Wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności nie przyznał mi statusu osoby niepełnosprawnej w stopniu lekkim. Uważam, że to krzywdzące, ponieważ wskutek warunków pracy pogorszył mi się słuch. Czy jest możliwość skutecznego podważenia takiego orzeczenia? Stopień może być przydatny m.in. do obniżenia składek ZUS w działalności gospodarczej.
Z podanego stanu faktycznego wynika, że kluczową kwestią jest ustalenie, czy czytelnik spełnia przesłanki do przyznania statusu osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności. W pierwszej kolejności warto przypomnieć, że zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: u.r.z.s.z.o.n.) wyróżnia się trzy stopnie niepełnosprawności, tj. znaczny, umiarkowany i lekki. W ust. 2 tej regulacji podano zaś, że orzeczenie ustalające stopień niepełnosprawności stanowi także podstawę do przyznania ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów.
Ważne kryteria
Z punku widzenia podanego stanu faktycznego należy jeszcze przytoczyć art. 4 ust. 3 ww. aktu prawnego, gdzie postanowiono, że do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. Znaczenie mają także przepisy zawarte w rozporządzeniu ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności.
W akcie tym w par. 31 ust. 1 postanowiono, że standardy w zakresie kwalifikowania do lekkiego stopnia niepełnosprawności określają kryteria naruszonej sprawności organizmu powodujące:
1) istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy, co oznacza naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną;
2) ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, co oznacza trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu.
Zaś ust. 2 stanowi, że możliwość kompensacji ograniczeń oznacza wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. Z kolei z par. 32 ust. 1 ww. rozporządzenia wynika, że przy kwalifikowaniu do znacznego, umiarkowanego i lekkiego stopnia niepełnosprawności bierze się pod uwagę zakres naruszenia sprawności organizmu spowodowany przez:
1) upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym;
2) choroby psychiczne, w tym:
a) zaburzenia psychotyczne,
b) zaburzenia nastroju, począwszy od zaburzeń o umiarkowanym stopniu nasilenia,
c) utrwalone zaburzenia lękowe o znacznym stopniu nasilenia,
d) zespoły otępienne;
3) zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, w tym:
a) trwałe uszkodzenie czynności ruchowej jednego lub obu fałdów głosowych,
b) częściowa lub całkowita utrata krtani z różnych przyczyn,
c) zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem mózgu – wyższych ośrodków mowy,
d) głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.
Liczy się ogólna sprawność
Na kanwie przytoczonych wyżej regulacji prawnych szczególnie pomocne może okazać się stanowisko zawarte w wyroku Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z 10 sierpnia 2022 r. (sygn. akt IX U 612/21). W orzeczeniu tym analizowano bowiem zbliżony zakresowo stan faktyczny, w którym ubezpieczony również złożył wniosek o nadanie mu statusu osoby niepełnosprawnej w stopniu lekkim, uzasadniając go problemami ze słuchem, w tym szumami. Sąd finalnie utrzymał w mocy orzeczenie wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, który odmówił przyznania ww. statusu. W ocenie sądu przeważyły argumenty medyczne wynikające z opinii biegłego lekarza sądowego (otolaryngologa). Otóż stwierdził on, że jednostronny niedosłuch nie wpływa istotnie na funkcjonowanie w życiu społecznym, w tym na komunikowanie się, a ogólna sprawność ubezpieczonego nie jest zaburzona, w tym także z uwagi na wykonywany zawód. W motywach rozstrzygnięcia sąd zwrócił uwagę m.in. na fakt, że: „orzecznictwo o niepełnosprawności uwzględnia zarówno fizyczne, psychiczne, jak i społeczne aspekty funkcjonowania człowieka i ma charakter kompleksowy. Wystąpienie tylko jednego z elementów, np. naruszenie sprawności organizmu, nie musi zatem oznaczać, że mamy do czynienia z osobą niepełnosprawną, albowiem nawet przy występującym schorzeniu może ona funkcjonować w sposób w pełni samodzielny, jak to ma miejsce w odniesieniu do odwołującej się”. Dalej również zaznaczono, że nie każde schorzenie czy zaburzenie powoduje niepełnosprawność. Istotnym jest jego nasilenie i wpływ na funkcjonowanie danej osoby.
Reasumując, w analizowanym stanie faktycznym z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że orzeczenie wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności było uzasadnione. Wydaje się bowiem, że sama okoliczność pogorszenia się słuchu może być niewystarczająca do przyznania lekkiego stopnia niepełnosprawności. Wiele jednak zależy od opinii biegłego danej specjalności. Warto więc rozważyć złożenie odwołania, z tym że jego efekt będzie zasadniczo zależał od ustaleń dokonanych przez wspomnianego biegłego. ©℗
wAŻNE O przyznanie stopnia niepełnosprawności może ubiegać się osoba, u której stwierdzono trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.
Podstawa prawna
• art. 3, art. 4 ust. 3 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 573; ost. zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1812)
• par. 31, par. 32 ust. 1 rozporządzenia z 15 lipca 2003 r. ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 857)
Zapraszamy do zadawania pytań
