w lipcu 1997 r. spowodowała, że wiele osób straciło dokumenty potwierdzające zatrudnienie. I właśnie z tego powodu ZUS uznaje zeznania świadków potwierdzające zatrudnienie po 15 listopada 1991 r. w przypadku utraty dokumentów wskutek powodzi. Z takiej samej możliwości mogą skorzystać osoby zatrudnione po tym terminie, jeśli miały ukończone 15 lat, a wykonywały prace w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Świadkowie mogą także potwierdzić zatrudnienie młodocianych pracowników przypadające przed 1 stycznia 1975 r., gdy pracodawca stwierdzi brak dokumentacji z tego okresu i brak możliwości potwierdzenia, że były zawierane (bądź nie) umowy z takimi pracownikami, albo potwierdzi, że zawierał umowy z młodocianymi pracownikami, lecz z powodu braku pełnej dokumentacji nie może potwierdzić faktu zatrudnienia konkretnej osoby.
Podstawa prawna
Par. 22–27 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe ( Dz.U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412 ze zm.).
Art. 5–10 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.).
Czy świadkowie potwierdzą kwotę zarobków
Mam za sobą 40 lat pracy. Za dwa lata przechodzę na emeryturę. Kadrowa namówiła mnie, żebym rozpoczął poszukiwania potwierdzeń wysokości zarobków, bo to będzie mieć wpływ na wysokość kapitału początkowego. Czy mogą to zrobić koledzy, którzy ze mną pracowali?
NIE
Wysokości wynagrodzenia lub dochodu, który ma stanowić podstawę wymiaru emerytury lub renty, w tym także kapitału początkowego, nie można udowodnić zeznaniami świadków. Natomiast inne składniki wynagrodzenia, takie jak premie, nagrody lub dodatki, mogą być uwzględnione tylko wtedy, gdy zachowana dokumentacja wskazuje niewątpliwie na ich faktyczną wypłatę w określonej wysokości, od której została odprowadzona składka na ubezpieczenie społeczne. Nie można więc uwzględniać premii, nagród ani dodatków określonych w dokumentacji osobowej pracownika jako składników wynagrodzenia przysługujących warunkowo (np. uzależnionych od wykonania planu produkcyjnego) lub uznaniowo i wypłacanych w zmiennych wysokościach – w razie braku dokumentów potwierdzających ich wypłatę i wysokość. Jeśli w aktach osobowych pracownika wynagrodzenie określone jest stawką godzinową, to dopuszczalne jest ustalenie wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru świadczenia. Jednak tylko wtedy, gdy zachowały się dane dotyczące liczby godzin, jaką pracownik faktycznie przepracował w danym okresie na określonym stanowisku (dziennie, tygodniowo lub miesięcznie). W razie gdy zainteresowany nie ma możliwości uzyskania wymaganych dowodów, przyjmowane są kopie dokumentacji płacowej sporządzonej przez archiwum lub uwierzytelnione kopie dokumentacji płacowej sporządzonej przez inne instytucje przechowujące dokumentację danego pracodawcy. Do ustalenia podstawy wymiaru z takiej dokumentacji może być przyjęte wynagrodzenie i ewentualnie wykazane inne składniki, co do których nie ma wątpliwości, iż były wypłacone i podlegały składce na ubezpieczenie społeczne.
Podstawa prawna
Par. 21–27 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412 ze zm.).
Art. 5–10 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.).
Czy duża liczba dowodów pomoże uzyskać świadczenie
Moja mama w grudniu przechodzi na emeryturę. Próbuje odszukać wszystkie dokumenty potwierdzające nie tylko lata pracy, ale także wysokość zarobków. Czy złożenie PIT za lata 90. zwiększy jej szanse na otrzymanie wyższej emerytury?
TAK
Wielokrotnie zakład emerytalny kwestionował dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe. W takim przypadku należy przedstawić dowody pośrednie, takie jak PIT, wystawione przez pracodawcę, które mogą być uznane na podstawie orzeczenia sądu. W postępowaniu sądowym bowiem dopuszczalne jest przeprowadzenie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia i jego wysokość. Dotyczy to przypadku, gdy organ rentowy kwestionuje treść załączonych do wniosku dokumentów, jak też wówczas, gdy osoba ubiegająca się o świadczenie – z różnych przyczyn – nie może takich dokumentów przedstawić. Sąd ma bowiem obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz prawo do jego własnej oceny. Prawomocny wyrok sądu – niezależnie od uzasadnienia rozstrzygnięcia – wiąże nie tylko strony i sąd, który go wydał, lecz również organ rentowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Podstawa prawna
Par. 21–27 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412 ze zm.).
Art. 5–10 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.).
