Poradnia ubezpieczeniowa

Zdecydowanie warto rozważyć odwołanie od decyzji ZUS, ponieważ sam fakt podwożenia kolegi nie przesądza jeszcze o tym, że zdarzenia nie można uznać za wypadek w drodze z pracy.

Kluczowe znaczenie mają konkretne okoliczności zdarzenia, które mogą przemawiać za przyznaniem prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W odróżnieniu od wypadku przy pracy zdarzenie uznane za wypadek w drodze do pracy lub z pracy nie daje prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. Może jednak stanowić podstawę do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy na korzystniejszych zasadach, czyli przy mniej rygorystycznych wymogach dotyczących okresów składkowych i nieskładkowych. Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

• jest niezdolny do pracy;
• ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;
• niezdolność do pracy powstała w okresach ubezpieczenia oraz w okresach pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;
• nie ma ustalonego prawa do emerytury lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Osoba, która stała się niezdolna do pracy w wyniku wypadku w drodze do lub z pracy, nie musi spełniać warunku dotyczącego minimalnego stażu ubezpieczeniowego. W pozostałych przypadkach – gdy niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30. roku życia – konieczne jest udokumentowanie co najmniej 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych przypadających w ciągu ostatnich 10 lat poprzedzających złożenie wniosku o rentę lub datę powstania niezdolności.

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Uznaje się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego najdogodniejsza, ze względów komunikacyjnych.

Właśnie z taką sytuacją mamy do czynienia w przedstawionym przypadku. Kwestia sporna w niniejszej sprawie, a więc to, czy podwiezienie kolegi z pracy uniemożliwia uznanie zdarzenia za wypadek w drodze z pracy, była już rozpatrywana przez sądy. Warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 12 marca 2020 r. (sygn. akt III AUa 895/19). Sąd uznał, że za drogę do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia w rozumieniu art. 57b ust. 1 ustawy emerytalnej, mimo wydłużenia najkrótszej drogi, należy uznać także podwiezienie współpracownicy do domu, w sytuacji kiedy:

• jest to droga rutynowa,
• wspólna jazda współpracowników odbywała się za wiedzą przełożonego, który opracował grafik ich pracy, aby mogli razem dojeżdżać do/z pracy własnym samochodem z uwagi na brak środków komunikacji publicznej i potrzebę obniżenia kosztów dojazdu,
• „podwiezienie współpracownika nie przekracza czasowych granic potrzeby”.

W opisywanym przypadku kluczowe będzie zatem określenie okoliczności, jakie towarzyszyły zdarzeniu. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w ww. wyroku jako warunek do uznania zdarzenia za wypadek w drodze z pracy wymaga, aby podwożenie współpracownika odbywało się za wiedzą przełożonego i było związane z grafikiem. To jednak zdanie konkretnego składu sądu, dlatego warto złożyć odwołanie także wtedy, gdy wspólna podróż wynikała z innych przyczyn.

Jakie świadczenia przysługują zleceniobiorczyni w ciąży, gdy zleceniodawca zmarł

Zleceniobiorczyni będzie miała prawo do kontynuowania zasiłku chorobowego do wyczerpania okresu zasiłkowego (270 dni), ale nie otrzyma zasiłku macierzyńskiego. Może wystąpić o świadczenie rodzicielskie.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy – nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni.

Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy zasiłkowej za okres niezdolności do pracy lub niemożności wykonywania pracy przypadający po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego zasiłek chorobowy przysługuje nie dłużej niż przez 91 dni. Wyjątek dotyczy m.in. niezdolności do pracy występującej w trakcie ciąży.

W opisywanej sytuacji kobieta będzie miała więc prawo do pobierania zasiłku chorobowego do wyczerpania 270-dniowego okresu zasiłkowego pod warunkiem, że będzie to niezdolność nieprzerwana.

Inaczej będzie z zasiłkiem macierzyńskim. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy zasiłkowej zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która m.in. w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko.

Z powyższej zasady ogólnej wynika, że prawo do zasiłku macierzyńskiego w związku z urodzeniem dziecka powstaje tylko wtedy, gdy matka podlegała ubezpieczeniu chorobowemu w tym czasie. Wyjątki od tej zasady to:

• wymienione w tym samym przepisie urodzenie dziecka na urlopie wychowawczym oraz
• sytuacja określona w art. 30 ustawy zasiłkowej.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy zasiłkowej zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży:

• wskutek śmierci, ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy;
• z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.

Wyjątek ten dotyczy jedynie kobiet zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę. Nie stosuje się go analogicznie do zleceniobiorczyń. A to oznacza, że w opisywanym przypadku zleceniobiorczyni nie będzie miała prawa do zasiłku macierzyńskiego po urodzeniu dziecka. Nabędzie ona jednak prawo do świadczenia rodzicielskiego, o którym mowa w art. 17c ustawy o świadczeniach rodzinnych. Przysługuje ono za okres równoważny z urlopem macierzyńskim i rodzicielskim oraz ewentualnie uzupełniającym urlopie macierzyńskim. Świadczenie to wypłaca się w kwocie 1000 zł. Jest ono nieoskładkowane i nieopodatkowane, a więc wypłaca się je dokładnie w kwocie 1000 zł. Wniosek w tej sprawie składa się w odpowiednich jednostkach organizacyjnych gminy (miasta).

Jakie konsekwencje dla płatnika zasiłku ma uznanie przez ZUS długotrwale chorego pracownika za zdolnego do pracy

Płatnik, gdy otrzyma z ZUS decyzję o braku prawa do zasiłku, powinien zaprzestać jego wypłaty. Osoba, której lekarz wystawił zaświadczenie o niezdolności do pracy, może być w okresie tej niezdolności wezwana na badanie do ZUS. Zgodnie z art. 59 ust. 7 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) jeżeli po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania ubezpieczonego lekarz orzecznik ZUS określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim, za okres od tej daty zaświadczenie lekarskie traci ważność. W takim przypadku lekarz orzecznik wystawia zaświadczenie, które jest traktowane na równi z zaświadczeniem stwierdzającym brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, wydanym w myśl art. 229 par. 4 kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.

Zaświadczenie lekarza orzecznika wystawiane jest elektronicznie i przekazywane jest na profil PUE ZUS płatnika i ubezpieczonego. W zaświadczeniu tym lekarz stwierdza m.in. datę ustania niezdolności do pracy.

Następnie ZUS wydaje decyzję o braku prawa do zasiłku. Kopię tej decyzji przesyła pracodawcy ubezpieczonego, którego ta decyzja dotyczy. W rozstrzygnięciu tym stwierdza się, że od danego dnia badana osoba nie jest już niezdolna do pracy i nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

Trzeba jednak pamiętać, że pracownik może odwołać się od decyzji ZUS w sprawie pozbawienia prawa do zasiłku i utrzymywać, że nadal jest niezdolny do pracy. W takiej sytuacji zapewne nie stawi się do pracy, a o statusie pracownika rozstrzygnie sąd. ©℗