Testament ustny to szczególna forma przekazania majątku, którą można sporządzić w określonych sytuacjach. Jakie warunki trzeba spełnić, aby procedura dziedziczenia przebiegła zgodnie z prawem? Ekspertka rozwiewa wątpliwości.

Prawniczka i mediatorka Justyna Gruszka-Jeleń w rozmowie z gazetaprawna.pl tłumaczy, jak sporządzić testament ustny zgodnie z przepisami, jakie wymogi należy spełnić oraz o czym warto pamiętać, gdy decydujemy się na tę formę przekazania majątku.

W jakich sytuacjach testament ustny jest dopuszczalny przez prawo?

Tę szczególną formę testamentu według przepisów możemy sporządzić w określonych wypadkach. Przede wszystkim w sytuacji, kiedy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy. Takie okoliczności zostały uszczegółowione w oparciu o orzecznictwo sądów powszechnych. Nie wystarczy samo przekonanie spadkodawcy o tym, że w niedalekiej przyszłości umrze. Musi być oparte o uzasadnione okoliczności, które są obiektywne, wynikają z doświadczenia medycznego czy życiowego.

Obiektywne okoliczności do sporządzenia testamentu ustnego występują np. w razie wystąpienia nagłej, ciężkiej choroby spadkodawcy czy gwałtownego pogorszenia stanu zdrowia. Przesłanką może być również podeszły wiek i poczucie spadkobiercy oraz obiektywna obawa przed utratą świadomości, rozeznania życiowego itd. Wtedy właśnie spadkodawca może sporządzić testament i przekazać ustnie swoją wolę.

Standardowo testament sporządza się w formie pisemnej. Natomiast w przypadku formy ustnej muszą zaistnieć te szczególne okoliczności, z powodu których nie można dochować obowiązków związanych z formą pisemną.

Ważne

Aby ustny testament był ważny, spadkodawca musi być świadomy i w pełni władzy umysłowej. To warunek konieczny, ponieważ sporządzenie testamentu to oświadczenie woli.

Co poza problemami zdrowotnymi może być przesłanką do sporządzenia ustnej formy testamentu?

Jak możemy sobie wyobrazić, wybór ustnej formy testamentu usprawiedliwiają również wszystkie inne okoliczności, które są szczególne i uniemożliwiają lub utrudniają zachowanie standardowej formy testamentu, czyli pisanej. Również nadzwyczajne wydarzenia, np. kataklizmy.

Jakie warunki muszą zostać spełnione, by testament ustny był ustalony zgodnie z prawem?

Według przepisów prawa przy ustalaniu testamentu ustnego musi być obecnych co najmniej dwóch świadków (może być ich więcej). Poza tym aby ta forma przekazania majątku była skuteczna, ta czynność musi być potwierdzona przed sądem. W czasie postępowania sądowego sąd wysłuchuje świadków, którzy przekazują ustalenia sporządzone przez spadkodawcę. Ważne, aby dotrzymać terminu – potwierdzenie testamentu ustnego najpóźniej powinno być dokonane w terminie sześciu miesięcy od śmierci spadkodawcy.

Jakie jest ryzyko sporządzenia ustnej formy testamentu?

Ustna forma testamentu niesie ze sobą pewne ryzyko, bo w sytuacji, gdy spadkodawca składa oświadczenie w obecności dwóch świadków, później nie ma wpływu na to, jak ta wola faktycznie będzie przez nich przekazana. Oczywiście wybiera świadków zgodnie ze swoim sumieniem i liczy, że przekażą jego wolę zgodnie z oświadczeniem. Najlepiej, gdy świadkowie nie mają własnego interesu związanego ze spadkiem. Mimo wszystko to dość ryzykowna forma przekazania majątku.

Rozmawiała Ewa Karbowicz

Justyna Gruszka-Jeleń – prawniczka i mediatorka specjalizująca się w sprawach prawa cywilnego i gospodarczego. Na co dzień związana z kancelarią Jaroch Pakos z Wrocławia