Poradnia ubezpieczeniowa

Czy premia jest uwzględniana w podstawie wymiaru zasiłku

Nie, takiej premii nie należy wliczać do podstawy wymiaru zasiłku.

Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Za „wynagrodzenie” ustawa zasiłkowa uznaje przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe.

Tego rodzaju sprawę rozpatrywał ZUS, wydając interpretację indywidualną z 13 maja 2024 r. (znak DI/100000/43/314/2024). W sprawie tej wnioskodawca uznał, że wypłacona nagroda (premia) za polecenie kandydata do pracy nie mieści się w kategorii przychodu ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiąganego przez pracowników z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Mieści się ona w kategorii „inne źródła”, gdyż nie jest ona wynagrodzeniem za świadczoną pracę. Jak stwierdził bowiem dyrektor KAS w interpretacji z 28 lipca 2022 r. (znak: O112-KDIL2-1.4011.454.2022.I.MKA), tego rodzaju nagroda nie wiąże się z wykonywaniem pracy na rzecz podmiotu wypłacającego to świadczenie. Zatem przysporzenie, jakie otrzymują osoby polecające, nie stanowi elementu warunków ich pracy i płacy, ale stanowi przychód z innych źródeł.

Skoro zatem tego rodzaju wypłata nie jest przychodem ze stosunku pracy, nie jest również oskładkowana, a w związku z tym – nie może być również wliczana do podstawy wymiaru zasiłku.

W jakich okolicznościach zawał serca może zostać uznany za wypadek przy pracy

Tak, wykonywanie zwykłych obowiązków nie może być uznane za zewnętrzną przyczynę, która wywołuje zdarzenie powodujące uraz.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

W tego rodzaju sytuacjach problematyczne jest przede wszystkim określenie, co jest „przyczyną zewnętrzną”. Jak wskazał np. SN w postanowieniu z 21 marca 2023 r. (sygn. akt I PSK 97/22), przyczyna zewnętrzna charakteryzuje się tym, że pochodzi spoza organizmu człowieka i powinna wypływać ze sfery zagrożenia, jakie stwarza praca, a więc z takich okoliczności, które powstały w związku ze statusem pracownika.

Warto tu wspomnieć o wyroku Sądu Najwyższego z 7 lutego 2024 r. (sygn. akt II USKP 15/23), w którym SN uznał, że w niektórych przypadkach mogą wystąpić wyjątkowe okoliczności pozwalające uznać zawał serca za skutek przyczyny zewnętrznej. Przede wszystkim chodzi o wyjątkowy wysiłek fizyczny. SN wymienił w uzasadnieniu wyroku, że może być on wynikiem:

• pracy ponad dopuszczalny limit godzin;
• dźwigania lub przesuwania ciężkiego przedmiotu w niedogodnej pozycji;
• przystąpienia do pracy po okresie dłuższego urlopu;
• wykonywania pracy przez pracownika przemęczonego dotychczasową jej intensywnością i rozmiarem oraz bez odpoczynku przez dłuższy czas;
• wykonywania pracy z nakazu pracodawcy, co do której istnieją przeciwskazania określone w zaświadczeniu lekarskim.

Taką zewnętrzną przyczyną może być również szczególne przeżycie wewnętrzne (stres, uraz psychiczny) w postaci emocji o znacznym nasileniu powstałe wskutek okoliczności nietypowych dla normalnych stosunków pracowniczych.

Zdaniem SN oznacza to, że wykonywanie zwykłych, choćby wymagających dużego wysiłku fizycznego, czynności przez pracownika, który doznał zawału serca w czasie i miejscu wykonywania zatrudnienia, nie może być uznane za zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy.

Sama praca nie może bowiem stanowić zewnętrznej przyczyny, ale może nią być dopiero określona nadzwyczajna sytuacja związana z tą pracą.

Na jakiej podstawie ZUS może odebrać rentę z tytułu niezdolności do pracy osobie tuż przed emeryturą

Przepisy pozwalają ZUS zweryfikować, czy osoba pobierająca rentę nadal jest niezdolna do pracy. Nie obowiązuje przy tym ograniczenie co do wieku uprawnionego.

Pozwala na to art. 107 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z nim prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie.

Niezdolną do pracy w rozumieniu wymienionej ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. ZUS może zweryfikować ten stan i stwierdzić, że rencista nie jest już niezdolny do pracy.

W szczególności okoliczności te nie uzasadniają kontynuowania wypłaty renty w sytuacji, gdy ZUS stwierdza brak niezdolności do pracy. Tak podał np. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 4 września 2020 r. (sygn. akt III AUa 1662/19).

Także zatem w opisywanej sytuacji ubezpieczony nie może powoływać się w odwołaniu jedynie na swój wiek i trudności w znalezieniu pracy. Powinien zakwestionować ustalenie ZUS co do odzyskania zdolności do pracy oraz złożyć wniosek o powołanie biegłego, który ustali jego zdolność do pracy w toku postępowania przed sądem.

Czy uczestnictwo w szkoleniu może spowodować utratę zasiłku opiekuńczego

Tak, uczestnictwo w szkoleniu może oznaczać utratę zasiłku za cały okres.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki m.in. nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat.

Do zasiłku opiekuńczego stosuje się także art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z nim ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Celem zwolnienia od pracy z powodu konieczności opieki nad dzieckiem jest właśnie opieka nad dzieckiem. Jeśli pracownik będzie wykonywał czynności niedające się pogodzić z ww. celem, to zostanie pozbawiony zasiłku. O utracie prawa do zasiłku orzeka ZUS, ale pracodawca może poinformować zakład o powziętych podejrzeniach co do nieprawidłowego wykorzystywania zwolnienia od pracy. Wątpliwości te mogą dotyczyć m.in. udziału w szkoleniu.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w postanowieniu z 26 sierpnia 2021 r. (sygn. akt III USK 194/21) wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z jego celem w przypadku zasiłku opiekuńczego może polegać na zaniechaniu albo zaniedbywaniu opieki nad dzieckiem. Jako przykład takich zaniechań czy zaniedbań można wskazać m.in. wyjazd za granicę lub udział w szkoleniu, kursie. Do takich zaniedbań należy również zaliczyć niesprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, które w czasie choroby przebywa w szkole, pozostając pod opieką pedagogów.

©℗