Od niedawna prowadzę działalność gospodarczą. Chciałbym zatrudnić mamę, która niedawno przeszła na emeryturę i chciałaby dorobić na pół etatu. Mieszkamy w odrębnych mieszkaniach, czyli prowadzimy oddzielne gospodarstwa domowe, ale formalnie jesteśmy zameldowani w tym samym miejscu. Czy będę mógł ją zatrudnić jako pracownika, czy może będę musiał opłacać za nią składki jak za współpracownika?

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego. Jeśli ww. definicja jest spełniona, niezależnie od umowy zawartej z daną osobą (umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej) przedsiębiorca musi odprowadzać za nią składki jak za współpracownika. Jednak w opisywanej sytuacji można uznać, że taki skutek nie będzie miał miejsca. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na bogate orzecznictwo w tej sprawie.
Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 15 czerwca 2016 r., sygn. akt III AUa 217/16, oprócz przesłanki współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności lub wykonywaniu umowy cywilnoprawnej do uzyskania statusu osoby współpracującej konieczne jest pozostawanie z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność we wspólnym gospodarstwie domowym. Wspólne gospodarstwo domowe to nic innego, jak udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, pozostawanie na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą się gospodaruje, a wszystko to dodatkowo musi być uzupełnione cechami stałości, które tego typu sytuacje charakteryzują. Nie bez znaczenia pozostaje kwestia efektów ekonomicznych działań podejmowanych przez osobę bliską. Za współpracę należy uznać takie czynności, które zapewniają określonej osobie dochody.
Skoro w opisywanym przypadku przedsiębiorca i jego matka prowadzą odrębne gospodarstwa domowe, to nie ma przeszkód, aby płatnik odprowadzał za matkę składki jak za pracownika, a nie współpracownika. Nie ma przy tym znaczenia kwestia zameldowania, liczy się bowiem faktyczne zamieszkiwanie pod jednym dachem. ©℗
Podstawa prawna
• art. 8 ust. 11 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2707)