Pracownik pozwał nas o odszkodowanie z tytułu niewydania w terminie świadectwa pracy. Sąd roszczenie uznał, nie będziemy składać apelacji i odszkodowanie wypłacimy. Czy należy odprowadzić od niego składki? Odszkodowanie jest przecież związane z zatrudnieniem.

Obowiązek wydania świadectwa pracy wynika z art. 97 kodeksu pracy (dalej: k.p.). Zgodnie z nim w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy w dniu, w którym następuje ustanie stosunku pracy, jeżeli nie zamierza nawiązać z nim kolejnego stosunku pracy w ciągu siedmiu dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego. Natomiast jeżeli z przyczyn obiektywnych wydanie świadectwa pracy pracownikowi albo osobie przez niego upoważnionej w tym terminie nie jest możliwe, pracodawca w ciągu siedmiu dni od dnia upływu tego terminu przesyła je pocztą albo doręcza je w inny sposób. Z art. 971 k.p. wynika z kolei, że w przypadku niewydania świadectwa pracy pracownikowi przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem zobowiązania pracodawcy do wydania tego dokumentu. Jeżeli pracodawca nie istnieje albo z innych przyczyn wytoczenie przeciwko niemu takiego powództwa jest niemożliwe, pracownikowi przysługuje prawo wystąpienia do sądu z żądaniem ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa. Ponadto pracownikowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy (art. 99 par. 1 k.p.). Przy czym przysługuje ono w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż sześć tygodni.
W opisywanej sytuacji pracodawca został zobowiązany do wypłaty odszkodowania na mocy wyroku sądu pracy. Kwestia oskładkowania tego świadczenia należy do zagadnień regulowanych przepisami ubezpieczeń społecznych. Na szczególną ocenę zasługują przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z jego par. 1 podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem m.in. wyjątków określonych w par. 2. Z par. 2 wynika zaś, że podstawy wymiaru składek nie stanowią m.in. odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.
Jak widać, ustawodawca wprost stwierdził, że odszkodowanie, o jakim mowa w opisywanej sytuacji, nie stanowi podstawy wymiaru składek, mimo że jest związane ze stosunkiem pracy. Przepisy wspomnianego rozporządzenia wskazują je jako jeden z wyjątków od zasady ogólnej. Ustawodawca uznaje bowiem, że odszkodowania wskazane w par. 2 rozporządzenia mają dla uprawnionego charakter kompensacyjny, mający mu wynagrodzić zaistniałą szkodę. W tej sytuacji niezasadne byłoby obejmowanie ich składkami, które służą innym celom. Ponadto należy zwrócić uwagę, że odszkodowania te co do zasady są wypłacane po zakończeniu ubezpieczenia u danego płatnika i nie mogłyby mieć wpływu np. na zasiłek chorobowy należny za czas choroby podczas zatrudnienia u kolejnego płatnika. Natomiast mogłyby wpłynąć na wysokość emerytury i renty.
Podstawa prawna
•ar. 1 i par. 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1949; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 449)
•art. 86 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)