Emeryt wojskowy mimo opłacania składek nie otrzyma świadczenia rehabilitacyjnego

Choruję od kilku miesięcy. Jestem zatrudniony na etacie w jednej z instytucji wojskowych, a jednocześnie pobieram emeryturę wojskową. ZUS odmówił mi świadczenia rehabilitacyjnego z powodu pobierania tej emerytury. Czy to wyklucza prawo do świadczenia rehabilitacyjnego? Przecież płacę składkę chorobową, a kilka lat temu mój kolega z pracy, też emeryt wojskowy, takie świadczenie otrzymał.

W opisywanej sytuacji istotną informacją jest to, że pracownik ma prawo do emerytury wojskowej. To powoduje, że stanowisko ZUS jest prawidłowe i ma ono swoje oparcie w przepisach ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa).

Odrębne systemy

Zgodnie z art. 18 tej ustawy wynika, że świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. O tych okolicznościach orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Z art. 19 ustawy zasiłkowej wynika zaś m.in., że świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy, 75 proc. tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży – 100 proc. tej podstawy.

W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że art. 18 ust. 1 ustawy zasiłkowej wymaga, aby po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego, to znaczy po upływie maksymalnego terminu jego pobierania, nadal (czyli bez przerwy, ciągle) występowała niezdolność do pracy oraz żeby istniały rokowania odzyskania zdolności do pracy w następstwie kontynuowanego procesu leczenia lub rehabilitacji leczniczej, ale równocześnie nie określa terminu, w którym ma nastąpić odzyskanie zdolności do pracy. Dla uznania, że warunek ten jest spełniony, wystarcza więc jedynie to, aby istniały rokowania odzyskania zdolności do pracy w wyniku dalszego leczenia lub rehabilitacji leczniczej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 8 lutego 2023 r., sygn. akt I USK 126/22).

W tym miejscu warto również wspomnieć, że w polskim systemie prawnym występują odrębności w systemie zabezpieczenia społecznego, a mianowicie system powszechny (składkowy) oraz system zaopatrzeniowy (emerytur wojskowych i emerytur funkcjonariuszy). Inne są zatem przesłanki oraz zróżnicowanie prawa do świadczeń w systemie powszechnym i wojskowym. Emeryt wojskowy może być ubezpieczony z tytułu zatrudnienia w systemie powszechnym (tak jak w opisywanym przypadku).

Zaostrzenie przepisów

W kontekście opisywanej sytuacji kluczowe są art. 18 ust. 7 i 8 ustawy zasiłkowej, gdzie postanowiono, że świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów. Natomiast w ust. 8 postanowiono, że dotyczy to także osoby, która ma ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin lub przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy służb mundurowych oraz ich rodzin.

Ten ostatni przepis obowiązuje od 1 stycznia 2022 r. Wcześniej w orzecznictwie sądowym uznawano, że ubezpieczony będący np. emerytem wojskowym ma prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, bo emerytura wojskowa została mu przyznana na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy, nie zaś przepisów o ubezpieczeniu społecznym. Ten pogląd przestał być jednak aktualny po wejściu w życie wspomnianego ust. 8.

W aktualnym stanie prawnym decyzja ZUS o odmowie świadczenia rehabilitacyjnego jest zatem prawnie uzasadniona, bo nowy przepis wyłącza możliwość przyznania świadczenia również dla osób mających prawo do emerytury wojskowej. ©℗