Na zaświadczeniu e-ZLA jest błąd i wypłata zasiłku się opóźni, co mogę w tej sprawie zrobić? Czy jeśli zawieszę działalność gospodarczą, by opiekować się dzieckiem, ZUS opłaci za mnie składki? Czy mogę złożyć wniosek o nienaliczanie odsetek, gdy spóźnienie z opłatą składek nie nastąpiło z mojej winy?
Prowadzę działalność gospodarczą od pięciu miesięcy, ale w branży jest przestój. Mam małe, roczne dziecko. Czy jeśli zawieszę działalność, aby się nim opiekować, ZUS opłaci za mnie składki? Czy są jakieś dodatkowe warunki?
Po wykorzystaniu prawa do zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego rodzice dziecka zatrudnieni w ramach stosunku pracy mają prawo skorzystać z urlopu wychowawczego. Jest on niepłatny, ale budżet państwa finansuje składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za taką osobę. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) przewiduje podobne rozwiązanie dla osób, które nie są zatrudnione na etacie i z urlopu wychowawczego nie mogą skorzystać. Zgodnie z art. 6a ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które:
- prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej sześciu miesięcy i zaprzestały jej prowadzenia albo zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej;
- prowadziły inną pozarolniczą działalność przez okres co najmniej sześciu miesięcy i które zaprzestały jej prowadzenia;
- są zleceniobiorcami, którzy wykonywali pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, przez okres co najmniej sześciu miesięcy i którzy zaprzestali jej wykonywania;
- są współpracownikami wyżej wymienionych kategorii lub współpracownikami osoby korzystającej z ulgi na start (art. 18 ust. 1 prawa przedsiębiorców);
- są osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej sześciu miesięcy.
Prawo do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje jednemu z rodziców, pod warunkiem że drugi rodzic nie jest objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tego tytułu albo ubezpieczeniem w związku z korzystaniem z urlopu wychowawczego, albo na podstawie art. 6b ustawy systemowej (o czym mowa niżej).
Podstawę wymiaru składek dla takich osób (z wyłączeniem duchownych) stanowi kwota 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. To kwota podstawowa. Istnieją jednak zasady szczególne ustalania podstawy wymiaru ‒ nie może być ona wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy i nie może być niższa niż 75 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.
W przypadku zaś zleceniobiorców podstawa nie może być wyższa niż przeciętna miesięczna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek w okresie sześciu miesięcy kalendarzowych poprzedzających okres sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i nie może być niższa niż 75 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Prawo do finansowania składek z budżetu państwa, jeżeli jedno z rodziców przebywa na urlopie wychowawczym, a drugie zrezygnowało z pracy zarobkowej w okolicznościach określonych w wyżej wymienionym art. 6a ustawy systemowej, przysługuje osobie przebywającej na urlopie wychowawczym.
Jak widać, objęcie ubezpieczeniami na podstawie art. 6a ustawy systemowej następuje, gdy dany rodzaj działalności zarobkowej był wykonywany przez co najmniej sześć miesięcy. Jednak ustawa systemowa w art. 6b umożliwia skorzystanie z finansowania składek także osobom, które warunków określonych w art. 6a, a więc m.in. wymogu prowadzenia pozarolniczej działalności przez sześć miesięcy, nie spełniają. Prawo do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym przysługuje wtedy jednemu z rodziców, pod warunkiem że drugi rodzic nie jest objęty ubezpieczeniem emerytalnym z tego tytułu albo ubezpieczeniami na podstawie art. 6b lub przebywania na urlopie wychowawczym. To, co różni podleganie ubezpieczeniu na podstawie art. 6a i art. 6b, to podstawa wymiaru składek – w tym drugim przypadku wynosi ona 75 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Warto dodać, że możliwość sfinansowania składki emerytalno-rentowej dotyczy jedynie osób, które nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.
W opisywanej w pytaniu sytuacji przedsiębiorca nie spełnia warunku prowadzenia pozarolniczej działalności przez co najmniej sześć miesięcy, dlatego będzie objęty ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na podstawie art. 6b ustawy systemowej. To zapewni mu finansowanie składek zaledwie od podstawy stanowiącej 75 proc. minimalnego wynagrodzenia.
Podstawa prawna
• art. 6a i 6b, art. 18 ust. 5b, 14 i 15, art. 18b ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1115)
• art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 974)
Prowadzę działalność gospodarczą. Nie opłaciłem składek za ostatnie miesiące w terminie z powodu problemów finansowych – moi kontrahenci nie uregulowali na czas swoich należności. Słyszałem, że zmieniły się zasady naliczania odsetek. Czy to oznacza, że mogę złożyć wniosek o nienaliczanie odsetek, gdy spóźnienie nie nastąpiło z mojej winy?
Nie, w takim przypadku, jak opisywany, odsetki są nadal należne. Nie ma możliwości powołania się na brak winy w nieterminowym ich regulowaniu.
Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych w ordynacji podatkowej. Nie nalicza się ich, jeśli ich wysokość nie przekraczałaby 1 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Co do zasady nie ma znaczenia, z jakich przyczyn płatnik spóźnił się ze składkami.
Jednak 18 września 2021 r. weszła w życie nowelizacja ustawy systemowej, która przewiduje kilka innych przypadków, gdy odsetki nie są naliczane. Zgodnie z art. 23 ust. 1b ustawy systemowej odsetek za zwłokę nie nalicza się od nieopłaconych w terminie składek z przyczyn leżących po stronie ZUS za okres od dnia, w którym składki stały się wymagalne, do dnia ich opłacenia. Z ust. 1c wynika zaś, że odsetek za zwłokę nie nalicza się od nieopłaconych w terminie składek, jeżeli ich nieopłacenie wynika z:
- błędnego zawiadomienia przez ZUS o stanie rozliczeń,
- zastosowania się płatnika składek w danym okresie rozliczeniowym do utrwalonej praktyki interpretacyjnej ZUS,
- zastosowania się płatnika składek do pisma ZUS w jego indywidualnej sprawie,
- zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej ZUS, która następnie uległa zmianie.
Mimo że nowelizacja zerwała z bezwzględną odpowiedzialnością płatnika za nieterminową wpłatę składek, to nadal obejmuje ona przypadki, gdy doszło do tego bez winy płatnika, ale i bez winy ZUS. I tak właśnie jest w opisywanym przypadku. Brak środków finansowych z powodu nieopłacenia należności przez kontrahentów nie jest spowodowany winą płatnika (chociaż można w tym miejscu dyskutować, czy płatnik nie powinien mieć zabezpieczonych środków na należności publicznoprawne), ale nie ma w tym również winy ZUS. Dlatego odsetki będą naliczane. Płatnik może się zwrócić jedynie o udzielenie ulg – umorzenie odsetek, rozłożenie na raty lub odroczenie terminu płatności. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że w praktyce ZUS nie umarza odsetek ani należności głównej, gdy działalność wciąż przynosi dochód. Składanie takiego wniosku przez płatnika jest więc w rzeczywistości bezprzedmiotowe. Bardziej realne jest uzyskanie zgody ZUS na rozłożenie należności na raty albo odroczenie płatności innych zobowiązań. W tych bowiem przypadkach nie dochodzi do zmniejszenia należności dłużnika, a jedynie są one spłacane dłużej według ustalonego z ZUS harmonogramu spłat. Zawiera się w tym celu stosowną umowę z ZUS.
Podstawa prawna
• art. 23 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1115)
Lekarz wystawił mi zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy (e-ZLA). Zadzwoniła do mnie kadrowa i powiedziała, że na zwolnieniu jest błąd i wypłata zasiłku się opóźni. Co mogę w tej sprawie zrobić?
Płatnik ma obecnie obowiązek wypłacić zasiłek w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku. Przypomnijmy, że do 1 stycznia 2022 r. termin ten wynosił również 30 dni, ale był liczony od dnia przedstawienia ostatniego dokumentu niezbędnego do wypłaty zasiłku. Jeżeli płatnik zasiłków nie wypłaci zasiłku w tym terminie, to jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Trzeba jednak podkreślić, że płatnik zobowiązany do wypłaty zasiłków zobowiązany jest także badać prawo do tego świadczenia.
Sam ubezpieczony może jednak spróbować doprowadzić do sprostowania błędu w zaświadczeniu. Zgodnie z art. 58a ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w przypadku gdy w zaświadczeniu lekarskim został popełniony błąd, wystawiający zaświadczenie lekarskie albo inna osoba upoważniona w terminie trzech dni roboczych od dnia stwierdzenia błędu lub otrzymania informacji o stwierdzeniu błędu, w szczególności od płatnika składek, ubezpieczonego lub ZUS, przekazuje na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS odpowiednio:
- informację o stwierdzeniu nieważności zaświadczenia lekarskiego, w którym został popełniony błąd, albo
- powyższą informację oraz nowe zaświadczenie lekarskie.
Jak widać, lekarz może otrzymać taką informację także od ubezpieczonego, który nie musi czekać, aż lekarza zawiadomi płatnik albo ZUS.
Jeżeli przekazanie informacji o stwierdzeniu nieważności zaświadczenia lekarskiego lub nowego zaświadczenia lekarskiego w terminie trzech dni roboczych nie jest możliwe, w szczególności w przypadku braku dostępu do internetu lub braku możliwości złożenia np. kwalifikowanego podpisu elektronicznego, wystawiający zaświadczenie przekazuje je w terminie trzech dni roboczych od ustania przyczyn uniemożliwiających przekazanie informacji lub zaświadczenia lekarskiego.
ZUS nie później niż w dniu następującym po dniu otrzymania informacji o stwierdzeniu nieważności zaświadczenia lekarskiego albo nowego zaświadczenia udostępnia je bezpłatnie na profilu płatnika składek w PUE ZUS. Dzięki temu płatnik może wypłacić zasiłek zgodnie z prawidłowym zaświadczeniem albo wstrzymać wypłatę, jeśli tak wynika ze zaktualizowanych danych.
Jeśli płatnik składek nie posiada profilu informacyjnego, to powyższe informacje wraz z nowym zaświadczeniem lekarskim przekazuje się ubezpieczonemu, informując go równocześnie o obowiązku doręczenia tej informacji płatnikowi składek.
Jeżeli błąd w zaświadczeniu lekarskim ma wpływ na prawo do przyznanego zasiłku lub jego wysokość, to ZUS wydaje decyzję o braku prawa do zasiłku lub o zmianie jego wysokości. W przypadku gdy do wypłaty zasiłku jest obowiązany płatnik składek, decyzja jest wydawana na wniosek płatnika składek lub ubezpieczonego.
Nie ma więc wątpliwości, że płatnik zasiłków może przeprowadzać weryfikację zaświadczenia lekarskiego. W razie stwierdzenia błędu powinien o tym zawiadomić m.in. lekarza, aby była możliwość skorygowania dokumentu. Sam ubezpieczony także może skontaktować się z lekarzem i poinformować o błędzie. Lekarz ma trzy dni robocze na dokonanie stosownej korekty. ©℗
Podstawa prawna
• art. 58a i 64 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
Zapraszamy do zadawania pytań
- Czy budżet państwa sfinansuje składki emerytalne za osobę, która z powodu opieki nad dzieckiem zrezygnowała z prowadzenia firmy zaledwie po kilku miesiącach
- Dlaczego brak winy płatnika w nieopłaceniu składek w terminie nie wpłynie na naliczanie odsetek po zmianach w prawie
- W jaki sposób ubezpieczony może wpłynąć na termin wypłaty zasiłku, gdy w zaświadczeniu lekarskim popełniono błąd